Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
201 maq – bütün bunlar Peyğәmbәr tәbabәtinin mahiyyәtini әks et- dirir. Vasitәlәr bәzәn әsrdәn-әsrә, mühitdәn-mühitә dәyişir vә dәyişilmәsi dә lazımdır. Әgәr hәdislәrin birindә vasitәlәrdәn danışılırsa, bu – reallığın açıqlanması üçündür. Biz bu vasitә- lәrә ilişib-qalmamalı, әtalәti yaradıcılıqla әvәz etmәliyik. Hәtta Qurani-Kәrimdә müәyyәn zaman vә mәkanla bağ- lı vasitәlәrdәn söz açılarsa, qayda qaydadır: yeni zaman vә mә- kanın tәlәblәrinә uyğun digәr vasitәlәr icad etmәliyik. Quranda deyilir: “(Ey möminlәr) Allahın düşmәnini vә öz düşmәninizi, onlardan başqa sizin bilmәdiyiniz, lakin Allahın bildiyi düş- mәnlәri (münafiqlәri) qorxutmaq üçün kafirlәrә qarşı bacar- dığınız qәdәr qüvvә vә (cihad üçün bәslәnilәn) döyüş atları tә- darük edin. Allah yolunda nә xәrclәsәniz, onun әvәzi artıq- laması ilә ödәnilәr vә sizә heç bir haqsızlıq edilmәz!” (әl-Әnfal, 60). Hәr kәs bilir ki, düşmәnә qarşı hazırlaşmaq, Quranda deyildiyi kimi, tәkcә atları tәdarüklә mәhdudlaşmır. Ağıllı in- sanlar bilirlәr ki, dövrümüzün “atlar”ı tanklardır, zirehli tex- nikadır... At bәslәmәyin fәzilәti vә savabı haqda deyilmiş “Atlar kәkillәri ilә Qiyamәtәdәk xeyir – qәnimәt vә savab gәtirәr” hә- disinә 1 nәzәr salaq. Demәli, bu xeyri әldәn çıxarmamaq üçün zaman dәyişdikcә atı әvәz edәn, ya da ondan üstün vasitәlәr axtarıb tapmaq, tәtbiq etmәk lazımdır. 1 Hәdisi Ürvә әl-Bariqiyә istinadәn İmam Әhmәd, Buxari vә Müslim; Cәrirә istinadәn dә İmam Әhmәd, Müslim vә Nәsai rәvayәt etmişlәr. Bax: Әlbani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 3353. 202 Hәmçinin, “Kim Allah yolunda bir ox atarsa, ona ..., ...sa- vab yazılar” hәdisi 1 dә bu qәbildәndir. Tәbii ki, indiki dövrün “oxlar”ı tüfәnglәr, toplar, raketlәrdir... Habelә, mәnә görә, dişlәrin tәmizlәnmәsi üçün “mis- vak”ın tövsiyә edilmәsi dә bu qәbildәndir. Çünki mәqsәd diş- lәrin, ağızın tәmizlәnmәsidir. Axı, bu, Rәbbi razı salır. Hәdisdә deyilir: “Misvak ağızı tәmizlәyәr, Rәbbi dә razı salar” 2 . Görәsәn, burada nәzәrdә tutulan şey “misvak”ın özü- dürmü? Yoxsa Әrәbistan yarımadasının iqliminә uyğun vә asan әldә edilәn vasitә olduğu üçün Peyğәmbәrin (Ona Allahın xe- yir-duası vә salamı olsun!) sәhabәlәrinә tövsiyә etdiyi tәmizlik vasitәsidirmi? Misvak ağacının asanlıqla әldә edilmәdiyi cәmiyyәtlәrdә onun digәr vasitәlәrlә әvәzlәnmәsindә bir qәbahәt yoxdur. Mә- sәlәn, hazırlanması asan başa gәlәn vә yüz milyonlarla insana yetәcәk diş fırçası “misvak”ı әvәzlәyә bilәr. Bәzi fәqihlәr bu qә- bil görüşlәr irәli sürmüşlәr. Hәnbәli fiqhinә dair “Hidayә әr-Rağib” kitabının müәl- lifi yazır: “Dişlәri tәmizlәyәn çubuq (dişlәri, damağı) yaralama- yan, (onlara) zәrәr vermәyәn, ovulub-tökülmәyәn misvakdan, xurma vә zeytun budaqlarından vә bu qәbil şeylәrdәn olur. An- caq (dişlәri, damağı) yaralayan, (onlara) zәrәr toxunduran, qırı- lıb-ovulan nar, reyhan 3 , yulğun vә sair ağaclarla dişlәri tәmiz- 1 Bax: Әmr ibn Әbәsәyә istinadәn Әhmәd, Nәsai, İbn Macә, Tәbәrani vә Ha- kimin rәvayәt etdiklәri hәdis. Hәmçinin, Әbu Nәcihә istinadәn Tirmizi, Nә- sai vә Hakim buna oxşar başqa bir hәdisi rәvayәt etmişlәr. Bax: Әlbani. Sә- hih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 6267-6268. 2 Hәdisi Hәzrәti Әbubәkrә istinadәn İmam Әhmәd; Hәzrәti Aişәyә istinadәn İmam Şafei, Әhmәd, Nәsai, Darimi, İbn Xüzeymә, İbn Hibban, Hakim vә Beyhәqi; İbn Abbasa istinadәn Buxari vә Tәbәrani rәvayәt etmişlәr. Bax: Әl- bani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 3695. 3 Göyәrti növü olan reyhanla sәhv salınmamalıdır. Reyhan – xoş qoxulu, an- caq zәhәrli meyvәlәri olan bitkinin adıdır – tərcüməçinin qeydi. 203 lәmәk (“misvaklamaq”) mәkruhdur. Kim dişlәrini ağac çubuq- larından qeyri şeylә tәmizlәyәrsә (“misvaklayarsa”), Sünnәyә әmәl etmiş sayılmır”. Bu kitabı xülasә etmiş Şeyx Abdullah әl-Bәssam yazır ki, İmam Nәvәvi deyib: “Ağız qoxusunu aparan hәr hansı bir şeylә, mәsәlәn, parça ilә, barmaqlarla (ağızı) tәmizlәmәk “misvaklama” sayılır. Bu, Әbu Hәnifәnin görüşüdür”. “әl-Muğni” kitabında oxuyuruq: “Bir insan (ağzını, dişlәrini) nә qәdәr tәmizlәyә bilirsә, o qәdәr dә Sünnәyә әmәl etmiş olur. Çünki çox etmәyi bacar- madığı üçün az olanı da tәrgitmәsi düzgün deyildir”. (İbn Qü- damә) bu fikrin doğru olduğunu bildirmişdir” 1 . Demәli, diş fırçası vә mә`cunu dövrümüzdә, әlәlxüsus evdә, yemәkdәn sonra yuxudan qabaq vә sonra misvakı әvәz edә bilәr. Xüsusәn dә bәzi insanlar misvakdan düzgün formada istifadә etmirlәrsә! Elәcә dә süfrә әdәb-әrkanı, boşqabın vә barmaqların ya- lanmasının fәzilәti haqda rәvayәt edilmiş hәdislәr dә bu qәbil- dәndir. Belә ki, “Riyaz әs-Salihin” kitabında İmam Nәvәvi bu hә- dislәrin çoxunu rәvayәt edib. Mәsәlәn, İbn Abbasa (Allah ondan razı qalsın!) istinadәn İmam Buxari vә İmam Müslim rәvayәt edirlәr ki, Allahın rәsulu (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) deyib: “Biriniz ye- mәk zamanı ya özü ya da başqaları yalamadıqca barmaqlarını silmәsin” 2 . İmam Müslim rәvayәt edir ki, Kә`b ibn Malik deyib: “Peyğәmbәri (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) xörәyi 1 Bax: Şeyx Abdullah әl-Bәssam. Neyl әl-Mәarib, cild I, sәh. 40. 2 Hәdisin sәhihliyi yekdilliklә tәsdiqlәnib. Habelә, bax: әl-Lu`lu` vәl-Mәrcan, hәdis № 1320. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|