Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
204 üç barmağı ilә yeyәn gördüm. Yedikdәn sonra barmaqlarını ya- ladı” 1 . Cabirә istinadәn İmam Müslim rәvayәt edir ki, Peyğәm- bәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) barmaqları vә boşqabı yalamağı әmr etdi vә dedi: “Şübhә yoxdur ki, siz bәrә- kәtin yemәyinizin harasında olduğunu bilmirsiniz”. 2 Әnәs ibn Malik (Allah ondan razı qalsın!) bildirir ki, Pey- ğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) yemәkdәn sonra üç barmağını yalayar vә deyәrdi: “Birinizin loğması (әlin- dәn) düşәrsә, götürsün, tәmizlәyib yesin, şeytana saxlamasın”. (Әnәs ibn Malik sözünә davam edir:) “O (Ona Allahın xeyir- duası vә salamı olsun!), bizә boşqabı siyirmәyi dә әmr etdi vә dedi: “Şübhә yoxdur ki, siz bәrәkәtin yemәyinizin harasında ol- duğunu bilmirsiniz!” 3 Bu hәdislәrin hәrfi mәnasından yapışanlar elә başa dü- şürlәr ki, xörәyi üç barmaqla yemәk, yemәkdәn sonra barmaq- ları yalamaq, boşqabı yalayıb siyirmәk vacib işlәrdir. Onlara görә, bütün bunlar Peyğәmbәrin sünnәsidir. Bәlkә dә bu insan- lar qaşıqla yeyәnlәrә nifrәtlә, inkarçı nәzәrlәrlә baxırlar. Axı, onlar Sünnәyә әks çıxır(!), kafirlәrә oxşayırlar(!) Әslindә, sözügedәn hәdislәrdәn çıxarılacaq dәrs – Sün- nәnin ruhu budur ki, Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) tәvazökar olmuş, Allah tәalanın yemәk nemәtini qiymәtlәndirmiş, yemәkdәn bir tikәnin belә zay olmamağına diqqәt yetirmişdir. Ancaq elә insanlar vardır ki, dövlәtli olduq- larını hiss etdirmәk, bir loğma çörәyә möhtac kasıblara oxşama- dıqlarını göstәrmәk üçün lovğalıqla qabdakı xörәk qalığını yemir vә ya kimdәnsә düşәn loğmanı yerdәn götürmürlәr. 1 Müslim, hәdis № 2032. 2 Müslim, hәdis № 2033. 3 Müslim, hәdis № 2034. 205 Peyğәmbәrimiz (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı ol- sun!) bildirir ki, yerә atılmış, qabda saxlanılmış bir loğma şey- tana sanki pay edilәr. Şübhә yoxdur ki, bu, hәm psixoloji, hәm әxlaqi, hәm dә güzәranlıq (maddi) tәrbiyәsidir. Әgәr müsәlmanlar buna әmәl etsәydilәr, hәr gün zibil qablarına atılmış yemәk qalıqlarının şa- hidi olmazdıq. Әgәr bütün müsәlman coğrafiyası üzrә gündәlik yemәk qalıqlarını hesablasaq, görәrik ki, hәr gün milyonlarla dollar iti- ririk. O ki qaldı bir ay, bir il әrzindә israfa gedәn yemәk qalıq- larının qiymәti! Demәli, barәsindә danışdığımız hәdislәrin әsil mәzmunu bundan ibarәtdir. Yoxsa ki bәzi insanlar bu hәdislәrin zahirinә aldanıb bardaş qursalar da, barmaqları ilә yeyib onları yalasalar da, tәvazökarlıqdan, şükranlıqdan, nemәtlәri istifadәdә qәnaәt- cillikdәn uzaqdırlar. Yadıma gәlir, bir dәfә dostlarımdan biri mәnә qәribә bir hadisә danışmışdı. O, Asiyanın bir müsәlman ölkәsinә sәfәri zamanı görür ki, ayaqyoluların әtrafına xırda daşlar tökülüb. Sәbәbini soruşduqda ona belә cavab verirlәr: Biz Sünnәni dir- çәltmәk(!) üçün daşlarla tәmizlәnirik. Әgәr belәdirsә, onlar Sünnәyә uyğun olaraq mәscidlәrin döşәmәsinә çınqıl yaymalı, itlәrin dә rahat girib-çıxmaları üçün mәscidlәrә qapı qoymamalı, tavanını xurma budaqları ilә ört- mәli, yağla işlәyәn lampalarla içәrini işıqlandırmalı idilәr! Ancaq onların mәscidlәrinә getsәn, görәrsәn ki, bәzәk- lidir, xalçalar döşәnib, elektrik lampaları ilә işıqlandırılıb. Elә isә necә olur ki, bu insanlar bir mәqamda Sünnәnin zahirindәn yapışır, digәr mәqamda da onu tәrk edirlәr?! 206 Məkkə çəkisi və Mədinə ölçüsü Aşağıdakı hәdis dә sözügedәn hәdislәr qәbilindәndir: “Çәki mәkkәlilәrin çәkisi, ölçü dә mәdinәlilәrin ölçü- südür” 1 . Bu hәdis Hәzrәti Mәhәmmәdin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) yaşadığı dövr üçün mütәrәqqi sayılan pey- ğәmbәrlik tәlimini özündә әks etdirir. Bu tәlim alış-verişdә vә digәr münasibәtlәrdә istifadә edilәn ölçülәri, normativlәri bir- lәşdirmәk, insanlara mәlum әn dәqiq ölçü vahidini müәyyәn- lәşdirmәk mәqsәdi güdmüşdür. Mәlumdur ki, mәkkәlilәr ticarәtlә mәşğul olur, alış-ve- rişdә metal pullardan istifadә edirdilәr. Uqiyә (12 dirhәmә bә- rabәr çәki vahidi – mütərcim), misqal, dirhәm vә daniq (dirhә- min 1/6-ә bәrabәr çәki vahidi) mәkkәlilәrin әsas çәki vahidlәri sayılırdı. Onlar bu ölçü vahidlәrinin dәqiqliyinә hәdsiz diqqәt yetirirdilәr. Tәәccüblü deyil ki, ticarәtlә bağlı mübahisәlәrә son qoymaq mәqsәdilә әsas olaraq bu çәki vahidlәri götürülürdü. Mәhz bu sәbәbdәn hәdisdә deyilib ki: “Çәki mәkkәlilәrin çә- kisidir”. Mәdinә sakinlәrinin әsas mәşğuliyyәti isә әkib-becәrmәk olmuşdur. Onlar taxıl әkir, meyvә toplayırdılar. Becәrdiklәri mәhsulu, xurma vә üzümü bazara çıxarır, satır, ehtiyaclarını ödәyirdilәr. Bu mәqsәdlә dәqiq ölçü vahidlәri – müdd, sa` vә sair tәsis etmişdilәr. Mәdinәlilәr alış-verişdә ölçü vahidlәrindәn istifadә etdiklәri üçün bu vahidlәrin dәqiqliyi onlar üçün qanun sayılırdı. Bu sәbәbdәn Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası 1 Әbu Davud (“Satmalar”, 3340), Nәsai (7/281), İbn Hibban, әl-Mәvarid (1105), Tәhavi (Müşkil әl-Asar, cild II, sәh. 99), Beyhәqi (Sünәn, cild VI, sәh. 31). İbn Ömәrә istinadәn rәvayәt olunub. İbn Hibbana, Dariqutniyә, Nәvәvi vә Әbülfәth әl-Qüşeyriyә görә, hәdis sәhihdir. Hәmçinin, bax: Hafiz. әt-Tәl- xis, cild II, sәh. 175); Әlbani. Sәhih, cild I, hәdis № 165. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|