Sura seyidova

 
71 
Sırası 
Sanskrit 
adı 
Yeri 
Enerji ilə 
temin 
etdiyi üzv 
Funksiyaları 
   I 
Muladhara  Onurğanın 
əsası  Anusla 
cinsiyyət 
üzvünün 
arası                  
Yoğun 
və 
düz 
bağırsaqlar 
Həyat eşqi, güc, 
maneələrin 
qarşısını 
alma, gələcəyə 
inam 
  II 
Svadhistana  Onurğada, 
ifrazat 
Üzvləri ilə 
yanaşı 
Yoğun 
bağırsaq, 
sidik kisəsi, 
böyrəklər və 
cinsiyyət 
üzvləri 
Yaradıcılıq, nəsil    
artırma, cinsi 
funksiya, həyat 
gücünün artması 
  III 
Manipura 
Günəş kələfi 
Qara ciyər, 
dalaq, mədə, 
nazik 
bağırsaq 
İradə, daxili güc, 
sağlamlığa 
can atma, qida 
maddələri- 
nin həzmi və 
mənimsənilməsi 
  IV 
Anahata 
Döş qəfəsinin 
mərkəzi, döş 
sümüyünün 
arxası 
Ürək və ağ 
ciyər, döş 
qəfəsi, əllər 
Sevgi,mərhəmət, 
immunitet, 
Xarici aləmi 
dəyişməyə meyl, 
fəaliyyət 
   V 
Vişudha 
Onurğada 
boğazın 
mərkəzi 
hissəsi 
Tənəffüs 
üzvləri, səs 
telləri, 
eşitmə 
üzvləri, dəri 
örtüyü 
Öz təlabatlarını 
sərbəst ödəmək 
qabiliyyəti, 
ictimai və peşə 
həyatında özünü 
təsdiq etmə,    
kommunikasiya 

---

 
72 
  VI    Açna 
Qaşarasının 
arxası, başın 
mərkəzi 
Beyin 
İdeya və 
konsensiyaları 
qəbul etmək və 
həyata keçirmək 
qabiliyyəti, 
intuisiya 
 VII    Sahasrara 
Tənə 
Beyin–
vəzləri 
Kosmik şüur, 
ruhanilik, 
dindarlıq 
 
 
Əgər insan şüurlu və ya şüursuz olaraq nəyə isə daha çox meyl 
edirsə, bu, həmin sferaya aid olan mərkəzin işinə təsir edir. Nəticədə, 
hansı  fəaliyyət  dairəsi  məhduddursa  və  ya  tamamilə  mövcud 
deyilsə, uyğun mərkəz ya olmur, ya da zəifləyir. (İnsan üçün hər bir 
fəaliyyət dairəsinin, özü də, hədd daxilində vacib olması buradan da 
aydın olur). Çünki bizim əqidə və istəklərimiz müvafiq enerjili incə 
cisimlərdə  «yerləşir»  və  bir  növ  kənar  qüvvə  («sahəcik»)  rolunu 
oynayır.  Mərkəzlər  energetik  sahələrin  hamısından  keçdiyindən, 
sahələrin  hər  hansı  birində  yaranan  dəyişiklik  («sahəcik») 
mərkəzlərindən hər birinə təsir edə bilər. 
 
Ümumiyyətlə,  hər  hansı  kənar  təsir  nəticəsində  bir  (və  ya  bir 
neçə) mərkəzin fəaliyyəti zəifləyir (konus kiçilir, şəkli dəyişir və s.). 
Bu təsir güclü olduqda, mərkəz öz fəaliyyətini tamamilə dayandıra, 
çox  güclü  olduqda  isə  hətta  əks  istiqamətdə  fırlana  bilər.  Əgər 
birinci iki halda (konus kiçildikdə və ya fəaliyyətini dayandırdıqda) 
müvafiq  üzv  enerji  ilə  tam  və  ya  tamamilə  təmin  edirsə,  sonuncu 
halda  (konus  əks  istiqamətdə  fırlandıqda)  mərkəz  müvafiq  üzvə 
enerji ötürmək əvəzinə onun enerjisini alır.  
 
Kənar enerjinin təsirindən mərkəzin fəaliyyətinin pozulması 
həmin mərkəzin enerji ilə təmin etdiyi üzvə, yəni əmin mərkəzlə 
meridian vasitəsilə birləşən üzvə də təsir edir. Eyni zamanda, həmin 
mərkəzə aid olan fəaliyyət dairəsi ilə bağlı dəyişikliklər meydana 

---

 
73 
çıxır. Hər bir mərkəzin fəaliyyətində pozğunluq olarkən hansı 
halların meydana çıxdığına baxaq: 
 
I.
 
– psixoloji davamsızlıq, özünə inamsızlıq; 
II.
 
– daxili narahatlıq, seksual nevrozlar; 
III.
 
– günəş kələfi nahiyyəsində narahatlıq və həyacan hissi; 
IV.
 
– depressiv reaksiya; 
V.
 
– boğazın ön hissəsində narahatlıq, emosional dəyişkənliyin 
artması, yaradıcılıq qabiliyyətinin və estetik mənimsəmənin 
zəifləməsi; 
VI.
 
– Mərkəzi sinir sisteminin funksional pozğunluqları, təfəkkür, 
intellekt və iradənin azalması; 
VII.
 
 – ətraf mühitin bəsit qavranılması.  
Meridianlar mərkəzlərə daxili üzvləri birləşdirməklə yanaşı, 
həssas nöqtələr kimi tanıdığımız, enerji üçün giriş qapısı rolunu 
oynayan akupunktur nöqtələri də bir-biri ilə və daxili üzvlərlə, 
ümumiyyətlə, orqanizmdə nə varsa, hamısını bir-biri ilə) birləşdirir 
və beləliklə, orqanizmdə bir energetik şəbəkə əmələ gətirir. 
Akupunktur  nöqtələrə  bu  və  ya  digər  yolla  (nöqtəvi  masaj, 
iynəbatırma,  dağlama  və  s.)  təsir  etməklə,  üzərində  yerləşdikləri 
meridianda  enerji  axınını  tənzimləmək  (durğunluğu  aradan 
qaldırmaq) və beləliklə də müvafiq üzvə təsir göstərmək olar. 
 
Bədənin  müxtəlif  nahiyyələrinə  aid  olan  və  ilk  baxışda  (və 
ənənəvi  təbabətə  görə)  bir-biri  ilə  əlaqəsi  olmayan  ağrı  və  s. 
əlamətlər  meridianların  mövcudluğu  ilə  asanlıqla  izah  edilir. 
Məsələn,  əgər  xəstəni  eyni  zamanda  alın  nahiyyəsində  olan  baş 
ağrıları  və  mədədə  ağrılar  narahat  edirsə,  bu,  onların  mədə 
meridianı  vasitəsilə  əlaqəli  olmaları  ilə  izah  edilir.  Doğrudan  da, 
müayinədə  mədənin  selikli  qişasının  iltihabı  aşkar  edilir,  lakin 
həmin  meridiana  uyğun  akupunktur  nöqtələrə  təsir  vasitəsilə 
aparılan  müalicədən  sonra  hər  iki  hal  aradan  qalxır.  Lakin  ənənəvi 

---

 
74 
təbabətdə eyni zamanda SOS verən hər bir üzv xəstə hesab edilir və 
bəzən xəstəyə onlarla diaqnoz qoyulur. 
 
Meridianlardan  12-si  əsas  hesab  edilir.  Sutka  ərzində  enerji 
növbə  ilə  12  əsas  meridianın  hamısından  və  beləliklə  də  onların 
enerji  ilə  təmin  etdikləri  bütün  toxuma  və  üzvlərdən  axıb  keçir. 
(Meridianlarda  enerji  daim  dövr  edir  və  əslində,  söhbət  enerji 
axınından  yox,enerji  «daşqını»ndan  gedir).  Meridianların  sayı  12 
olduqdan,  sutka  ərzində  onların  hər  birində  enerji  axını  2  saat 
davam edir. Bunun əsasında «orqanlar saatı» müəyyən edilmişdir ki, 
bunun  da  böyük  diaqnostik  əhəmiyyəti  vardır.  Məsələn,  əgər  xəstə 
həmişə  gecə  saat  1-3  arasında  oyanırsa,  deməli,  qara  ciyərin 
funksiyası  pozulmuşdur.  Enerjinin  sutkalıq  dövranını  bilməyin 
müalicədə də böyük əhəmiyyəti vardır: hər bir orqan  «öz saatında» 
müalicə edilərsə, müalicənin səmərəsi daha çox olar. 
           Saat 23-1–saçan saatı–öd kisəsi meridianı 
           Saat1-3–inək saatı –qara ciyər meridianı 
 
  Saat 3-5–şir saatı –ağ ciyər meridianı 
 
  Saat 5-7– dovşan saatı–yoğun bağırsaq meridianı 
 
  Saat7-9– əjdaha saatı–mədə meridianı 
 
  Saat 9-11– ilan saatı – mədə meridianı 
 
  Saat 11-13 – at saatı – ürək meridianı 
 
  Saat 13 -15 – qoyun saatı – nazik bağırsaq meridianı 
 
  Saat 15 -17 – meymun saatı – sidik kisəsi meridianı 
 
  Saat 17-19 – toyuq saatı – böyrək meridiani 
 
  Saat 19 -21– it saatı – perikadr meridianı 
  Saat  21  -23  –donuz  saatı  –  üclü  qızdırıcı  (  qalxanabənzər, 
mədəaltı və böyrəküstü vəzlər) meridianı. 
 
  Ümumiyyətlə,  orqanizmdə  baş  verən  hər  bir  proses  tsiklik 
xarakter  daşıyır,  yəni  müəyyən  vaxt  bölgüsünə  tabe  olur.  Bədənin 
toxuma  və  üzvlərində  hər  gün  yüzlərlə,  minlərlə  müxtəlif  ritmik 
proseslər  baş  verir.  Bu,  orqanizmin  bioloji  saatı  adlanır  və  yerin  öz 

---