Сяадятъялил
Yüklə 1,13 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kulminasiya
58
Kulminasiya
Zavyazka
Razvyazka
Ekspozisiya
Dua və etiqad
Final
Tanrıya dua
«Eydi-rəmazan» əsəri yeni süjet mərhələsi ilə davam edir. Müəllif «şəvval ayının qürrəsi» (111, 605) yəni orucluq bayramı günü sübh namazını qılıb bazara getməsi ilə əhvalata giriş alır. Cəmi müsəlmanların və əsnafların, islam məhəlləsinin öz sənətində, bayram- larında olduğunu görən müəllif hadisənin yüksək inkişaf mərhələsini vurğulayır. Qərb məhəlləsinə, «yəni maarif idarələri və mədrəsələr olan məhəlləyə, yəni klub və qiraətxana və nəşriyyat və fənni mühazirələr tərtib veri- lən ürəfa məhəlləsinə» (111, 606) gedən təhkiyəçi hər Мцяллифин юзцня суаллары Мцяллифин оруъун эцндялик намазы цчцн мясъидя эетмяси Паралел мцгайисянин ачылмасы щадисянин башланьыъы Мцяллифин арзу вя шцкрц Мясъиддя йалныз баггал вя щаъыларын, пинячи вя чаршаблы юврятлярин олмасы щадисянин сону Дуаларын сюйляняъяк щадися иля ялагяси
59
yerin qapalı olduğunu görür. Hadisələr tədricən açıl- mağa başlayır: «Demək, bu gün eydi-rəmazanəl – müba- rək naminə cəmi islam mədrəsələrimiz, cəmi darülmüəl- limatımız («darülmüəllimat» deyirəm ha!), cəmi nəşriyyat müəssisələrimiz və şura idarələrinin cəmi müsəlman şöbələri bağlıdır, yəni eydi-fitr münasibətilə tətil eləyir» (111, 606). Əsərin sonu müəllif şadlığı, müəllif düşüncəsidir: «Allah şahiddir ki, bunu görəndən sonra mənim ürəyim o dərəcədə fərəhnak oldu ki, bu günkü bayram mənim üçün iki qat bayram hesab olundu: bir bayram – haman eydi-mübarəki-rəmazan bayramı, bir bayram da odur ki, cəmi maarif, mədrəsə və nəşriyyat və qeyri dairələri eydi-fitr münasibətilə bağlı gördüm, yəni eydi- şərifi-rəmazanı təsdiq eləyən gördüm, yəni lap açığı, islamın həmin bu maarif məhəlləsini nəinki möminlərə tərəf yaxın gəlmiş gördüm, hətta onlara bir neçə təpik vurduqlarını gördüm, yəni möminləri də qabaqladıq - larını gördüm. Zira ki, əsnaflar və məşədilər eydi-fitr günü dükan-bazarı açdıqları bir gündə ziyalılarımızın idarə və müəssisələrini rəsmi surətdə bağlanmış gör- düm» (111, 606). Tanrıya dua ilə başlanan əsər ümumi süjet xətti ilə vəhdətdə götürülərək yenidən pərvərdigarialəmə şükr və ehtiqadla tamamlanır. İkinci hissəyə belə bir sxemi tətbiq etmək olar:
60
Kulminasiya
Zavyazka
Razvyazka
Ekspozisiya
Final
Ədibin bir sıra hekayələrində nəticə əsərin orta- sında verilir. Sanki əsərə yeni keçid mərhələsi başlanır, əhvalatın yenidən başlandığı və sonu göstərilir. Bu baxımdan «Yan tütəyi» hekayəsi maraqlı quruluşa malikdir. Hekayə müəllif təhkiyəsi ilə İrəvanda naçalnik divanxanasında qulluq edən dilmancın başına gələn qəribə əhvalatdan bəhs edir. Həcm etibarilə o qədər də geniş olmayan hekayəni şərti olaraq iki hissəyə bölmək olar. Yəni bu bölünən hissələrin hər biri özü-özlüyündə süjet xətti və hadisələrin inkişaf mərhələlərini ardıcıl şəkildə birləşdirir. Hekayənin hissələrini qrafik şəkildə nəzərdən keçirək:
Маариф идаряляринин гапалы олмасынын тясвири Ъями оруъ ящлинин юз сянятиндя олмасы Ъями маариф идаряляринин оруълуг мцнасибятиля тятил етмяси
щадисянин башланьыъы Тящкийячинин оруълуг байрамында базара эетмяси
щадисянин сону
61
Kulminasiya
Zavyazka
Razvyazka
Ekspozisiya
Final
Kulminasiya
Zavyazka
Razvyazka
Ekspozisiya
Началникин дилманъы эцнащкар билмяси Диванханайа чохлу кянд ъамаатынын эялмяси вя шикайяти Йазылан йанлыш щюкмцн охунмасы щадисянин башланьыъы Дилманъын фяалиййяти щадисянин сону Щюкмц йазан дилманъын сарсынтысы Началникин щюкмцндя «араба» явязиня «йан тцтяйи» йазылмасы Дилманъын тцтяк чалма ъящди, началникин тапшырыьы Сящв эюндярилян щюкмдян язиййят чякян Эярмя-чатаг ящалисинин хащиши щадисянин башланьыъы Ананын зийарятиня эедян дилманъын кянди вя ямиси оьлу Пирвердинин йан тцтяйи чалмасыны тяриф етмяси щадисянин сону Араба эюзляйян полковникин тяяъъцб вя гязяби, дилманъын сона чатан мусиги щявяси Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|