T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
47 
kaynaklanacak  faiz  yükümlülüklerine  eşittir.  Bununla  birlikte,  bu  ödemelerin  faiz 
niteliği  taşımadıkları  tespiti,  para  swap  sözleşmesi  bakımından  da  vurgulanması 
gereken bir husustur
28
.  
Uluslararası  Swap  ve  Türev  Araçlar  Birliği,  para  swap  sözleşmesini; 
“tarafların  birbirlerine  bir  farazi  meblağ  üzerinden  hesaplanan,  farklı  döviz 
cinslerinden,  sabit,  dönemsel  ödemeler  yaptıkları  işlem”  olarak  tanımlamaktadır
29
. 
Sözleşmenin  bütün  özelliklerini  içermesi  açısından  biraz  daha  geniş  bir  tanım  ise 
aşağıdaki şekilde yapılabilir: 
“Para swap sözleşmesi; tarafların birbirlerine, sözleşme süresi boyunca, farazi 
anaparaya  kararlaştırılan  faiz  oranlarının  uygulanmasıyla  hesaplanan  dönemsel 
ödemelerin, karşılıklı olarak, farklı para birimleri ile ifasını ve bunun yanısıra farazi 
anaparaya eşit meblağların, biri sözleşme süresinin başlangıcında diğeri de sonunda 
olmak  üzere  iki  ayrı  vadede  karşılıklı  olarak,  farklı  para  birimleri  ile  ödenmesini, 
takası mümkün olmamak üzere taahhüt ettikleri sözleşmedir.” 
II.
  Swap Sözleşmesinin Unsurları 
Swap  sözleşmesinin  iki  temel  türünü,  faiz  oranı  swap  sözleşmesi  ve  para 
swap  sözleşmesi  oluşturur.  Bu  iki  tür  arasındaki  en  önemli  fark,  sözleşmenin 
konusunu  teşkil  eden  ödeme  akımlarına  ilişkindir.  Faiz  oranı  swap  sözleşmesinde, 
taraflar  birbirlerine,  aynı  para  cinsinden  ödemelerin  ifasını  taahhüt  ederler
30
.  Para 
swap  sözleşmesinde  ise  belirlenen  meblağlar,  farklı  para  cinslerindendir
31
. 
                                                 
28
 HAPPE, 47; ERNE, 47; ZOBL/WERLEN, 30. 
29
  ZOBL/WERLEN,  33,  dpn.  111.  Uluslararası  Swap  ve  Türev  Araçlar  Birliği’nin  para  swap 
sözleşmesi  için  yaptığı  bu  tanım,  yalnızca  “saf  para  swap  sözleşmesi”nin  unsurlarını  içerdiğinden, 
kapsam itibarıyla yetersizdir. 
30
 DOZIER'>SOMER, 387; DOZIER, 1428; JOHNSON, 956. 
31
 DOZIER, 1429; HU, Swaps, 353; DARRINGER, 269. 

---

 
48 
Dolayısıyla  para  swap  sözleşmesinde,  karşılıklı  olarak  farklı  para  cinslerinden 
meblağların  ödenmesi  söz  konusu  iken,  faiz  oranı  swap  sözleşmesi  aynı  para 
cinsinden ödeme miktarlarının ifasını öngörür
32
.  
Faiz oranı swap sözleşmesi ile para swap sözleşmesi arasındaki bir diğer fark, 
farazi  anaparanın  işlemde  yerine  getirdiği  fonksiyonla  ilişkili  olarak  ortaya 
çıkmaktadır
33
.  Para  swap  sözleşmesinde,  “temel  değer”  şeklinde  de  isimlendirilen 
farazi  anapara,  açılış  ve  kapanış  ödemelerinin  miktarlarını  belirler
34
.  Sözleşmeden 
doğan karşılıklı ödeme yükümlülüklerinin takas yoluyla sona erdirilmesi ise mümkün 
değildir
35
.  Faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  durum,  para  swap  sözleşmesinde 
olduğunun  tersidir.  Farazi  anapara,  burada  yalnızca  dönemsel  ödemelerin 
hesaplanmasında  esas  alınır.  Karşılıklı  ödeme  yükümlülükleri  ise  takas  edilebilir
36
. 
Burada,  farazi  anaparanın  fonksiyonunun  ve  karşılıklı  ödeme  yükümlülüklerinin 
takas  edilmesi  imkanının,  swap  anlaşması  için  geçerli  farazi  anapara  meblağlarının 
aynı  ya  da  farklı  para  cinslerinden  belirlenmiş  olmaları  ile  doğrudan  ilgili  olduğu 
belirtilmelidir.  Farazi  anapara  meblağları  farklı  para  cinslerinden  iseler  açılış  ve 
kapanış  ödemeleri  söz  konusu  olur.  Benzer  şekilde  karşılıklı  ödeme 
yükümlülüklerinin  birbirleriyle  takas  edilebilmeleri  için  de  aynı  para  cinsinden 
olmaları gerekir
37
.  
Para ve faiz oranı swap sözleşmeleri arasındaki farklılıklar değerlendirilirken, 
bu  sözleşmelerin  teorik  temellerinin  aynı  olduğu  unutulmamalıdır.  Sözleşmeleri 
                                                 
32
 Bkz. §5, IV, A ve §5, IV, B. 
33
 DOZIER, 1429. 
34
 DARRINGER, 266; HU, Swaps, 353; TUCKER, 587. 
35
 LORETAN, 27; AMMANN, 80. 
36
 JOHNSON, 956; HU, Swaps, 347; LINDHOLM, 79; DARRINGER, 269; DOZIER, 1429. 
37
 Ödeme akımlarının aynı ya da farklı para cinsleri üzerinden belirlenmiş olmaları, para swapı ile faiz 
oranı swapı arasındaki temel farkı oluşturur (LORETAN, 78; ZOBL/WERLEN, 32). 

---

 
49 
birbirlerinden  ayıran  hususlar,  genel  olarak  swap  sözleşmesinin  karakteristik 
görüntüsünü  değiştirmez  ve  dolayısıyla  para  swap  sözleşmesi  ile  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinin esaslı unsurlarının ortak olduğu tespitine engel teşkil etmez
38
.  
Gerçekten  de  gerek  faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  gerekse  para  swap 
sözleşmesinde  sözleşme,  akdi  yükümlülüklerinin  mahiyeti  açısından  “sabit  meblağ 
ödeyicisi”  ve  “değişken  meblağ  ödeyicisi”  şeklinde  isimlendirilebilecek  iki  taraf 
arasında  kurulur
39
.  Her  iki  sözleşme  de  temeldeki  finansal  işlemden  bağımsızdır
40
. 
Edim konusu esas olarak karşılıklı ödeme akımlarının ifasıdır. Ödenecek miktarların 
hesaplanmasında  kullanılan  yöntemler  de  aynıdır
41
.  Nihayet  her  iki  sözleşmede  de 
ödemelerin hangi aralıklarla ve ne süre ile yapılacağı, sözleşmenin kuruluşu sırasında 
belirlenir
42
.  Böylece  swap  sözleşmesinin  unsurları,  sözleşmenin  her  iki  türünde  de; 
sözleşmenin  temel  işlemden  bağımsızlığı,  ödeme  akımları  ve  ödeme  akımlarının 
mübadelesinden oluşmaktadır. Aşağıda bu unsurlar ayrıntılı olarak incelenmiştir. 
A.
  Swap Sözleşmesinin Temel  şlemden Bağımsızlığı 
Swap  işleminin  trampa  benzeri  bir  karaktere  sahip  olduğu  düşüncesinden 
hareketle doktrinde, işlemin gerçekleştirilebilmesi için swap sözleşmesinin muhtemel 
taraflarının  halihazırda,  başka  borç  ilişkilerinde  taraf  olmaları  gerektiği  iddia 
                                                 
38
 AMMANN, 58. 
39
  KOPPRASCH/MACFARLANE/ROSS/SHOWERS,  2;  HU,  Swaps,  347;  DARRINGER,  266, 
dpn. 29. 
40
 ZOBL/WERLEN, 35; EBENROTH/MESSER, 5; EBENROTH, 418. 
41
 Swap sözleşmesinin her iki türünde de edim konusu; başka bir ifadeyle tarafların swap sözleşmesi 
gereğince  ifası  ile  yükümlü  oldukları  ödeme  miktarları,  sözleşmede  kararlaştırılmış  olan  farazi 
anaparaya  yine  sözleşmede  kararlaştırılan  sabit  ya  da  değişken  faiz  oranlarının  uygulanmasıyla 
hesaplanır (DARRINGER, 266).  
42
 Bir temel işlemin varlığı durumunda swap sözleşmelerinin ve swap sözleşmesi gereğince yapılacak 
ödemelerin vadelerinin, temel işlem için geçerli olan sürelere uygun şekilde belirlenmesi kural ise de, 
swap  sözleşmesinin  temel  işlemden  bağımsızlığı  esası  paralelinde,  bu  yönde  bir  zorunluluk 
bulunmamaktadır (DAS, 36). 

---