T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
38 
çıkar
150
. Kararlaştırılan dönemsel ödemelerin zamanında yapılmaması ya da yalnızca 
kısmen  yerine  getirilmesi  ve  para  swapında  vade  sonunda  anaparanın  ödenmemesi 
halinde, kredi riski gerçekleşmiş olmaktadır
151
. 
Piyasa riski ile kredi riski arasındaki temel farklılık, swap vadesinin sonuna 
yaklaşıldıkça kredi riskinin azalmasına karşılık, piyasa riskinin vade boyunca her an 
söz  konusu  olabilmesidir.  Bunun  dışında  piyasa  riski  ve  kredi  riski  kural  olarak 
birbirleri ile bağlantılıdırlar. Piyasada faiz oranlarının değişmesi, doğrudan doğruya 
tarafların ödeme durumlarını etkileyerek kredi riskini ortaya çıkarır. Faiz oranlarının 
düşmesi, sabit meblağ ödeyen tarafın kayba uğramasına ve değişken meblağ ödeyen 
taraf  için  bir  kredi  riski  oluşmasına  sebep  olur.  Faiz  oranlarının  yükselmesi  ise 
piyasada  faiz  oranları  yükseldiği  halde  aynı  sabit  oranda  ödeme  yapmaya  devam 
eden  sabit  meblağ  ödeyicisinin  kazanç  elde  etmesi  sonucunu  doğurur.  Bu  durumda 
da  değişken  meblağ  ödeyen  tarafa  bağlı  olarak  bir  kredi  riski  ortaya  çıkar.  Swap 
piyasada  değer  kazanırken  taraflardan  birinin  ödeme  güçlüğü  içine  düşmesi 
ihtimalinde  olduğu  gibi,  bu  iki  risk  türünün  birbirlerinden  bağımsız  bir  görüntü 
sergilemeleri de mümkündür
152
.  
Swap işleminde kredi riski mutlak bir sermaye kaybı tehlikesi doğurmaz. Zira 
tarafların  swap  işlemi  ile  girdikleri  yükümlülükler  karşılıklıdır.  Bir  tarafın 
yükümlülüğünü  yerine  getirmemesi  durumunda  diğer  tarafın  da  kendi 
yükümlülüğünü  yerine  getirmekten  kaçınma  hakkı  vardır
153
.  Bununla  birlikte  kredi 
riskinin,  para  swap  işlemlerinde  faiz  oranı  swapına  nazaran  daha  yüksek  olduğu 
                                                 
150
 WALDMAN, 1047; DARRINGER, 275; KOPP, 44; COOPER/WATSON, 29; AMMANN, 47; 
SHIRREFF, 247; PETERS, 107; SCHEERER, 163. 
151
 LERBINGER, 295; ERNE, 37; MAREADY, 915. 
152
 CHAMBERS, 144. 
153
 LERBINGER, 295; PETERS, 108; FETTAHOĞLU, 23. 

---

 
39 
söylenebilir.  Bu  durum,  para  swapında  dönemsel  ödemelerin  yanı  sıra  işlemin 
başlangıcında  ve  sonunda  yapılması  gereken  ödeme  miktarlarının  da  hesaba 
katılması gerekliliğinden kaynaklanmaktadır
154
.  
Swap  işleminden  kaynaklanan  riskler,  piyasa  ve  kredi  riskleri  ile  sınırlı 
değildir.  Swap  piyasasında  piyasa  ve  kredi  risklerinin  yanısıra  karşılaşılabilecek 
riskler; likidite riski, teminat riski, pozisyon riski ve taraf bulamama riski ile hukuki 
riskler  olarak  sayılabilir.  Bunlardan  likidite  riski,  taraflardan  birinin  nakit  problemi 
sebebiyle  ödemelerini  zamanında  yerine  getirememesi  durumunda  ortaya  çıkar
155
. 
Teminat  riski,  özellikle  taraflar  arasında  ciddi  kredibilite  farklılığı  bulunması 
sebebiyle  teminat  talebinin  söz  konusu  olduğu  hallerde,  teminat  olarak  gösterilen 
ş
eyin  değerini  yitirmesi  tehlikesini  ifade  etmektedir
156
.  Swap  işleminin  beraberinde 
getirdiği  bir  diğer  risk  olan  pozisyon  riski  ise  faiz  oranları  ve  döviz  kurlarındaki 
hareketlerin beklenilenin tersine olması riski şeklinde tanımlanmaktadır
157
.  
“Taraf  bulamama”  ya  da  “uyuşamama”  (mismatch)  riski,  swap  işlemine  bir 
finansal aracının dahil olması durumunda ortaya çıkmaktadır. Burada finansal aracı, 
swap işlemi yapmak üzere kendisine başvuran işletmenin şartlarına uygun bir başka 
işletme aramak yerine, işleme bizzat girer ve hukuki olarak swap sözleşmesinin karşı 
tarafını  teşkil  eder.  Finansal  aracının  amacı,  yapmış  olduğu  swap  sözleşmesinin 
hükümlerine paralel hükümlerle bir başka swap sözleşmesi yaparak, ilk sözleşmeden 
kaynaklanan  yükümlülükleri  için  kaynak  sağlamaktır.  Swap  sözleşmesinin 
yapılmasının  ardından,  ikinci  sözleşmede  finansal  aracının  pozisyonunu  kabul 
                                                 
154
 ERNE, 41; SHIRREFF, 248; CHAMBERS, 145. 
155
  WALDMAN,  1043;  ERNE,  38;  DARRINGER,  297;  MAREADY,  918;  LERBINGER,  295; 
SCHEERER, 167. 
156
 LORETAN, 47; LERBINGER, 295; CEYLAN, 277. 
157
 ERNE, 42; PETERS, 109; CEYLAN, 277. 

---

 
40 
edecek  bir  karşı  taraf  bulunamadığı  takdirde  uyuşamama  riski  gerçekleşmiş 
olmaktadır
158
.  
Hukuki  riskler,  swap  taraflarının  maruz  kaldıkları  son  risk  grubudur.  Bu 
riskler,  swap  işleminin  uzun  bir  geçmişe  sahip  bulunmaması  sebebiyle  henüz 
kapsamlı  hukuki  düzenlemelere  konu  edilmemiş  olmasından  kaynaklanmaktadırlar. 
Hukuki  riskler  esas  olarak  döviz,  vergi  ve  teminat  hukukuna  ilişkin  sınırlamaların, 
tarafların  ödeme  kabiliyetleri  ve  istekleri  üzerindeki  etkisinden  ibarettirler.  Hukuki 
düzenlemelerdeki  değişikliklerin  öngörülebilir  olmayışı,  bu  risklerden  korunmayı 
güçleştirmektedir
159
.  
Swap  taraflarının  karşı  karşıya  geldikleri  risklerin  dengelenmesinde  ikincil 
piyasanın büyük önemi vardır. Zira bu piyasalar, finansal aracılara ve yatırımcılara, 
mevcut swap pozisyonlarını satmak ve bu suretle riskleri ortadan kaldırmak imkanı 
vermektedirler
160
. 
                                                 
158
 AMMANN, 48; LERBINGER, 295; LORETAN, 47; PETERS, 109; CEYLAN, 278. 
159
  WALDMAN,  1042;  ERNE,  38;  DARRINGER,  297;  MAREADY,  917;  SCHEERER,  168; 
HENDERSON, 63. 
160
 LERBINGER, 296. 

---