T c ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ Sİyaset biLMİ

 
 
57 
Kaşmir’de  her  yıl  Şubat’ın  11’inde  kutlanmaktadır)  bir  CID  görevlisini  öldürmek 
suçlamasıyla 1984’de, Tihar Cezaevi’nde asıldı. 
THK’nin  kurucuları  arasında  olan  İslami  Öğrenciler  Birliği  de  ayrıca 
Pakistan’a  katılımı  destekliyordu.  Bu  parti  İslami  propagandanın  motive  ettiği 
gençlikten  oluşuyordu.  İÖB  gibi  Pakistan’a  katılımı  destekleyen  bir  diğer  örgüt  ise 
başında  Inaytullah  Andrabi’nin  olduğu  Mahaz-i-Azadi’ydi.  Bu  parti  de  coğrafi 
yakınlık  ve  İslami  kimlik  yüzünden  böylesi  bir  katılım  taraftarıydı.  Abdul  Gani 
Bhatt’ın  yönettiği  Müslüman  Konferansı  da  Pakistan’a  katılım  yanlısıydı  ve 
Kaşmir’in  Pakistan  tarafından  yönetilen  kısmında  uzun  zamandır  iktidarda  olan 
Müslüman  Konfernası  ile  ideolojik  olarak  çok  yakındı  (Prof.  Abdul  Gani  Bhat, 
APHC  (M)  Yürütme  Komitesi  Üyesi,  ile  kişisel  görüşme,  Hurriyat  Partisi  Bürosu, 
Rajbagh, Srinagar, 28 Ağustos 2015). 
Dolayısıyla THK Pakistan konusunda  aynı  duygulara sahip farklı insanların 
bir  karışımıydı.  JKLF  dışında  her  bir  örgüt,  sadece  Pakistan  Hindistan  devletinin 
denetimini yerle bir etmek ve Kaşmir’in söz konusu kısmını Pakistan’a katmak adına 
büyük  bir  siyasi  ve  askeri  destek  sağladığı  için  şu  ya  da  bu  ölçekte  Pakistan’ı 
destekliyordu.  Bununla  birlikte,  Teheeek-i-Hurriyat  Kaşmir  kurucu  babalarının 
gittikçe  artan  beklentilerini  karşılayabilecek  essaslı  bir  siyasi  platform  haline 
gelemedi  ve  liderlerinin  bir  kısmının  yanı  sıra,  örgüte  destek  veren  insanların  da 
çoğu yakalandı ve tutuklandı (Mattu, 2002, s. 79). Açıkçası bu örgüt likide edildi ve 
geniş  bir  tabana  sahip  ayrılıkçı  bir  örgüt  kurma  yönünde  yeni  çabalar  belirdi.  Bu 
anlamda  yeni  bir  partinin  kurulması  bu  çabanın  tepe  noktasıydı.  Bu  yöndeki  ilk 
girişim  ortak  bir  siyasi  platform  oluşturmk  adına  27  Aralık  1992’de  Mirwaiz 
Manzil’de, Srinagar, çeşitli dini, toplumsal ve siyasi örgütleri bir toplantıya çağıran 

---

 
 
58 
Mirwaiz  Mohammad  Umar  Farooq’dan  geldi  (Mirza  Umar  Farooq,  Awami  Eylem 
Komitesi  ve Hurriyat  Partisi’nin (M) Genel  Sekreteri,  ile kişisel  görüşme, Srinagar, 
15 Ağustos 2015). 
M.M.  Mubarki  Genel  Sekreterliği  altında  sekiz  üyeden  oluşan  bir  İzleme 
Komitesi  (İK)  bu  örgütün  olumlu  ve  olumsuz  taraflarını  değerlendirmek  üzere 
atandı.  Bu  komite  bir  rapor  yazdı.  İK’nin  raporunu  görüştükten  sonra  Temsilciler 
Meclisi  8  Mart  1993’de  Hurriyat  Partisi  (Özgürlük)  adı  altında  ortak  bir  siyasi 
platform kurmayı kararlaştırdı. Hurriyat Partisi için bir anayasa taslağı yazmak üzere 
bir komite kuruldu, bu komite şu isimlerden oluşuyordu: 
1. Yargıç (emekli) Mufti Bahaudin Farooqi, J & K Yargıtayı eski Baş Yargıcı, Genel 
Sekreter 
2. Nazir Ahmad Ronga, Avukat, Toplantı Organizatörü 
3. M. Muzaffar Jan, (emekli) Bölge ve Oturum Yargıcı, Üye 
4. Mian Abdul Qayoom, Avukat, Üye 
5. Shabir Ahmad Siddiqi, Üye 
6. Firdous Aasmi, Üye 
7. Peer Hafizullah Mukhdoomi, Üye 
8. GhulamRasool Wani, Üye 
9. Shahid-ul-Islam, Avukat, Üye  
Komite  tarafından  hazırlanan  Anayasa  taslağı  31  Temmuz  1993’de  düzenlenen  bir 
toplantıda  Temsilciler  Meclisi  tarafından  görüşüldü  ve  nihayetinde  onaylandı  ve 
uygulandı (Behera, 2007, ss. 329-330). 
Hurriyat  Partisi  böylelikle  MBC  ve  Tehreek-i-Hurriyat’ın  çözülmesiyle 
ortaya çıkan boşluğu doldurmak üzere Temmuz 1993’de ortaya çıktı. Hurriyat Partisi 

---

 
 
59 
Birliği  toplumsal  huzursuzluğu  gidermek  ve  bunu  siyasi  bir  gündeme  dönüştürmek 
konusunda  kararlı  olan  neredeyse  otuz  siyasi  ve  dini  örgüt  tarafından  kuruldu 
(Habibiullah, 2008, s. 82). 17 Mart 1993’de Hurriyat Partisi’ni kurmaya karar vermiş 
farklı gruplar şunlardı: Awami Eylem Komitesi, Jamaat-i-Islami, Jammu ve Kaşmir 
Halk  Konferansı,  Müslüman  Konferansı,  Jammu  ve  Kaşmir  Özgürlük  Cephesi 
(JKLF),  Halkın  Birliği,  Itihad-ul-Muslimeen,  Tüm  Jammu  ve  Kaşmir  Çalışanlar 
Konfederasyonu,  Çalışanlar  ve  İşçiler  Konfederasyonu  (Istiaq  Grubu),  Anjuman-i-
Tableeg-ul-Islam,  Özgürlük  Konseyi,  Jamaat-i-Ahle  Hadith,  Kashmir  Bazme 
Tawheed, Jamaat-e-Hamdania, Kaşmir Barosu, Siyasi Konferans, Tehreek-i-Hurriyat 
Kashmir,  Jamaat-e-Ulama-i-Islam,  Anjuman-i-Auquaf-i-Jamia  Masjid,  Muslim 
Khawateen  Markaz,  Jammu  ve  Kaşmir  İnsan  Hakları  Komitesi,  Jammu  ve  Kaşmir 
Halkın  Temel  Hakları  (Koruma)  Komitesi,  Çalışanlar  ve  İşçiler  Konfederasyonu 
(Aasmi  Grubu),  Öğrencilerin  İslami  Birliği,  İslami  Çalışma  Çevresi,  Auquaf  Jama 
Masji,  Jammu  ve  Kaşmir  Müslümanlar  Birliği,  Jammu  ve  Kaşmir  Mahaz-i-Azadi, 
Mahaz-i-Islami  Jammu  ve  Kaşmir,  Dukhtaran-i-Milat,  Halkın  Siyasi  Cephesi, 
Khalafat-i-Islamia  Jammu  ve  Kaşmir,  Khawateen-e-Kashmir  ve  Jammu  ve  Kaşmir 
Müslüman Auquaf Vakfı. 
Hurriyat  Partisi  bir  taraftan  militanlara  kendi  iç  tartışmalarını  sürdürmeleri 
için bir siyasi platform sunarken, diğer taraftan farklı forumlarda Kaşmir meselesini 
uluslararası bir mesele haline dönüştürmeye çabalıyordu (Mir, 2007). Kısa bir zaman 
içerisinde örgüt popülerliğine ve Pakistan’dan aldığı aktif desteğe dayanarak kendisi 
için  uluslararası  bir  alan  yaratmak  hususunda  hayli  başarı  sağladı.  Örnek  olarak 
Hurriyat  Partisi  İslam  Konferansı  Örgütü’nde  (İKÖ)  gözlemci  statüsü  edindi; 
İKÖ’nün kendisi de Kaşmir’de bir temas bürosuna sahipti. 

---