T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali

 
77 
 
Güvenç‟e (2011:121) göre kültür soyut bir kavramdır ve bir toplumun ya 
da  bütününün  birikimli  uygarlığıdır.  Marx‟ın  “kültür,  doğa‟nın  yarattıklarına 
karĢılık  insanoğlunun  yarattığı  her  Ģeydir”  Ģeklindeki  kısa  ancak  oldukça 
kapsamlı bir tanımını
 
veren Güvenç (2011:123), kültür sözcüğünün dört ayrı 
anlamda  kullanıldığını 
belirtmektedir
.  Buna  göre  bilim  alanındaki  kültür
; 
uygarlık,  beĢeri  alandaki  kültür
; 
eğitim  sürecinin  ürünü,  estetik  alanındaki 
kültür;  güzel  sanatlar,  maddi  (teknolojik)  ve  biyolojik  alandaki  kültür  ise 
üretme, tarım, ekin, çoğalma ve yetiĢtirmedir (Güvenç,
 2011:125). Güvenç'e 
(2011:130-132)  göre 
kültürün  öne  çıkan  özellikleri  arasında, 
"
öğrenilen
, 
toplumsal, tarihi 
ve değiĢken
" bir kavram o
lması sayılabilir
. 
 
Türk Dil Kurumu (TDK) 
tarafından verilen tanıma göre
 
kültür; “t
oplumsal 
geliĢme  süreci  içinde  yaratılan  bütün  maddi  ve  manevi  değerler  ile  bunları 
yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal 
çevresine  eg
emenliğinin  ölçüsünü  gösteren  araçların  bütünü”dür.  TDK‟nın 
farklı 
bir 
tanımına
 
göre  kültür;  “bir  topluma  veya  halk  topluluğuna  özgü 
düĢünce  ve  sanat  eserlerinin  bütünü"  ve  "muhakeme,  zevk  ve  eleĢtirme 
yeteneklerinin,  öğrenim  ve  yaĢantılar  yoluyla  geliĢtirilmiĢ  biçimidir
"  (TDK 
[web], 2014b). 
 
Macionis  (1989:61)  kültürü;  "
inançlar,  değerler,  davranıĢlar  ve  belirli 
insanlar  tarafından  paylaĢılan 
maddi  nesneler" 
olarak  tanımlamaktadır. 
Macionis‟in tanımında
 kültürün maddi bir unsur ol
ması öne çıkarılmıĢtır.
 Koca 
(2010:88)  daha 
geniĢ  bir  yaklaĢımla 
kültürü; 
toplumun  bireyleri  tarafından 
kazanılan  alıĢkanlıklar,  değerler,  idealler,  gelenek,  görenek,  sosyal  kurallar, 
ahlak  kuralları,  sanat,  inanç  ve  inanıĢ  gibi  kabiliyetler  olarak  tanımlarken 
ülkelerin sosyal g
enetiği/mirası olarak 
betimlemektedir. 
 
 
 
Kültür,  toplum
ların  ortak  davranıĢlarını,  değerler
ini  ve  d
avranıĢ 
Ģekillerini ön plana çıkaran, bir baĢka ifadeyle,
 
günlük hayatın içinde 
var olan 
davranıĢ, görgü kuralları, kutlamalar, vücut dili, jest ve algılar gibi soyut, kılık 
kıyafet, 
folklör, 
genel  görünüĢ
  gibi  somut  nesneleri  içer
en  bir  kavramdır 
(Macionis,1989). 

---

 
78 
 
 
Gavriel'e göre (2010:72) kültür, 
toplumun bireyleri tarafından paylaĢılan 
değerler,  beklentiler
  ve  fikirler  sistemidir
.  Gavriel  tarafından 
insan  bir 
bilgisayara,  kültür  ise  o 
bilgisayarı  çalıĢtıran  bir  yazılıma  benzetilmiĢtir. 
B
ilgisayarları  çalıĢtıran  farklı  iĢletim  sistemlerinin  farklı  iĢlemci
lere  sahip 
olması  gibi  kültürün  de  farklı  coğrafya
larda 
farklı  toplumların  sahip  olduğu 
değerler bütünü
 
olduğunu söylemek mümkündür. K
ültür, 
doğuĢtan kazanılan 
bir  yetenek  değildir
,  b
ir  baĢka  ifade
yle, 
sonradan  öğrenil
en  ve  toplumun 
bireyleri tarafından paylaĢıl
an bir kabiliyettir. (Gavriel, 2010:72-73). 
 
Haviland 
ve  arkadaĢlarına
  (2008:103)  göre  kültür,  bir  toplumun 
paylaĢtığı  ve  üyelerine  yaydığı  görüĢler,  değerler  ve  algılardır
,  bunlar  insan 
davranıĢlarını  yorumlamada  kullanılır
. 
Eagleton  (2011:11)  farklı  bir 
yaklaĢımla  kültür  kavramının,  özgürlük  ve  determinizm,  eylemlilik  ve 
d
ayanıklı
k ile 
değiĢim ve kimlik gibi kavramların açıklanmasında kullanıldığını 
vurgulamaktadır.  H
aviland 
ve  arkadaĢlarının  (2008
:102
)  belirttiği  gibi 
her 
kültür,  insanların  karĢılaĢtıkları  sorunları  çözmeye  yardımcı  olacak  düĢünce 
ve eylemler için bir k
ı
la
vuz niteliğindedir
.  
 
Milli  ve  kurumsal  kültürler  arası  etkileĢimler  üzerine  eserleri  bulunan 
Geert  Hofstede 
ve  arkadaĢları 
(2010:5
),  Gavriel'in  (2010)  iĢletim  sistemi 
benzetmesine  yakın  bir  Ģekilde  k
ültürü, 
bir  grup  insanı  diğerlerinden  ayıran 
“zihinsel
 
yazılım” olarak 
görmektedir (Hofstede, Hofstede ve Minkov, 2010:5). 
Bunun  yanı  sıra  Hofstede  ve  arkadaĢları  (2010:7)  kültür  baĢlığı  altında 
toplanabilecek  faktörleri
;  semboller  (ev,  cami,  araba,  kitap,  sakal,  Boğaz 
Köprüsü vb), kahramanlar, önderler (Atatürk, Fatih Sultan Mehmet, Nasrettin 
Hoca vb.
), gelenekler, adetler (sünnet, evlenme, kına gecesi
 vb.
) ve değerler 
(namus,  aile,  çocuk,  anne  vb) 
Ģeklinde  sınıflandırmıĢtır.  Hofstede
, 
sınıflandırdığı  kültürel  faktörleri  soğan  diya
g
ramı
 
adını  verdiği  bir  model  ile 
açıklamıĢtır (ġekil
-3). 
 
 
 
 
 

---

 
79 
 
Dil ve sözlü semboller 
Sözlü olmayan semboller 
 
 
 
DavranıĢlar,
 
BeĢ Duyu Organı 
ile tespit 
edilebilenler 
 
(Müzik, mimari, spor, dil,  
edebiyat, para, yiyecek, giyim, 
silah, jest, toplum, kutlamalar, 
sanat vb.) 
Fikirler, GörüĢler, BakıĢ açısı, DavranıĢlar, 
Felsefe, Değerler
 
 
(Liderlerin görüşleri, ailenin rolü, risk, 
insanların motivasyonları, iş ve çalışma 
ortamının önemi, insan doğası hakkında 
inançlar, erkek veya kadınların davranışları, 
geçmiş, gelecek ve şimdiki odak konular vb
.) 
 
Değerler
 
Gelenekler 
Semboller 
Kahramanlar 
Eylemler 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ġekil
-3 : 
Soğan Diyagramı
 (Hofstede 
ve diğerleri
, 2010:8) 
 
Modele  göre  d
eğerler
, 
diyagramın  çekirdek  kısmında  yer  almaktadır. 
Semboller,  kahramanlar,  gelenekler  gibi  diğer  faktörler  ise  soğanın  kabuk 
kısmını  oluĢturmaktadır.  Kültürün  temelini  teĢkil  eden  değerlere  ulaĢabilmek 
için 
etrafını  çevreleyen  tabakaların 
analizine  ihtiyaç  duyu
lmaktadır
  (Hofstede 
ve  diğerleri
,  2010:7). 
Değer  temelli  bir  baĢka  çalıĢma  Erkenekli  (2013) 
tarafından  gerçekleĢtirilmiĢtir.  Erkenekli
'ye  (2013:153) 
göre  kültür  alanında 
değerden  bağımsız  bir  nesne  yoktur  ve  kültür,  değerlere  yüklenilen  aracılar 
yoluyla an
laĢılan bir gerçekliktir. 
 
 
Kültür  kavramı, 
Brooks  Peterson  (2004:21-22) 
tarafından  bir  buzdağı 
modeli ile 
açıklanmıĢtır (ġekil
-4).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ġekil
-4 : 
Kültür Buzdağı Modeli (
Peterson,2004) 

---