T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
111
izin alarak sakin bir hayat sürmek istemiş, ancak ölünceye kadar Kazan'dan ayrılmasına 
müsaade edilmemiş ve 25 yıl görev yaptığı Kazan'da ölmüştür. Ayrıca Tihon görevi 
esnasında birçok manastır ve kilise inşa etmiş ayrıca dağlık Çeremişleri hıristiyan 
yapmıştır. 
411
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                 
411
 Mojarovskiy, İzlojenie.., s. 48;  

---

 
112
III.
 
BÖLÜM 
XVIII
.
 YÜZYILDA MİSYON
:
 YENİ VAFTİZLİLER DAİRESİ VE FAALİYETLERİ
 
XVI ve XVII. yüzyılın tüm cezalandırıcı ve baskıcı politikalarına rağmen İdil-
Ural Bölgesinde din değiştirenlerin sayısında bir artış olmamıştır. Müslüman bir Tatar 
öldüğünde kişisel varlığı birinci derece yakın müslüman mirasçılar değil uzak ta olsa 
Kreşen akrabaya kalır hükmü bile müslüman karşı duruşunu yumuşatamamıştır. Bütün 
cezalandırma ve uzlaştırma çabalarına rağmen Bölgede yaşayan ister müslüman isterse 
animist Türkleri Ruslara yakınlaştırmamış, her tedbir kinlerini biraz daha 
keskinleştirmiştir. Nitekim 1669 ve 1670 tarihli Stephan Razin isyanlarının temel sebebi 
budur.
412
 Rus devletinin hıristiyanlaştırmak amaçlı sert tedbirleri bölge Türklerini Ural 
ötesi diye tabir edilen Kazak bozkırları ve Türkistan’a doğru mecburi göçe zorlamıştır. 
Bölgede özellikle müslüman olan Türklerin karşı duracak ne güçleri ne de sosyal alt 
yapıları kalmıştı, ellerindeki bütün verimli topraklar akın akın kuzeyden gelen Rus 
köylülerine dağıtılmıştır.
413
 Kazan ve çevresinin istilâsıyla başlayan baskılar ve asimile 
politikaları müslüman olsun olmasın Türkler ile Ruslar arasında köklü bir güvensizliğe 
neden olmuş, bu güvensizlik tarihi süreci belirlemede her zaman en etken faktör olarak 
kalmıştır.
414
  
XVIII.  yüzyıl ise İdil-Ural Bölgesi gayrı Ruslar için daha ağır  şartların 
yaşandığı 
yıllar olmuştur. Nitekim Daha yüzyılın başlarında eğitim de 
hıristiyanlaştırmanın bir unsuru olarak yapılan faaliyetlere ilave edilmiş ve I. Petro’nun 
(1689–1725) çabalarıyla devletin yeni stratejisinde belirleyici rolü üstlenmiştir. Daha 
sonraki yüzyılda yani XIX. yüzyılda eğitim hıristiyanlaştırmanın en önemli alanı haline 
gelmiş ve daha da geliştirilerek özel kurumlara bu yetki verilmiştir.
415
  Devletin yeni 
misyonu bölgedeki Kazan İlâhiyat Akademisine de yansımıştır. Bu dönemde 
                                                 
412
 Chantel Lemercier-Ouelquajay, “Les missions orthodoxes en pays musulmans de moyenne et basse Volga, 1552–
1865”,Cahiers du monde Russe et sovietique (CMRS) 3 (1967) 369–404. 
413
 M. V. Kazanskiy, Putevoditel po Kazani, Kazan 1899; s. 44–45; Ayrıca müslümanları  hıristiyanlığa döndürmek 
için yapılan kanuni düzenlemeler ve hükûmet tedbirleri için bakınız;  İvan Katetov, “Obzor pravitelstvennih i 
tserkovnih rasporyajenii kasayuşçihsya obraşçeniya v hristianstvo Tatar-Muhammedan”, Strannik, 8 (1886); 565–
591.  
414
 A. Bennigsen ve Chantal-Quelquejay, Islam in the Soviet Union, New York 1967, s. 6-12 
415
 Frank McCarth, “The Kazan Missionary Congress”, CMRS 3 (1973); 310–11 (308–33) 

---

 
113
Akademiye “36 Rus öğrencinin yanında 14 de Yeni Kreşen Tatar öğrenci” alınmıştır.
416
 
Bu öğrencilerden okuyup Rus dilini ve kültürü öğrenmeleri ve rahip olarak yetişip ana 
dillerinde vaaz yaparak kendi topluluklarını  hıristiyanlığa yöneltmeleri beklenmiştir. 
Ancak bu beklentilerin de olumlu neticeler verdiği söylenemez. Bu bölüm işte bu 
beklentilerin neden nasıl ve niçin oluştuğu ve sonuçta süreç içinde nasıl yine gayrı 
Rusları Rus idaresinden kopardığı  işlenmektedir. Konu işlenirken yine misyon amaçlı 
atanan piskoposlar ve rahipler izlenmiş onların birinci el faaliyetleri kurguda yer 
almıştır. Yine bu dönemin en önemli kurumsal yapısı hatta XVIII. yüzyılın misyon 
faaliyetinde belirleyicisi olan Yeni Vaftizliler Dairesi kuruluşundan kapanışa geniş 
olarak ele alınmıştır. Bu dairenin amacı bölgeyi tamamen hangi yolla olursa olsun 
hıristiyan yapmaktır. Açtığı okullarda da bu amacını devam ettirmiş, yetiştireceği yeni 
kuşağın bu işi bitireceğini düşünmüştür.
417
 
Yine bu dönemin zorlayıcı kanunları da yeri geldikçe konu içinde işlenmiştir 
özellikle I. Petro’nun ekonomik baskı ve ödül yöntemiyle yaptığı  hıristiyanlaştırma 
dikkate değerdir. 1713 tarihinden 1725 yılına kadar Malov’un hesaplarına göre bu 
yöntemle yaklaşık 40 gayrı Rus hıristiyanlaşmıştır.  Ancak binlerle ifade edilen bu yeni 
dönen grubun hıristiyanlığı sadece ismen geçerliydi, ruhen yine eski dinlerini 
yaşıyorlardı.
418
 
3.1. Kazan Metropoliti Silvestr Holmskiy (1724–1731) ve Sviyajsk 
Uspenskiy Manastırında Yeni Vaftizliler Dairesi’nin Kurulması 
1725 yılının Ağustos ayında Ryazan metropoliti Silvestr Holmskiy
419
 
kendinden önceki Metropolit Tihon'un kaldığı yerden misyoner faaliyetlerini devam 
ettirmeye çalışmıştır. Özellikle gayrı Rus Kreşen çocukların eğitimi için Tihon 
tarafından açılan okulları geliştirmiş ve bu çocukları din adamı olarak yetiştirmeyi 
düşünmüştür.
420
 Bu okullarda papazların çocuklarıyla beraber Kreşen Tatarların da 
çocukları okutulmakta ve Kreşen mahallerine keşiş olarak görevlendirilmektedir. 
                                                 
416
 E.A. Malov, Statiçeskie svedeniya o kreşennih Tatarah, Ayrı basım, Kazan 1867. 
417
 A. F. Efirov, “Russifikatorskie novokreşçenskie şkolı” Proveşçeniye natsionalnostey, 4 (1934); 51-58. 
418
 Malov, Statiçeskie svedeniya, 34-35, 50-55. 
419
 Metropolit Holmskiy daha çok Volinskiy soyadıyla tanınmaktadır; Bkz. Mojarovskiy, Arhiyelogiçeskaya zametka 
o famili i mesta konçını Mitrp. Kazanskogo Silvestra, Kazan 1871. 
420
 Mojarovskiy, İstoriya Kazanskoy Duhovnoy Seminarii, Kazan 1868,  s. 19–25 

---