T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali

 
121
tâbi tutma önleminin; dolayısıyla ayrı vaftizli köyleri kurma fikrinin yanlış olduğunu 
bunun yerine “zararı, cezayı vaftiz olmayanların çekmesi” gerektiğini onların başka 
yerlere “sürülmesini” savunmuş, bu kararı kabul ettirip böylece yerini yurdunu terk 
etmeyi göze alamayan gayrı Rusları vaftiz etmede başarılı olmuştur.
454
 
Yine Seçenov, Kreşenlere borçlu olanları ancak vaftiz olmak isteyenleri 
Sinod'a bildirerek vaftiz etmiş ve borçlarının affını da temin etmiştir, bu karar gereği 
birçok gayrı Rus vaftizlenmiştir. Ayrıca köle olanlar kölelikten kurtarılmış ve 
Kreşenlere sağlanan bütün kolaylıklardan faydalanması Sinodluk kararıyla garanti altına 
alınmıştır.
455  
Seçenov, suçlu olup hapse düşen ve orada hıristiyanlığı seçen, Rusça öğrenen 
Kreşenlerin durumunu da Sinod'a yazmış onlar için de af ve yardım istemiş, isteğini de 
kabul ettirmiştir.
456
  İmparator Anna İvanovna’nın Kreşen Tatarlarının yerleşimi için 
aldığı karar da hıristiyanlaştırma faaliyetinde aksaklıkların önüne geçilmesi amacını 
taşımaktadır.
 
Bunun üzerine Din İşleri Senatosu 1741 yılında göç organizasyonunu 
düzenleyecek komisyonu kurmuş ve başına da Andrey Jukov'u atamıştır. Ancak bir yıl 
sonra özel işlerinin yoğunluğu ve Kazan'daki servetini sebep gösteren Seçenov, Jukov'u 
bu görevden aldırmıştır.
 457
 
Sviyajsk'da görevlendirilen Boris Yarçov ise Jukov'a göre daha şefkatli ve 
başarılı olmuştur ve bu bölgede hıristiyanlaştırma faaliyeti Kazan'a nispetle daha hızlı 
gelişmiştir. Bu gelişmeyi yakından takip eden Seçenov Yarçov'un yeni kurulan 
komisyona başkan olmasını Sinod'a teklif etmiştir.
458 
Yarçov, Kreşenleri iskân işini 
gerçekten de başarıyla yerine getirmiştir; İmparatoriçe'nin emri gereği, yeni vaftizlileri 
                                                                                                                                               
vaftizi kabul etmek zorunda kalacaklardır.” Yeni vaftizlileri basurmanların  arasında eski yaşayış yerlerinde 
yaşamamaları, eski dinlerine dönmemeleri için onları vaftizlenenlerin kasabalarına yerleştirin.” 
454
 Mojarovskiy, İzlojenie, s. 69 
455
 PSZ, C. XI, No. 8792, Madde 6; Sinod'un kararı; “Sinod ve Senato karar aldı: gayrı Ruslardan hizmetçi, köle veya 
cezalı olsalar da vaftiz olanlar varsa cezalarını kaldırın borçlarını ödeyin ve köle olanları kölelikten azat edin. Evlilere 
yılda 5, bekârlara 3 ruble ödeyin ayrıca ellerindeki kâğıtlarda 15 rubleden fazla değerde kâğıt belge bulunanlara fazla 
ödemeyin zira fazla yazabilirler. 
456
 PSZ, C. XI, No.8792, Madde 7; “Kreşenler küçük suçlarla yakalanıp hapishaneye yatanlar orada Ruslarla yaşayıp 
kültür ve dilini öğreniyor, vaftiz oluyor ancak evlerine dönünce bunlar kötü muamele görüyor.” İşte bunlar için “Kim 
cinayet ve büyük suçlar haricinde bir suç işleyip hapse düşse ve orada vaftiz olmayı kabul ederse derhal azat edilip 
günah çıkarsın ve bir daha suç işlememesi için öğüt verilsin.” 
457
 Mojarovskiy,  İzlojenie, s. 71; “Kreşenlerin Kreşen olmayanlardan ayrılıp yerleştirilmeleri için güvenilir kişiler 
seçilsin, rüşvet almayan, adil kişiler olsunlar ve yılda birkaç aile, hepsi birden değil.” 
458
 Seçenov'un Jukov'un yerine Yarçov'un tayin edilmesi ile ilgili makale; “Luka Konaşeviç, Episkop Kazanskiy; 
Pravoslavnıy Sobesednik, 1858, Bl., III, s. 464–466. 

---

 
122
Rus köylerine veya vaftizli köylerine birer ikişer veya üçer aile olarak yerleştirmiş, eski 
toprakları kadar toprak ve mülk vermiştir. Rus köylerinde yerleşime müsait alan 
kalmayınca Saratov ve Çariçe topraklarından yerler belirleyerek verimli sulak arazilerde 
Yeni Kreşen köyleri oluşturmuştur. Her göçte olduğu gibi Kreşen göçünde de sıkıntılar 
Ruslar ve yerleşimci Kreşenler arasında vuku bulmuştur. Ancak Yakov, bu sıkıntıları 
Kreşen lehine çözmeye çalışmış, onlara ayrıcalık tanınmıştır. Ayrıca bölgede yaşanan 
olumsuzlukları hem Sinod'a hem de Çariçe'ye rapor etmiştir. Raporlarında en büyük 
sıkıntının yerel idarecilerin Kreşenlere yaptığı haksızlıklar üzerinde durmuş, 
müslümanları Kreşenlere karşı savunduklarını, bu durumun da hıristiyanlaşacak gayrı- 
Rusları engellediğini belirtmiştir.
459
 
Yarçov'un raporları devletin yeni Kreşenlere verdiği ayrıcalıkların tam olarak 
uygulanmadığı gerçeğini de göstermiştir. Meselâ askerî alanda imparatorların verdiği 
askerlik muafiyet kararı, uygulamada aksaklıklarla karşılaşmış, birçok Yeni Kreşen 
asker yazılmıştır. Yarçov bu olayı Sinod'a yazarken eğer yeni vaftizlilerin askere 
gidişleri engellenmezse dalga dalga hıristiyanlıktan çıkışın yaşanabileceği gerçeğini dile 
getirmiştir.
460  
Dmitriy Seçenov’un da raporlarında Kreşenlere devlet tarafından verilen 
hakların uygulanmasında yapılan haksızlıkların putperestlik ve islamı 
kuvvetlendireceği, hıristiyanlığı zayıflatacağını belirtiliyor, bunun için alınması gereken 
önlemler sıralanıyordu: Ona göre de “yeni hıristiyan olan gayrı Rusların askerliğe 
                                                 
459
 Bu karar; Kazan piskoposu Luka Konaşeviç'in makalesinde yer almıştır. Pravoslavnıy Sobesednik 1858, B. III, s. 
492–94;  İmparatoriçe Elizabet Petrovna’nın 1747 yılında Yakov’un raporu üzerinde aldığı karar: “İmparatorluğa 
Kutsal Sinod tarafından verilen bilgiye göre bazı sadıklarımız yeni Kreşenlere hıristiyanlık ve diğer hususlarda 
yardım edecekler ve ihtiyaçlarını giderecekleri yerde Muhammedi ve diğer dinlere inananlara yardım ettiklerini 
öğrendik. Hatta maddî yardım yapacaklarına en küçük hatalarda dahi onları mahkemelere ve zorluklara çekip uzun 
süre nezarette tutup hapse atıyorlar ağır işlerde çalıştırıyorlar ve iflas ettiriyorlar. Daha çok bu taciz defterdarlık ve 
askerî sahalarda yapılıyor ve zarar görüyorlar. Bazı vergi memurları, keşişler ve subayların Kreşenleri aşağıladıkları 
evlerinde taciz ettikleri anlaşılıyor. Yeni Vaftizler Dairesi danışmanı Yarçov Kreşen yerleşimini  şöyle anlatıyor. 
Onlardan zorla her türlü ev eşya ve yiyeceklerini, atları ve inekleri için hazırladıkları ot ve samanları parasız alıyorlar. 
Bütün bunların üstüne de kilise için hazırlanmış meşeleri alıyorlar, atlarına ve at ahırlarını direkt olarak kullanıyorlar, 
bu çok vicdansızca yapılan bir iştir. Diğer taraftan aralarında bulunan yeni vaftizlilere sayısız zarar veriyorlar, iflasa 
uğratıyorlar, hıristiyanlığı kabul ettikleri için nefretle bakıyorlar, acımadan dövüyorlar, 3 yıllık vergi muafiyetine 
bakmayarak her türlü vergiyi alıyorlar, Özellikle de Sviyajsk kazasında vaftizlilere her türlü zulüm yapılıyor, kendi 
inançsız kardeşlerini koruyorlar. Bizim kararlarımız da yeni vaftizlileri kimse ezemez yazsa da şimdiye kadar bir çok 
vaftizliye zarar verilmiştir. Aynı bir Tanrı’ya inanmamıza rağmen içimizdeki vicdansızlar yüzsüzce kardeşlerini 
yağmalıyorlar.” 
460
 “Yakovlev'in raporu”; Luka Konaşeviç; Pravaslovnıy Sobesednik, Bolum II, 1868, s. 467-68. 

---