T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ankara 2013

11.1.9.4. Günlük hayatta kullanılan basit makinelerin işlevlerini açıklar.

a. Basit makinelerin kaldıraç, basit makara, palanga, eğik düzlem, vida, çıkrık, çark 

ve kasnak ile sınırlı kalınır.

11.1.9.5. Denge koşullarını günlük hayatta kullanılan basit makinelere uygular ve verim 

hesabı yapar.

11.1.9.6. Günlük hayattaki bir problemi çözebilecek basit makine tasarlar ve yapar.

11.2. Elektrik ve Manyetizma

Bu ünitede öğrencilerin; daha önce kazanmış oldukları elektrik ve manyetizma olaylarıyla ilgili 

kavramları derinleştirmeleri amaçlanmıştır. Öğrenciler elektrik olayının temel kaynağı olan yüklerin 

hareketlerine ve etkileşimlerine odaklanarak elektrik ve manyetizma olaylarını detaylı bir şekilde ta-

nımlayan temel kavramları yapılandırabilmelidir. Yapılandırdıkları kavramlardan yola çıkarak farklı 

akım çeşitlerinin avantaj ve dezavantajlarını sorgulayabilmeli, farklı tip elektrikli motor, jeneratör ve 

transformatörlerin çalışma ilkelerini inceleyerek alternatif tasarımlar geliştirebilmelidir.

Kavramlar/Terimler: Elektriksel kuvvet, elektrik alan, sığa, sığaç, alternatif akım, indüktans, 

empedans, kapasitans, rezonans, manyetik alan, manyetik akı, indüksiyon 

akımı, transformatörün verimi

Önerilen Süre:72 saat

11.2.1. Elektriksel Kuvvet ve Elektrik Alan

11.2.1.1. Yüklü cisimler arasındaki elektriksel kuvvetin bağlı olduğu değişkenleri analiz 

eder. 

a. Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak yüklü cisimler arasın-

daki elektriksel kuvveti (Coulomb yasası) etkileyen değişkenleri irdelemeleri ve 

matematiksel model oluşturmaları sağlanır. 

b. Coulomb sabitinin (k) ortamın elektriksel geçirgenliği ile ilişkisi vurgulanır. 

11.2.1.2. Bir elektrik yükünün oluşturduğu elektriksel alanı açıklar ve elektriksel kuvvet ile 

ilişkilendirir.

a. Öğrencilerin yüklü bir cismin oluşturduğu elektrik alan kuvvet çizgilerini çizme-

leri ve elektrik alanının özelliklerini tartışmaları sağlanır. 

b. Öğrencilerin yüklü cisimler arasındaki kuvvet vektörlerini çizmeleri ve elektrik 

alan vektörleri ile karşılaştırmaları sağlanır. 

11.2.1.3. Elektriksel kuvvet ve elektrik alan ile ilgili hesaplamalar yapar.

11.2.2. Elektriksel Potansiyel

11.2.2.1. Elektriksel potansiyel enerji, potansiyel, potansiyel fark ve iş kavramlarını açıklar 

ve birbirleri ile ilişkilendirir. 

a. Öğrencilerin kavramlar ile ilgili matematiksel modelleri incelemeleri sağlanır.

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

11. Sınıf

26

---

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

27

11. Sınıf

11.2.2.2. Elektriksel potansiyel enerji ile gravitasyon potansiyel enerjisini birbirleri ile iliş-

kilendirir.

a. Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak kavramlar arasındaki 

ilişkileri sorgulamaları sağlanır.

11.2.2.3. Elektriksel potansiyel enerji, potansiyel, potansiyel fark ve iş kavramlarını ile ilgili 

hesaplamalar yapar.

11.2.3. Düzgün Elektrik Alan ve Sığa

11.2.3.1. Yüklü levhalar arasında elektrik alan kuvvet çizgilerini çizerek özelliklerini açıklar 

ve potansiyel fark kavramı ile ilişkilendirir.

11.2.3.2. Yüklü parçacıkların düzgün elektrik alandaki davranışını açıklar.

a. Öğrencilerin yüklü parçacıkların elektrik alandaki davranışının teknolojideki 

kullanım yerlerini araştırarak sunum yapmaları sağlanır.

b. Alana dik giren parçacıklara girilmez.

11.2.3.3. Sığa (kapasite) kavramını açıklar.

a. Öğrencilerin elektrik yüklerinin nasıl depolanıp kullanılabileceğini tartışmaları 

ve elektrik enerjisi ile ilişkilendirmeleri sağlanır.

11.2.3.4. Yüklü levhaların özelliklerinden faydalanarak sığacın (kondansatör) işlevini açık-

lar ve bir sığacın sığasının bağlı olduğu değişkenleri açıklar.

11.2.3.5. Yüklenmiş bir sığaçta yük ile gerilim arasındaki ilişkiyi analiz eder.

11.2.3.6. Farklı şekillerdeki sığaçlara örnekler verir.

11.2.3.7. Seri ve paralel devrelerde eşdeğer sığa, yük ve potansiyel fark kavramları ile ilgili 

problemler çözer.

11.2.3.8. Sığaçların kullanım alanlarını araştırarak bir sığaç modeli tasarlar ve yapar.

11.2.4. Manyetizma ve Elektromanyetik İndüklenme

11.2.4.1. Üzerinden akım geçen telin, halkanın ve akım makarasının (bobin) oluşturduğu 

manyetik alanın şiddetini etkileyen değişkenleri analiz eder ve yönünü gösterir.

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak manyetik alan şid-

detini etkileyen değişkenleri analiz etmeleri ve matematiksel modeli tartışma-

ları sağlanır. 

b. Öğrencilerin sağ el kuralını kullanarak telin, halkanın ve akım makarasının 

manyetik alan kuvvet çizgilerini göstermeleri sağlanır.

c. Öğrencilerin manyetik alan şiddetiyle ilgili hesaplamalar yapmaları sağlanır.

---

11.2.4.2. Üzerinden akım geçen bir tele manyetik alanda etki eden kuvvetin yönünün ve 

şiddetinin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak kuvveti etkileyen 

değişkenleri analiz etmeleri ve matematiksel modeli tartışmaları sağlanır. 

b. Öğrencilerin manyetik kuvvetin yönünü belirlemek için sağ el kuralını uygula-

maları sağlanır.

11.2.4.3. Manyetik alan içerisinde akım taşıyan tel çerçevenin hareketini analiz eder.

a. Öğrencilerin sağ el kuralını kullanarak telin üzerine etki eden manyetik kuv-

vetlerin yönünü bulmaları ve oluşan torka yönelik çıkarım yapmaları sağlanır.

11.2.4.4. Yüklü parçacıkların manyetik alan içindeki hareketini analiz eder.

a. Öğrencilerin sağ el kuralını kullanarak yüklü parçacıklara etki eden manyetik 

kuvvetin yönünü bulmaları ve bu kuvvetin etkisiyle yükün manyetik alandaki 

yörüngesini çizmeleri sağlanır. 

11.2.4.5. Manyetik akıyı açıklar ve manyetik akıyı etkileyen değişkenleri analiz eder.

11.2.4.6. Manyetik akı değişimi ile oluşan indüksiyon akımını analiz eder.

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak indüksiyon akımını 

oluşturan nedenler üzerine çıkarım yapmaları sağlanır.

11.2.4.7. Öz-indüksiyon akımının oluşum sebebini açıklar.

a. Öz-indüksiyon akım ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

11.2.4.8. Elektrik motorunun ve dinamonun çalışma ilkelerini karşılaştırır.

11.2.5. Alternatif Akım

11.2.5.1. Alternatif akımı açıklar. 

11.2.5.2. Alternatif ve doğru akım arasındaki benzerlik ve farklılıkları tartışır.

11.2.5.3. Alternatif akımın etkin ve maksimum değerlerini birbirleri ile ilişkilendirir.

11.2.5.4. Alternatif akım ve doğru akımın avantaj ve dezavantajlarını karşılaştırır.

a. Öğrencilerin alternatif akımının kullanılabilirliği ile ilgili bilim tarihinde yer alan 

tartışmaları incelemeleri sağlanır.

b. Öğrencilerin farklı ülkelerin elektrik şebekelerinde kullanılan gerilim değerleri-

ne örnekler vermeleri ve sebeplerini tartışmaları sağlanır.

11.2.5.5. Alternatif akım devrelerinde devre direncini etkileyen değişkenleri belirler.

11.2.5.6. İndüktans, kapasitans ve empedans kavramlarını açıklar. 

a. Vektörel ve matematiksel işlemlere girilmez.

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

11. Sınıf

28

---