T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ankara 2013

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

17

10. Sınıf

10.3.2. Su Dalgası

10.3.2.1. Doğrusal ve dairesel su dalgaları için dalgaların ilerleme yönü, dalga tepesi ve 

dalga çukuru kavramlarını açıklar.

a. Öğrencilerin kavramları açıklamaları için deney ve simülasyonlardan faydalan- 

maları sağlanır.

10.3.2.2. Doğrusal ve dairesel su dalgalarının düzlem ve parabolik engelden yansımasını 

çizer ve açıklar.

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak su dalgalarının yan- 

sımalarını çizmeleri için fırsat verilir.

10.3.2.3. Su dalgalarında dalga hızının bağlı olduğu değişkenleri analiz eder.

a. Öğrencilerin deney yaparak değişkenlerin dalganın hızına etkisini incelemeleri 

sağlanır.

b. Öğrencilerin stroboskop kullanarak su dalgalarının hızı ile ilgili çıkarımlar yap- 

maları sağlanır.

c. Öğrencilerin su dalgalarının bir ortamdan farklı bir ortama geçerken davranışı-

nı analiz etmeleri sağlanır.

ç. Öğrencilerin ortamın derinliği ve hızı arasındaki ilişkiyi kullanarak çıkarım yap- 

maları sağlanır.

d. Ortam değiştiren su dalgalarının dalga boyu ve hız değişimi ile ilgili matema- 

tiksel işlemlere girilmez.

10.3.3. Ses Dalgası

10.3.3.1. Sesin oluşumu ve yayılması için gerekli olan şartları analiz eder.

a. Öğrencilerin sesin farklı ortamlardaki yayılma hızlarını karşılaştırmaları sağlanır.

10.3.3.2. Rezonans olayını açıklayarak rezonansın oluşturabileceği problemleri ve sağlaya- 

bileceği avantajları tartışır.

a. Öğrencilerin deney ve simülasyonlardan  yararlanarak rezonansın  etkilerini 

gözlemlemeleri sağlanır.

10.3.3.3. Yankıyı azaltmak ve ses yalıtımı sağlamak için tasarımlar geliştirir.

a. Proje tasarımında gruplar oluşturulmasına, ortak kararlar alınmasına, görevle- 

rin paylaştırılmasına, sürecin ve ürünün değerlendirilmesine imkân verilir.

10.3.4. Deprem Dalgaları ve Dalgaların Özellikleri

10.3.4.1. Deprem dalgasını tanımlar ve oluşum sebeplerini açıklar.

a. Öğrencilerin  yay, su, ses ve deprem dalgalarının özelliklerini karşılaştırmaları 

sağlanır.

b. Öğrenciler deprem kaynaklı can ve mal kaybını önleyecek bir yapı modeli oluş-

turur. 

c. Depremlerde dalga çeşitlerine girilmez.

---

10.4. Optik

Bu ünitede öğrencilerin; ışık ve görme olayını birbiriyle ilişkilendirerek, farklı ortamlarda ve 

optik araçlarda ışığın davranışı ve görüntü oluşumu üzerine çıkarımlar yapması amaçlanmıştır. Bu 

süreçte öğrenciler ışığın davranışı ve görüntü arasındaki ilişkiden yola çıkarak, gözlük, teleskop, mik-

roskop, fotoğraf makinesi gibi optik araçların çalışma mekanizmalarını ve  gökkuşağı, serap gibi gün-

lük hayatta karşılaşılan olayları sorgulayabilmeli, araştırabilmeli, tartışabilmeli ve farklı tasarımlar 

geliştirebilmelidir.

Kavramlar/Terimler:  Aydınlanma, ışık şiddeti, ışık akısı, gölge, yansıma, kırılma, kırıcılık indisi, 

snell yasası, tam yansıma, sınır açısı, görünür derinlik

Önerilen Süre: 24 saat

10.4.1. Aydınlanma

10.4.1.1. Işığın doğası ile ilgili bilgilerin tarihsel süreç içindeki değişimini farkeder.

a. Dalga ve tanecik teorisinden bahsedilir, ayrıntılara girilmez.

b. Işığın dalga özelliği ile su dalgalarının benzerlikleri vurgulanır.

10.4.1.2. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramlarını açıklayarak birbirleri ile 

ilişkilendirir.

a. Deney yaparak aydınlanma şiddeti ile ışık şiddeti, uzaklık ve açı arasında ilişki 

kurulur.

b. Işık şiddeti, ışık akısı ve aydınlanma şiddeti kavramları ile ilgili matematiksel

işlemlere girilmez.

10.4.2. Gölge

10.4.2.1. Saydam, yarı saydam ve saydam olmayan maddelerin ışık geçirme özelliklerini 

açıklar.

a. Öğrencilerin gölge ve yarı gölge kavramlarını çizerek açıklamaları sağlanır.

b. Öğrencilerin deney yaparak cisimlerin gölgelerini ölçekli çizimle göstermeleri 

sağlanır.

c. Öğrencilerin gölgeden faydalanarak güneş ve ay tutulması olaylarını açıklama-

ları sağlanır.

10.4.3. Yansıma

10.4.3.1. Işığın yansıma olayındaki davranışını inceler ve çıkarımlar yapar.

a. Işığın yansıması ile su dalgalarında yansıma olayı ilişkilendirilir.

b. Öğrencilerin deney yaparak ışığın düzgün ve dağınık yansımasını ölçekli çizim- 

ler üzerinde göstermeleri sağlanır.

c. Öğrencilerin yansıma kanunlarını açıklamaları sağlanır.

ç. Öğrenciler görme olayında yansımanın rolünü fark eder.

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

10. Sınıf

18

---

Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı

19

10. Sınıf

10.4.4. Düz Aynalar

10.4.4.1. Düz aynada görüntü oluşumunu çizerek açıklar.

a. Öğrencilerin yansıma kanunlarından yararlanarak düz aynada görüntü oluşu- 

munu ölçekli çizimle göstermeleri sağlanır.

b. Düz aynada görüntü özelliklerini farklı görüntüler üzerinden analiz eder.

c. Öğrencilerin cismin doğrudan görülmesi ile düz aynadaki görüntüsünü (sanal 

görüntü) karşılaştırmaları sağlanır.

ç. Kesişen ayna, hareketli ayna ve hareketli cisim problemlerine girilmez.

d. Öğrencilerin deney yaparak ve simülasyonlar kullanarak görüş alanına etki 

eden değişkenlerle ilgili çıkarımlar yapmaları sağlanır.

10.4.5. Küresel Aynalar

10.4.5.1. Küresel aynalarda odak noktası, merkez ve tepe noktasını kullanarak özel ışınları 

çizer ve görüntünün özellikleri hakkında çıkarımlar yapar.

a. Öğrencilerin özel ışınların kullanılma sebepleri açıklamaları sağlanır.

b. Öğrencilerin özel ışınlardan faydalanarak görüntü oluşturmaları ve oluşan gö-

rüntünün özelliklerini yorumlamaları sağlanır.

c. Gerçek ve sanal görüntü arasındaki farklar vurgulanır.

ç. Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları küresel ayna gibi davranan madde-

lere veya cisimlere örnekler vermeleri sağlanır.

d. Küresel aynalarda görüntünün özellikleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

10.4.6. Kırılma

10.4.6.1. Kırılma kavramını açıklar ve kırılma olayına örnekler verir.

a. Öğrencilerin su dalgalarında kırılma olayından yararlanarak ışığın kırılmasını 

açıklamaları sağlanır.

b. Öğrenciler bir ortamın kırıcılık indisinin bağlı olduğu değişkenleri irdelemeleri 

sağlanır.

c. Deney veya simülasyonlar kullanılarak Snell yasasına ulaşılır. ç. Snell yasası ile 

ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

ç. Kırıcılık indisinin ışığın ortamdaki ortalama hızı ve boşluktaki hızı ile ilişkili bir 

bağıl değişken olduğuna vurgu yapılır.

10.4.6.2. Işığın tam yansıma olayını ve sınır açısını analiz eder.

a. Öğrencilerin deney yaparak veya simülasyonlar kullanarak tam yansıma olayı- 

nı ve sınır açısını yorumlamaları sağlanır.

b. Öğrencilerin tam yansıma olayını kullanarak günlük hayatta karşılaştıkları 

olayları (serap olayı gibi) yorumlamaları sağlanır.

c. Tam yansıma ve sınır açısı hesabı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

10.4.6.3. Işığın paralel yüzlü ortamdan geçerken izlediği yolu çizer ve bağlı olduğu değiş- 

kenleri açıklar.

a. Işığın paralel yüzlü ortamlardan geçişi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez.

---