T. C. MĠLLÎ EĞĠTĠm bakanliğI

 

 

17 

 

Resim 1.16: Faz kontrast mikroskobu 

Kullanım alanları; 



 

IĢık ya da karanlık alan mikroskobisi ile belirlenemeyen detayların belirlenmesi,  



 

Genellikle boyanmamıĢ canlı hücrelerin incelenmesi, 



 

Hücre içi yapıların incelenmesi, 



 

Yüksek büyütmelerde detay incelemesi, 



 

Silia, flagellum gibi membran farklılanmalarının belirlenmesidir.  

 

1.14.3. Diferansiyel Ġnterferans Kontrast Mikroskopisi (DIC) 

 

Nomarski tarafından 1950’li yıllarda tanımlanan, örnekteki değiĢik optik gradyanları 

belirleme  ve  bunları  değiĢik  ıĢık  yoğunluklarına  çevirebilme  yöntemini  kullanır.  Yapıların 

kimyasal  ajanlar  (boyalar)  yerine  optik  özellik  kullanılarak  görülür  hâle  getirilmesi  söz 

konusudur. 

 

Genellikle  boyanmamıĢ  hücrelerin  incelenmesinde  kullanılmakla  birlikte  boyanmıĢ 

yapılar için de kullanılabilir. 

---

 

 

18 

 

Resim 1.17: Diferansiyel interferans kontrast mikroskobu

 

1.14.4. Floresan Mikroskobu 

 

Bazı  maddeler  kısa  dalga  boyundaki  ıĢığı  absorbe  ederek  uzun  dalga  boyunda  ıĢık 

olarak  yansıtır.  Floresan  mikroskoplarda  bu  özellikten  yararlanılarak  görüntü  elde  edilir. 

Genellikle ultraviyole (360 nm) ya da mavi ıĢık (400nm) kullanılır. Civa buharlı lambalar, 

ksenon  gaz  lambaları  kullanılır.  Floresan  mikroskoplarda,  arzu  edilen  dalga  boyundaki 

yansımanın  görüntülenebilmesi  için  bazı  filtreler  kullanılır.  IĢık  kaynağının  önünde  objeye 

ulaĢacak dalga boyunu seçen bir filtre, objektiften sonra kısa dalga boyunun göze ulaĢmasını 

önleyen bir filtre yerleĢtirilmiĢtir. 

 

---

 

 

19 

Kullanım alanları; 

 



 

Moleküler düzeyde hücre ve doku içeriğinin belirlenmesi,  



 

Maddelerin hücre / dokulardaki yoğunluğunun belirlenmesi, 



 

IĢık mikroskobik boyama yöntemleriyle ayırt edilemeyen hücreler ve hücre içi / 

dıĢı  elemanların gösterilmesidir. 

 

Resim 1.18: Floresan mikroskobu 

1.14.5. Polarizasyon Mikroskobu 

 

Polarizasyon  mikroskobu  incelenen  cisimlerin  optik  anizotropik  özelliğinden 

yararlanarak görüntülenmesi için kullanılır. Yapıların sahip olduğu çift kırılma  özelliğinden 

yararlanır.  Bu  amaçla  mikroskop;  spesmenin  altında  yerleĢik  bir  polarizer  ve  objektiften 

sonra bir analizer ile yapılandırılmıĢtır. 

 

---

 

 

20 

Çift kırılma gösteren maddeler; 

 



 

Kristal yapılar, 



 

Fibröz yapılar (doğal ya da artifisyel), 



 

Pigment birikimleri, 



 

Proteinler, 



 

Kemik yapı, 



 

Amiloid birikimleridir. 

 

 

Resim 1.19: Polarizasyon mikroskobu 

1.14.6. Konfokal Mikroskop 

 

 

Resim 1.20: Konfokal mikroskobu ve örnek görüntü 

---

 

 

21 

Floresan mikroskopun bir geliĢmiĢ modelidir. Floresan boyama yapılan preparatların 

incelenmesinde  kullanılır.  Diğer  mikroskoplardan  farkı,  kesit  kalınlığı  içinde  farklı 

seviyelerde netleĢmeyi sağlayıp kesitten daha ince optik kesitler alınmasını sağlamasıdır. 

 

1.14.7. Elektron Mikroskobu 

 

Resim 1.21: Elektron mikroskobu 

Elektron  mikroskobu  genel  olarak  cisimden  saçılan  elektronların  görüntülenmesi 

üzerine  kuruludur.  Maddeyle  etkileĢen  elektronların  dalga  boyu,  bu  görüntülemenin 

nanometre boyutlarında yapılmasına olanak sağlar. Bu tip mikroskoplar, elektron enerjisine 

ve  ölçüm  aletinin  çalıĢma  moduna  göre  geçirimli  elektron  mikroskobu,  taramalı  elektron 

mikroskobu, düĢük enerjili elektron mikroskobu gibi farklı sınıflara ayrılır. Kullanım alanları 

temel  bilimlerden  (baĢta  katı  hâl  fiziği  olmak  üzere  jeoloji,  biyoloji  gibi  birçok  dalı  içine 

alarak), tıbbi ve diğer teknolojik uygulamalara kadar geniĢ bir yelpazeyi kapsar.  

 

Kullanım alanları; 



 

Hücre içi organellerin yapıları, 



 

Organellerin hücre içindeki dağılımı, 



 

Organellerin diğer organeller ile komĢuluğu, 



 

Organellerin fonksiyonel iliĢkileri, 



 

Çekirdeğin yapısı, 



 

Membran bütünlüğü,  

 

 



 

Membrandaki değiĢiklikleri,  



 

Dokuların organizasyonu, 



 

Matriks lifleri, 

---

 

 

22 



 

Hücre matriks iliĢkileri, 



 

Patolojik dokularda taramalı EM’in tanısal değeri vardır. 

 

Birçok  bilim  dalında  kullanılan  mikroskop  çeĢidi  bulunmaktadır.  Sizlere  anlatılanlar 

en çok karĢılaĢabilecek olan mikroskop çeĢitleridir.  

 

1.15. Mikroskop Cihazlarının Kurulacağı Ortam ġartları 

 

Mikroskopların  bulunduğu  ortam  cihazın  çalıĢma  ömrüne  etki  ettiğinden  önemlidir. 

Sizlere aĢağıda verilecek olan ortamla ilgili özelliklere, cihaz açısından, dikkat etmekte fayda 

vardır. 

 

Öncelikle  mikroskobun    en  büyük  düĢmanı  tozdur.  Bu  nedenle  ortamın  tozlu 

olmaması  gerekir.  Toz  ve  toz  birikimleri  hareketli  metal  parçaların  bir  süre  sonra  hareket 

serbestliğinin  azalmasına  veya  yok  olmasına  neden  olur.  Ortamdaki  toz  miktarı  parçacık 

ölçen aletlerle kontrol edilmelidir. Mümkünse taĢıt trafiği akan caddelere bakan laboratuvar 

ortamlarına kurulmamalıdır. ÇeĢitli nedenlerden ötürü bu tür tozlu ortamlara cihazı kurmanız 

gerekiyorsa havayı filtre eden temizleyici sistemler kurulmalı ve mutlaka toza karĢı mekanik 

bakımlar  yapılmalıdır.  Bu  bakımların  zamanı  toz  miktarı  göz  önünde  bulundurularak 

yapılmalıdır. 

 

Bu  cihazların  kurulacağı  ortamların  aĢırı  nemli  olmaması  gerekir.  Hareketli  metal 

parçalar  oksitlenmeye  karĢı  boya  ile  korunsa  da  zamanla  bu  tip  sorunlar  yaĢanabilir.  Nem 

ölçer ile ortam ölçülmeli gerekirse rezistans ısıtıcılar ile aĢırı nem kontrol altına alınmalıdır. 

Oksitlenme olasılığı göz ününde bulundurularak bakım planları buna göre yapılmalıdır. 

 

Ortam  Ģartlarından  önemli  bir  husus  ise  titreĢimdir.  Mikroskoplarda  mercek 

sistemlerinde bulunan merceklerin ve aynaların, birbirlerine olan uzaklıkları ve  konumları 

mühendislik  hesapları  ile  yapılmıĢtır.  Ġmalat  esnasında  uygun  kısımlara  çeĢitli  tekniklerle 

sabitlenmiĢtir.  Bu  sistemlerdeki  bir  kayma,  cihaz  görüntüsünde  bozulmalara  sebebiyet 

verebilir. Bu nedenle mikroskobun montajı yapılacak masanın stabil olmasına dikkat edilir. 

Masada titreĢime sebep olabilecek santrifüj, sallayıcı gibi cihazlar bulunmamalıdır. TitreĢim 

düĢük olsa bile zamanla mikroskop odaklama sistemlerinde gevĢeme veya kaymalara neden 

olabilir. 

 

Son  olarak  mikroskoplar  yoğun  ıĢık  altında  bulunan  ortamlara  kurulmamalıdır. 

Ortamdaki ıĢık cihazın aydınlatma kaynağından sağlanan ıĢık Ģiddetine etki etmemelidir.  

 

1.16. Mikroskop Cihazlarının Elektriksel Özellikleri 

 

Mikroskoplar  genel  olarak  optik  sistemler  ve  metal  ünitelerden  oluĢmuĢ  cihazlardır. 

Yalnızca  aydınlatma  sistemi  elektronik  bir  sistem  içerir.  Bazı  modellerde  birtakım  kontrol 

iĢlemleri  de  elektronik  devrelerle  yapılmaktadır.  Mikroskoplarda  elektrik  gücünü  büyük 

bölümünü  halojen  lamba  harcamaktadır.  Lambanın  gücü  mikroskobun  kullanım  alanı  ve 

büyüklüğüne  göre  değiĢiklik  göstermektedir.  IĢık  mikroskoplarında  kullanılan  lambalar 

genelde  20  w  olmakla  beraber  bazı  mikroskoplarda  50  w  gücüne  kadar  çıkabilmektedir. 

---