Tarbiyaviy jarayonda mehnatni tashkil qilishning zamonaviy shakllari

2 Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida tarbiyaviy jarayonda mehnat faoliyatini tashkil etish
Yosh avlodga mehnat tarbiyasi berish masalasi hozirgi davrda eng dolzarb mavzu hisoblanadiMehnat har bir kishi kamolotida va umuman jamiyat taraqqiyotida muhim ahamiyat kasb etadiBog'cha yoshidagi bolalarni jismoniyaqliy axloqiy va estetik tomondan tarbiyalashda mehnat tarbiyasi muhim ahamiyatga egadirMehnat har bir yosh guruhidagi bolalarning o'ziga xos xususiyatlarini e'tiborga olib tashkil etiladiunga to`g`ri rahbarlik qilingandagina yetarli natijaga erishish mumkin
Maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalar mehnatining o`ziga xos tomonlari ko`pgina olimlar tomonidan olib borilgan ilmiy ishlarda keng o'rganib chiqilganBolalar mehnatining muhim belgisi uning ma'lum maqsadga qaratilganligidirKichik bog'cha yoshidagi bolalaming mehnati biror jarayonga oid harakat bo`libu faqat kattalarning rahbarligi natijasidagi na amalga oshirilishi mumkinBola kubiklarni bir joydan ikkinchi joyga, mashinadan stolgastoldan mashinaga ko'chiradi va hokazoTarbiyachi boshqa stol ustidagi kubiklarni ko`rsatibuni mashinada ortib olib borish kerakligini aytadi. Bola kubiklarni mashinasida shkafga tashiy boshlaydi va joyiga tartibli qilib joylab qo`ya boshlaydi«Qatnov bir necha marta takrorlanibbarcha kubiklar joyiga yig'ishtirib qo`yiladiBolalar faoliyatida maqsad paydo bo`ladiKeyingi galda bolaning o'zi o'ynayotgan o'rtoqlariga o'ynab bo`lgandan keyin o`yinchoqlarni mashinada joyiga olib borib qo`yishni aytadiKatta guruh bolalarida mustaqil maqsad qo`yish qobiliyati moddiy samara beradigan mehnat turlarida muvaffaqiyatli rivojlanadigulzordaekinzorda ishlasho'yinchoqlar yasash va boshqalar.
Faoliyatni rejalashtirish mehnat tarbiyasining muhim tarkibiy qismi hisoblanadiBolalarni kuzatish ular faoliyatining tartibsizrejasiz ekanligini ko`rsatadiBolalar bunday harakatlar orqali biror natijaga erishish uchun juda ko'p vaqt va kuch sarflaydilarshu bilan bir vaqtda o`z ishlaridan o`zlari qoniqmaydilar.
Kichik bog'cha yoshidagi bolalar mehnatining asosiy turi o'z-o'ziga xizmatdirBu kichik bolalar uchun ancha mashaqqatli ishShuning uchun bu yoshdagi bolalarni mehnatning bu turiga o'rgatishda ko`pincha o'yin vaziyatlaridan foydalaniladi («Qo'g'irchoqni sayrga otlantiramiz» «Qo'g'irchoqni uxlatamiz» va shularga o'xshashlar). Avvaliga bolalar o`yin obrazi orqali mehnatga o`rgatiladiShu orqali bolalar ishonch bilan harakat qilishni o`rganadilarSekin-asta o'z-o'ziga xizmat qilish malaka va ko`nikmalari shakllana boradiTa'lim-tarbiyaviy ishning mazmuni maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni kattalar mehnati bilan tanishtirish orqali ularga kattalarning mehnati ijtimoiy-foydali mehnat bo'libnarsa va buyumlarni yaratishga qaratilganligiular har bir kishi va butun xalq uchun zarur ekanligi to`g`risida tushuncha berib boriladiMasalano'simliklamihayvonlami parvarish qilish orqali ulardan olinadigan mahsulot kimlar uchun va nima maqsadda ishlatilishi to`g`risida bilim va tushunchalar berib boriladi.
Kattalaming mehnati bilan tanishtirish yana quyidagi maqsadni ko`zlab ham amalga oshiriladikattalar mehnati to`g`risida aniq bilim va tasavvurlar berishmehnatni va mehnat natijalarini qadrlashga o`rgatishmehnatga qiziqish va muhabbat uyg'otishmehnat qilish xohishini tarbiyalash va ishni sifatli bajarishga o`rgatishMTT dasturiga binoan har bir yosh guruhidagi bolalar kattalar mehnatito`g`risida quyidagi bilim va tasavvurlarni egallab olishlari lozim. Kichik guruh:
1Ayrim kasb egalarining mehnat jarayoni
2 Mehnat jarayonidagi mehnat harakatlari
3 Mehnat jarayonini amalga oshirish uchun kerakli materiallar
4 Ma'lum bir mehnat jarayonini bajarish uchun jihozlar
5 Mehnat natijasi6Kishilar mehnatining ijtimoiy ahamiyati.
O`rta guruhda mehnat to`g`risida qo`shimcha tasavvur va bilimlar beriladi1Harakat sifati haqida Kishilarning mehnatini yengillatuvchi moslamalar Kishilarning mehnatga muhabbatiKatta va maktabgacha tayyorlov guruhida yana yangi tasavvur va bilimlar beriladi.Kishilar mehnatini yengillatadigan mashina va mexanizmlar to`g`risida.Kishilar mehnati jamoa xarakterida ekanligi to`g`risida.Jamoa mehnati jarayonida kishilarning o`zaro munosabatlari to`g`risida.
Mehnat qahramonlari xalqimizning mehnat an'analari haqida. Bolalar kattalar bilan birgalikda mehnat qilishlari orqali mehnat malaka va ko`nikmalarini tez va oson egallab oladilarularning kattalar mehnati to`g`risidagi bilimlari boyiydi bunday mehnat bolalarga quvonch bag`ishlaydi.
Tabiatdagi mehnat bolaning har tomonlama rivojlanishida muhim ahamiyatga ega bo`libo`simlik va hayvonlaryil fasllarijonsiz tabiat to`g`risidagi bilimlar manbayibolalarda mehnatsevarliknitabiatga ehtiyotkorlik munosabatini tarbiyalash vositasidirshu bilan birga bolalar mehnatning bu turi orqali tuproqni ekishga tayyorlash va o'g'itlash, ko`chatni o`tkazisho`simlik va hayvonlarni parvarish qilish kabi bir qancha mehnat malaka va ko`nikmalarini egallab oladilarMehnatning asosan ochiq havoda tashkil etilishi bolalar organizmini chiniqtiradi, ularning sog'ligini mustahkamlaydi. Qo'l mehnati mashg'uloto`yinlarga mehnat faoliyati uchun zarur bo`lgan o'yinchoq va qurilmalarni tayyorlash bo'yicha bolalar mehnatidir (qog'oz qiyqimlarini tashlash uchuno'simliklar urug'i uchun qutichalarqo'g'irchoq kiyimlariqalpoqchalarniqoblar va shunga o'xshash narsalar tayyorlash) Qo'l mehnatini bajarish orqali bola natijaga erishadi narsa, buyum vujudga keladi. Bolalar yopishtirishbo'yashqirqish, arralashmix qoqishni, tikish va shunga o'xshash oddiy mehnat malaka va ko`nikmalarini egallab oladilarUlarda ijodkorlik topog'onlik zehnlilik xislatlari o'sadi