«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

Don va urug‘ qaysi o’simlikdan olinganligidan qat’iy nazar yig‘im-terim davrida, tashishda va saklashda bir butun tirik organizm xisoblanadi. Jonli materiyaning tirikligi uchun moddalar almashinuvi zaruriy shart-sharoit xisoblanadi va bu don uyumida xayotiy faoliyatni aks ettiradi.

Don va urug‘ni saklash muddati uni saklashda xamda xalq xo‘jaligida don uyumidan ratsional foydalanishda muxim axamiyatga ega xisoblanadi. Xar bir o‘simlik doni va urug‘i ruhsat etiladigan saqlash muddatiga ega.

Don yoki urug‘ning saklash davrida iste’mollik (uruglik, texnologik, oziq-ovqat) xususiyatlarini saklashi, uning chidamliligi deyiladi. Ma’lumki, don uyumining urug‘lik chidamliligi, ya’ni ekish uchun muljallangan donlarning xayotiyligi tula saklanishi talab etiladigan chidamlilik texnologik chidamlilikka nisbatan pastdir.

Qishlok xo‘jalik urug‘shunosligida urug‘larning chidamliligi ikkiga ajratiladi: biologik va xo‘jalik. Biologik chidamlilikda don partiyasida xech bo‘lmaganda bitta don unuvchanlik xususiyatini saqlab kolgan bo‘lishi kerak.

Texnologik chidamlilik – bu shunday saklash muddatiki, bunda don partiyasi ozik-ovkat, yem-xashak yoki texnik extiyojlar uchun uzining kimmatli xususiyatlarini yukotmagan bulishi lozim.

Don va urug‘ning chidamliligi kupgina omillarga boglik bulib, ularning eng asosiylari kuyidagilardir: urug yoki donning u yoki bu botanik turga mansubligi, ishlov berish (tozalash, kuritish va b.) sharoiti va saklash sharoiti.

8.1-jadval

Saqlash muddatiga bog‘liq holda ba’zi qishloq xo‘jalik ekinlarining unuvchanligi, %

Ekin turi