«Tasdiqlayman» Oʻquv ishlari boʻyicha direktor oʻrinbosari, dotsent

8.3-jadval

12% namlikka ega bo‘lgan normal va sovuq urgan donlarning nafas olish jadalligi.

Partiya raqami

Don fraksiyasi
100g quruq modda hisobiga ajratilgan SO2 gazi miqdori
1	Normal Sovuq urgan	0.79 1,48
2	Normal Sovuq urgan	0,82 1,21

Sovuq urgan donda o‘z-o‘zidan qizish jarayoni tez yuzaga keladi va rivojlanadi. Bunday don uyumlari saqlashga chidamsiz bo‘lib, ularni uzoq muddatli saqlashga joylashtirib bo‘lmaydi. Sovuq urgan donlar ikki va undan ortiq yil saqlanganda, ularda yalpi o‘z-o‘zidan qizish kuzatilgan.
Hosilni yig‘ib olish va tashish sharoitlari. Hosilni yig‘ib olish davrida ob-havoning noqulay kelishi don uyumining saqlashga chidamliligini keskin tushirib yuboradi.


Donning to‘liqligi va yirikligi.
Ma’lumki puch donlar ham to‘liq hamda yirik donlarga nisbatan jadalroq nafas oladi (12 chizma). Saqlanayotgan don uyumining namligi past bo‘lsa ham puch donlar to‘liq donlar bilan taqqoslanganda taxminan 25% ga jadalroq nafas olgan. Puch donlarda bunday holatning yuzaga kelishi ularda to‘liq donlarga nisbatan yuqori darajada faol sirtning bo‘lishi bilan tushuntiriladi.
Donning butunligi. Donning butunligiga putur yetkazish, ya’ni uning qobig‘ini shikastlantirish, donni maydalash va boshqalar nafas olish jadalligini oshirib yuboradi.
Donning botanik xususiyatlari. Don uyumining nafas olish jadalligi uning botanik xususiyatlariga ham bevosita bog‘liqdir. Tajribalardan aniqlanganki bir hil sharoitda saqlangan makkajo‘xori donida yirik murtakka ega bo‘lgan navlar ancha jadalroq nafas ol­gan. Shuningdek, nafas olish jadalligi yumshoq va qattiq bug‘doylarda ham kuzatilgan, bunda yumshoq bug‘doy donlari yuqori jadallikka ega bo‘lgan.