TəHLÜKƏSİZLİk namiNƏ BİRLİKDƏ nato-nun təqdimatı
Yüklə 206,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu
| S19 11 sentyabr hücumlarının ardınca həyata keçirilmiş Fəal Cəhd Əməliyyatı Aralıq dənizində terrorçuluq fəaliyyətinə qarşı NATO dəniz qüvvələrinin rəhbərlik etdiyi aşkar etmə, qarşısını alma və müdafiə etmə dəniz nəzarəti əməliyyatıdır. NATO gəmiləri Şərqi Aralıq dənizinə yerləşdirilərək bölgədə patrul xidmətinə 6 Oktyabr 2001-ci ildə başladılar. Əməliyyatın uğurunu nəzərə alaraq, 2003-cü ilin əvvəllərində o, Cəbəllüttariq boğazı, 1 il sonradan isə 2004-cü ilin martında bütün Aralıq dənizinə genişlənmişdir. Əməliyyatın terrorçuluqla bağlı fəaliyyətlərlə məhdudlaşmasına baxmayaraq, o ticarət və iqtisadi fəaliyyət üzrə Aralıq dənizinin bütövlükdə təhlükəsizliyi ilə bağlı faydalı nəticələrə malikdir. Aralıq Dənizi Aden körfəzində və Şərqi Afrika sahillərində günü gündən artan dəniz quldurluğu Afrikaya beynəlxalq humanitar yardim cəhdlərinin qarşısını alır və ümumiyyətlə dəniz rabitə xətlərinə və ərazidə iqtisadi maraqlara xələl gətirir. NATO ərazidə təhlükəsizliyi təmin etmak üçün Ümumi Xidmət Əməliyyatı (2008) və Ümumi Qoruyucu Əməliyyatı (2009) kimi dəniz qulurluğuna qarşı əməliyyatlar həyata keçirmişdir. Hal hazırda, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qərarlarına əsasən və Avropa İttifaqı kimi digər qurumlarla uzun müddətli dəniz qulurluğuna qarşı rol nəzərdən keçirilir. Aden Körfəzi S20 | Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu © EU Darfur qaçqınları NATO-nun Afrika qitəsində ilk missiyası Afrika İttifaqının Sudana olan Missiyasına (AMIS) dəstəyi olmuşdur. Sudanın Darfur əyalətinin sakinləri 2003-cü ildən qəddar vətəndaş müharibəsinin qurbanı olmuşlar. Münaqişə on minlərlə insanın ölümü və milyonların didərgin düşməsinə gətirmiş humanitar böhrana səbəb olmuşdur. Afrika İttifaqının (Aİ) xahişinə əsasən NATO, Aİ-nin AMIS missiyasını 2005-ci ilin iyulundan başlayaraq bu missiya 2007-ci ilin 31 dekabrında bitənədək yardımla təmin etmişdir. 2008-ci ilin yanvarında bu missiya BMT-Aİ hibrid missiyasına çevrildikdə, NATO yardımla bağlı hər hansı əlavə müraciətləri nəzərdən keçirməyə hazır olduğunu bəyan etmişdir. 2007-ci ilin iyununda NATO Afrika İttifaqının, onun Somalidəki missiyası üçün (AMİSOM) qoşunlarının yerləşdirilməsində strateji hava daşıması dəstəyinin təmin edilməsi təklifi ilə razılaşmışdır. Ölkədə 1991-ci ildən bəri səmərəli hakimiyyət mövcud olmamış və o, uzun illər ərzində rəqib hərbi yaraqlıları arasındakı döyüşlərdən, həmçinin aclıq və xəstəliklərdən əziyyət çəkmişdir. NATO eyni zamanda, Aİ-nin uzun müddətli sülhməramlılıq potensialını imkan-yaratma dəstəyi ilə təmin edir, xüsusi ilə də Aİ-nin müraciəti əsasında Afrika Ehtiyat Qüvvələrinə dəstək göstərir. Birgə fəaliyyət və səmərəliliyin maksimum şəkildə təmin edilməsi üçün NATO-nun yardımı xüsusilə BMT və Avropa İttifaqı daxil olmaqla digər beynəlxalq təşkilatlar, həmçinin ikitərəfli tərəfdaşlarla sıx əlaqələndirilir. Afrika Birliyinə yardım İraqın sabitliyi NATO-nun mühüm strateji marağındadır və o, 2004-cü ildən etibarən İraq Hökumətini NATO Təlim Missiyası-İraq (NTM-İ) vasitəsilə dəstəkləyir. NATO və İraq həmçinin, əməkdaşlıqlarınn uzun müddətdə davam etdirilməsinə razılaşmış və bunu Strukturlaşmış Əməkdaşlıq Çərçivəsi üzrə təkliflərin təsdiqi vasitəsilə rəsmiləşdirmişlər. NATO ölkəyə öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün İraq hərbi heyətinin həm İraq daxilində, həm də xaricində təlimi vasitəsilə kömək edir; ölkənin təhlükəsizlik təsisatlarının inkişafını dəstəkləyir; NATO-nun ayrı-ayrı üzv ölkələri tərəfindən təmənnasız təqdim edilən avadanlığın çatdırılmasını əlaqələndirir və daha ümumi şəkildə, İraqda müdafiə islahatlarına dəstəyi təmin edir. İraqla əməkdaşlıq, İraq Hökumətinin müraciətinə əsasən beynəlxalq və regional təşkilatlardan İraq xalqının təhlükəsizliyi və sabitliyi tələblərinin qarşılanmasının dəstəklənməsini xahiş edən BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1546 Qətnaməsinə uyğun şəkildə həyata keçirilir. İraqa yardım Böhran vəziyyətlərində başlıca oyunçu
| S21 NATO-nun daha geniş fəaliyyəti “ Alyansın fəaliyyətinin böyük hissəsi ictimaiyyətin diqqətindən kənarda baş verir ” NATO-nun mediada işıqlandırılması bir qayda olaraq, yüksək səviyyəli diplomatiya, Alyansın zirvə görüşləri və hərbi əməliyyatları üzərində cəmləşir. Bununla belə, Alyansın fəaliyyətinin böyük hissəsi ictimaiyyətin gözündən kənarda baş verir. NATO gündəlik əsasda Avropanın təhlükəsizlik mühitinin inkişaf etdirilməsinə yardım edən bir çox layihələrlə məşğuldur. Buraya şərqi Avropa hərbi sisteminin islahatına yardım etmək, keçmiş hərbi zabitlərin mülki həyata hazırlanması üçün proqramların yaradılması, və minasızlaşdırma və yığılıb qalmış silah-sursatların məhv edilməsi üzrə yardımın təmin edilməsi daxildir. Bundan əlavə, NATO humanitar yardımın əlaqələndirilməsində fəaldır. 1999-cu ildə o, təbii və insanlar tərəfindən törədilən fəlakətlər halında NATO və Tərəfdaş ölkələrdən fövqəladə və humanitar yardımın əlaqələndirilməsini təmin edən Avro-Atlantika Fəlakətlərə Yardımın Əlaqələndirilməsi Mərkəzini (EADRCC) açmışdır. Misal üçün, NATO 2005-ci ilin sentyabrında ABŞ-da baş vermiş Katrina Qasırğası nəticəsində daşqından zərər çəkənləri yardımla təmin etmişdir. Bir ay sonra, Pakistanda baş vermiş dağıdıcı zəlzələ 73 000 insanın məhvi və 4 milyonun evsiz qalmasına gətirib çıxarmışdır. Şimali Atlantika Şurası EADRCC vasitəsilə yardımın göstərilməsinə razılıq verdi. Bir çox hallarda EADRCC daşqın, meşə yanğınları və zəlzələlərdən zərər çəkən Avro- Atlantika məkanı ölkələrinin köməyinə gəlmək üçün ehtiyatları səfərbər etmişdir. NATO mülki elm, ətraf mühit və texnologiya sahələrində təhlükəsizliklə bağlı məsələlər üzrə praktiki əməkdaşlığı dəstəkləyən elmi proqrama malikdir. NATO-nun Sülh və Təhlükəsizlik naminə Elm Proqramı (SPS) iştirakçıların xüsusi ehtiyaclarına cavab məqsədini güdərək, müxtəlif problemlər üçün tövsiyə və real həll yollarının inkişaf etdirilməsinə çalışır. NATO üzv, Tərəfdaş və Aralıq dənizi dialoqu ölkələrinin elm adamları bu fəaliyyətlərdə iştirak edirlər ki, bu da birgə fəaliyyət, şəbəkə və imkan yaratmanın asanlaşdırılması yolu ilə ümumi təhlükəsizliyə səmərəli şəkildə töhfə verir.
Yüklə 206,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|