TəHLÜKƏSİZLİk namiNƏ BİRLİKDƏ nato-nun təqdimatı
Yüklə 206,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
S08 | Dəyişən dövrana cavab Soyuq Müharibə dövründə NATO-nun rolu və məqsədi açıq şəkildə Sovet İttifaqının törətdiyi təhdidin mövcudluğu ilə müəyyən olunurdu. 1990-cı illərin əvvəllərində Varşava Paktı buraxıldı və Sovet İttifaqı dağıldı. Ənənəvi düşmənlərinin yox olması ilə əlaqədar bəzi şərhçilər, NATO-ya olan ehtiyacın da aradan qalxdığına və gələcək müdafiə xərclərinin və silahlı qüvvələrə qoyulan sərmayənin da əsaslı şəkildə azalacağına inanırdılar. Soyuq Müharibənin sonu 1989
B erl
in Di varı
nı n da
ğıl m ası Dəyişən dövrana cavab | S09 Bir çox NATO Müttəfiqləri öz müdafiə xərclərini azaltmağa başladılar, bəziləri hətta bunu 25 faizədək etdi. Lakin tezliklə aydın oldu ki, Soyuq Müharibənin sonu hərbi işğal təhlükəsini aradan qaldırmış olsa da Avropanın bir çox hissələrində qeyri sabitlik artmışdı. Keçmiş Yuqoslaviya və keçmiş Sovet İttifaqının ərazilərində bir çox hallarda etnik gərginlik ilə qızışdırılan çoxsaylı regional münaqişələr baş qaldırdı və yayılma hədəsi meydana çıxdı. “ Avropada sülh və sabitliyin qorunması və regional münaqişələrin yüksəlməsinin qarşısının alınması ” Avropada sülh və sabitliyin qorunması və regional münaqişələrin yüksəlməsinin qarşısının alınması üçün indi siyasi və hərbi əməkdaşlığın yeni formaları tələb olunurdu. Həqiqətən də, NATO əməkdaşlıq üçün yeni mexanizmlər yaradaraq keçmiş düşmənləri ilə institutlaşmış münasibətlər qurdu. O həmçinin, üzv ölkələrin fundamental müdafiə rollarının yerinə yetirilməsi imkanlarının davamlı şəkildə təmin edilməsinə əlavə olaraq, böhranların idarə olunması, sülhməramlılıq və sülhə dəstək əməliyyatları kimi yeni vəzifələr üçün onları təchiz etmək məqsədilə hərbi strukturları və qabiliyyətləri uyğunlaşdırmaq naminə əsaslı daxili islahatlar həyata keçirdi. Bu təhlükəsizlik təhdidlərinə cavab olaraq NATO, nəinki kollektiv müdafiə üçün cavabdeh olan möhkəm bağlı Alyans olaraq qaldı, o həmçinin, geniş təhlükəsizlik sahəsində yaxın əməkdaşlıq edən müxtəlif mədəniyyətli ölkələrin tərəfdaşlığı mərkəzinə çevrildi. 1995
N AT O ö zü nü n il k böh
ranı n idar
ə ol un m ası əm əl iy ya tın a başla yı r © MOD UK 9/11 S10
| Dəyişən dövrana cavab 1999-cu il Vaşinqton Zirvə Görüşündə qəbul olunmuş Strateji Konsepsiya gələcək təhdidləri “çoxistiqamətli və bir çox hallarda qabaqcadan xəbər verilməsi çətin olan” kimi təsvir etdi və xüsusi diqqəti kütləvi qırğın silahlarının və onların təminat vasitələrinin yayılması hədəsinə ayırdı. O həmçinin, terrorçuluq aktları, təxribat və mütəşəkkil cinayətkarlıq, eyni zamanda həyati təbii ehtiyatların axınında təfriqə kimi daha geniş təbiətli digər hədələrin Alyansın təhlükəsizlik maraqlarına təsir göstərə biləcəyini açıqladı. Baş verən hadisələr Alyansın necə də qabaqgörən olduğunu göstərdi. 2001-ci ilin 11 sentyabr tarixində terrorçular ABŞ-dakı hədəflərə qarşı sərnişin təyyarələrindən kütləvi qırğın silahı kimi istifadə etdilər. Hücumun sarsıdıcı qəddarlığı və məqsədə nail olmaq üçün istifadə olunan vasitələr açıq və demokratik cəmiyyətlərin assimmetrik müharibənin yeni formasına olan zəifliyini nümayiş etdirdi. Növbəti gün həmrəylik aktı olaraq Müttəfiqlər NATO-nun kollektiv müdafiə qərarı olan Vaşinqton Müqaviləsinin 5-ci maddəsini işə saldılar və bununla da, bir və ya bir neçə üzvə qarşı hücumun hamıya qarşı edilmiş hücum olduğunu təsdiq etdilər. 11 Sentyabr NATO tarixində ilk dəfə olaraq 5-ci Maddəni işə salır 2001-
ci il N
yu- Yo rk v ə V aşi
nq to nda g eni ş miqy asl ı t
er ro r h ücu mları
Dəyişən dövrana cavab | S11 Alyans bir qədər sonra Birləşmiş Ştatları dəstəkləmək üçün tədbirlər qəbul etdi. O, terrorçuluq fəaliyyətindən şübhəli hesab olunan gəmilərin dayandırılması və axtarışı üçün oktyabr ayının əvvəllərində Şərqi Aralıq Dənizinə gəmilər göndərməklə cəld hərəkət etdi. Bu fəaliyyət hazırda Fəal Cəhd Əməliyyatı kimi davam edir və indi o, bütün Aralıq dənizini əhatə edir. Həmçinin, qəbul olunmuş tədbirlər sırasında Müttəfiqlər ABŞ-ın 11 sentyabr hücumlarına cavabdeh olan Al-Qaida terrorçu qrupu və onlara sığınacaq verən Taliban rejiminə qarşı apardığı əməliyyata dəstək olaraq Əfqanıstana qüvvələrini göndərdi. 2003-cü ilin avqust ayından etibarən Alyans Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvələri, sülhməramlı əməliyyatına rəhbərlik edir. 11 sentyabr hücumu Alyansın ərazisində törədilən miqyasına görə daha kiçik, lakin eyni qərəzkar təbiətə malik digərləri ilə müşayiət olundu. Tərəflər razılaşırlar ki, Avropa və ya Şimali Amerikada onlardan biri və ya bir neçəsinə qarşı edilmiş silahlı hücum onların hamısına edilmiş hücum hesab ediləcək və nəticə etibarilə onlar razılaşırlar ki, belə bir silahlı hücum baş verərsə onlardan hər biri BMT Nizamnaməsinin 51-ci Maddəsinə uyğun olaraq fərdi və kollektiv özünü müdafiə hüququndan istifadə edərək, hücuma məruz qalmış Tərəf və ya Tərəflərə dərhal fərdi və digər tərəflər ilə birgə Şimali Atlantika ərazisinin təhlükəsizliyinin qorunub saxlanılması və bərpa edilməsi naminə silahlı qüvvələrdən istifadə də daxil olmaqla ehtiyac duyulan tədbirlər şəklində yardım edəcəkdir. Hər hansı bu kimi silahlı hücum və onun nəticəsində görülmüş tədbirlər barədə dərhal Təhlükəsizlik Şurasına hesabat veriləcəkdi. Bu tədbirlər Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanılması və bərpa olunması üçün lazımı tədbirlər görülən zaman dayandırılacaqdır. 5-ci Maddə
Yüklə 206,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|