TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
287 müşahidə etmək olar. Həmçinin folklor nümunələrinin və ədəbi əsərlərin animasiya ilə tamaşaçıya çatdırılmasında mədənimaarif işi görülürsə, bu daha çox uşaqlara ünvanlandığından həm tədris, həm də əyləncə funksiyalarına aid oluna bilər. Bir çox hallarda funksiyalar arasında dəqiq sərhədlərin olmasına baxmayaraq, hər hansı bir televiziya məhsulu eyni vaxtda bir neçə funksiya nı özündə ehtiva edə bilər. Bu zaman onun təsir dairəsini daha çox hara ünvanlaması və televiziyada məhz hansı vəzifəni yerinə yetirməyi öz qarşısına məqsəd kimi qoyması əsas götürülür. Məhz bu baxımdan, televiziya filmləri bütövlükdə mədənimaarif işini həyata keçirsə də, birbaşa bu funksiyanın icrasına aidiyyatı olan sənədli və elmikütləvi filmləri qeyd etməliyik. Sənədli televiziya filmləri televiziya filmləri içərisində xüsusi yer tutur. Televiziyanın mövcudluq forması olan proqram indiki za mana hesablandığından, onun birdəfəlik yayımı nəzərdə tutulur. Yəni televiziya proqramı konkret gündəmə aid və ya onu əhatə edən mövzuları ehtiva etdiyindən, onun sonrakı illərdə təkrar verilməsi mümkünsüzdür. Lakin televiziya filmi proqramdan fərqli olaraq birdəfəlik yayım üçün deyil, müxtəlif dövrlərdə təkrar göstərilmək üçün nəzərdə tutulub. Bununla bağlı, proqramdan fərqli olaraq te leviziya filmi daha uzunömürlü hesab oluna bilər. Bu baxımdan artıq onilliklərlə televiziya ekranlarından göstərilən filmləri misal gətirərək, onların bir çoxunun ölməzlik qazanıb sənət incisi kimi qızıl fondda saxlanıldığını qeyd etmək olar. Televiziya filminin dramaturji materialı, onun poetikası televizi yanın kütləviliyi, həmçinin informasiya vasitəsi olması ilə bilavasitə bağlı olaraq, proqramların axarında öz yerini tapır. Sənədli telefilmə tərifi, gerçək həyatdan alınan hər hansı bir hadisəni öz təbii çevrəsi və axını içində, ya da buna ən yaxın şəkildə sonradan qurulmuş hadisə çərçivəsində canlandırıb müəyyən məqsədlə əks etdirən te leviziya filmi növü kimi vermək olar. Deməli, sənədli film həyat gerçəkliyi və hadisəsi ilə bağlı olaraq, onun ekran təcəssümünü həyata keçirir. Televiziya sənədli filminin öz dili və ifadə vasitələri var. O, həyat gerçəkliyini, reallığı göstərməklə, tamaşaçını hadisə ilə tanış etməklə bərabər, mədənimaarif işini öz üzərinə götürür. Sənədli televiziya filmləri özünün məzmun və formasına görə çoxşaxəli olur: problemlərin əks olunması, teleportret, müşahidə, al bom, analitik və mədəni irsi təbliğ edən filmlər ölkə teleməkanımızda özünə daha çox yer alır. Mövzu genişliyi və sərhədsizlik sənədli filmlərin formaca müxtəlif olmasına imkan verməklə bərabər, yara dıcı heyətin – rejissor və ssenari müəllifinin bəşəri ideyalara sadiqli 288 yi, vətəndaşsənətkar mövqeyi və üzərinə düşən ictimai məsuliyyəti düzgün dəyərləndirməklə, ortaya çıxardığı məzmunforma vəh dətinin təsir imkanını da artırmış olur. Televiziya filmləri istehsalında böyük yaradıcılıq ənənəsi olan Azərbaycan Dövlət Televiziyasının 1960cı ildə əsası qoyulan “Azərbaycantelefilm” Yaradıcılıq Birliyi uzun illər ərzində ekran larımızda xüsusi yer alan filmlərin yarandığı məkan kimi hazırda da bu sahədə ən məhsuldar qurum kimi seçilir. İllik film istehsa lına 14 saat ayıran birlik elmikütləvi, etnoqrafik filmlərlə yanaşı, musiqili filmlərin istehsalı ilə də AzTVnin ekranında mədəni maariflənmə işini uğurla davam etdirir. “Odlu məmləkət”, (re jissor – Nazim Rza), “Deportasiya” (rejissor – Vaqif Behbudov), “Tənha ruh” (rejissor – Miri Rzayev), “Dvorjakın melodiyası”, “Qara ney”, “Sənsiz”, “Xiffət”, “Muğam” (rejissor – Nazim Abbas), “Ümid çıraqları” (rejissor – Vəli Səyyadi), “Abbas və Gülgəz” (re jissor – Rövşən Almuradlı), “Olqa” (rejissor – Vasif Məmmədzadə) filmləri çağdaş televiziya yaradıcılığı işində böyük yer alan ekran nümunələri kimi qeyd olunmalıdır. İstedadlı rejissor Nazim Rzanın öz ssenarisi əsasında çəkdiyi “Od lu məmləkət” 12 seriya, 7 filmdən ibarət sənədli filmi Bakı nefti, onun tarixi keçmişi, Azərbaycanın mədəni, siyasi həyatında yeri və bu günü mövzusunda çəkilmiş, miqyasına görə bu möv zunu əhatə edə biləcək bütün filmlərdən daha geniş, məlumatlı, yeni tarixi faktlarla zəngin ekran nümunəsidir. Rejissor filmdə tarixi gerçəkliklərin, indiyədək ictimaiyyətdən gizlədilən bir çox faktların açılması, onların sənədli filmin dili ilə ifadəli tərzdə təqdimatına nail olmaqla bərabər, tarixə və bu günə iri miqyasda baxmaqla tamaşaçıya reallığı olduğu kimi çatdırmağa çalışır. Televiziya filmlərindən danışarkən istedadlı kinorejissor Vaqif Mustafayevin çəkdiyi “Heydər Əliyev” filmepopeyasını xüsu si qeyd etmək gərəkdir. Azərbaycan xalqının görkəmli oğlu, bö yük siyasətçi Heydər Əliyevin keçdiyi həyat yolunu əks etdirən çoxseriyalı televiziya filmi tarixi şəxsiyyətin, bizim müasirimizin geniş şəkildə, tam olaraq həyat bioqrafiyasını yaratmağa çalışır. Onun həyat yolunu, siyasi mübarizəsini əks etdirən film yaxın keçmişimizə bir baxış, araşdırmanı əks etdirməklə bərabər, böyük şəxsiyyətin real obraz cizgilərini yaratmış olur. Heydər Əliyevin fəaliyyəti, Azərbaycanda 1969–1982ci illərdə hakimiyyətdə oldu ğu dövrdə ölkənin qüdrətlənməsində şəxsi keyfiyyətinin oynadı ğı başlıca rolu, 1982–1987ci illərdə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini kimi gördüyü xidmətlər və qarşılaşdığı xəyanət, Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|