TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
307 vasitəsilə bir çox digər kanalları sərbəst izləmək imkanı ölkəmizin yetişməkdə olan nəslinin fərqli dünyagörüş və mədəniyyətlərə uyğunlaşmasına, bununla da milli köklərdən, adətənənələrdən uzaqlaşmasına imkan verə bilər. Deməli, ölkə kanalları uşaq ların zövqünə, dünya teleekranlarında yayımlanan verilişlərin səviyyəsinə uyğun, dinamik, rəngarəng, adətlərimizə, dövlətçilik prinsiplərinə söykənən, milli təhsil sisteminə uyğun tərzdə verilişlər təqdim edərək həm kənar təsirləri zərərsizləşdirməli, həm də azyaşlı tamaşaçıları öz efir saatı ətrafına toplayaraq, on ların intellektual imkanlarının genişlənməsinə çalışmalıdırlar. Uşaq verilişlərinin ölkə telekanallarında təcəssüm mənzərəsinə nəzər yetirərkən, bu sahədə kifayət qədər ciddi problemlərin möv cudluğu göz önünə gəlir. Azərbaycan Respublikası Milli Televizi ya və Radio Şurasının monitorinqinin nəticələrinə əsasən gündəlik efirində ANS uşaqlara 48 dəqiqə, “Space” – 39 dəqiqə, ATV – 37. 5 dəqiqə, “Lider” kanalı isə 19 dəqiqə vaxt ayırır (317). Bu göstəricilər az olsa da, hesab edirik ki, mühüm olanı verilişlərin keyfiyyəti və yaradıcı gücüdür. Bir çox hallarda kanallar uşaq və yeniyetmələr üçün veriliş hazırlayarkən yaş qruplarının tələblərini nəzərə alma yaraq ya qarışıq tərzdə hamısını , yaxud da bir yaş həddini nəzərə almaqla işlərini bitmiş sayırlar. Hər bir televiziya tədris funksiyası nın icrasından irəli gələrək bütün yaş qruplarının psixologiyasını, onlarla efir ünsiyyətinin pedaqoji əsasları nı mükəmməl öyrənib azyaşlılar, məktəblilər və yeniyetmələr üçün ekran nümunələrini təqdim etməlidirlər. Bu məsələ kanalları daha çox narahat etməli və onlar zövqlü proqramların hazırlanmasına çalışmalıdırlar. Azərbaycan Dövlət Televiziyasında başlıca yaradıcı və fəaliyyət siyasəti kimi uşaq verilişləri önə çıxaraq dövlətin təhsil proqramı na və uşaqların mənəvi tərbiyələnmə işinə uyğun tərzdə təqdim olunmalıdır. AzTVnin kəmiyyət etibarı ilə çeşidli proqramla rı ekrana gəlsə də, uşaq və yeniyetmə auditoriyasını cəlb edən verilişlərdən danışmaq, sadəcə, mümkün deyil. “Sehrli güzgü”, “Dərədəntəpədən”, “Pəncərə”, “Çıraq”, “Birimiz, hamımız”, “Şən mozaika”, “Macəra”, “Qlobus”, “Məktəblilərin “Tusi” klu bu” özü nün yeknəsəqliyi, zövqsüz və primitiv təqdimatı ilə seçilir, ta maşaçının marağını cəlb etməkdən xeyli uzaq dururdu. Dövlət Televiziyasında uşaq verilişlərinin bədii cəhətdən sönük və uşaq ların marağına uyğun tərzdə olmadığını vurğulayan Elşad Quliye vin “Tusi”, “Sehrli güzgü” və “Qlobus” verilişlərini tənqid edərək axırıncı barədə dediyi “Bu veriliş keçən əsrin sonundan efirə çıxıb və o vaxtdan indiyədək yeknəsəq, ibrətverici tutumu zərrə qədər 308 də dəyişməyib” (52, səh. 176) fikri uşaq verilişlərində AzTVnin bütün qalan verilişlərdə olduğu kimi basmaqəlibi saxlayaraq illərlə eyni metod, eyni studiya və estetik həll ilə işləmək yolunu seçməsini sübut etmiş olur. Tənqidçi Elnur Aslanbəyli özünün “Onlar uşaq olsalar da…” məqaləsində AzTVnin bu sahədə yarıtmaz fəaliyyətdə olduğu nu deyərək “Macəra” verilişi barədə “sü jetlərin sönük, maraqsız hazırlanması bir yana, uşaqların yaşına və dünyagörüşünə uy ğun gəlməyən lətifələrin onların ifasında səhnələşdirilməsi xeyli yumşaq desək, qeyripeşəkarlıq əlamətidir” (8) tənqidi fikirlərini söyləyir. Hesab edirik ki, müəllif haqlıdır: veriliş hazırlanarkən yaş psixologiyası və pedaqogikası düzgün müəyyənləşdirilməli və tərbiyəvi əhəmiyyət önə çə kilməlidir. Yalnız bəsit gülüş naminə, bəzən uşaq yaşına aid olmayan lətifələrin səhnələşdirilməsi və bu nunla da vaxtilə Moskva kinematoqrafçıları tərəfindən uğurla ha zırlanan “Yeralaş” uşaq satirik jurnalının yersiz təkrarına efir vaxtı vermək ciddi səhv kimi dəyərləndirilməlidir. Məqalə müəllifinin gündəlik axşam efirində (19:40) yer alan 15 də qiqəlik “Sehrli güzgü” verilişinin konsepsiyasının bəlli olmadı ğını önə çəkərək onun “Spokoynıye noçi, malışi!” verilişinin pro fessionallıqdan uzaq təqlidi olduğunu söyləməsi AzTVnin uşaq verilişlərinin uğursuzluğu barədə gerçək mənzərəni gös tərmiş olur. Təəssüflə qeyd etməliyik ki, yeniyetmələrin mənəvi tərbiyə si, onların mədəniintellektual səviyyələrinin yüksəldilməsi və bilavasitə tədrisinə yönələn verilişlərin ümumiyyətlə, AzTV efi rində görünməməsi, bu nəslin nümayəndələrinin diqqətdən kənarda qalması, onların marağına səbəb olacaq intellektual veri liş lərin sönük, ekran estetikası prinsiplərindən uzaq tərzdə, aşağı sə viyyəli rejissor həlli ilə təqdimatı kifayət qədər ciddi və narahatlı a səbəb ola biləcək məsələdir. Kommersiya kanallarının uşaq və yeniyetmə verilişləri barədə danışarkən onu deməliyik ki, fəaliyyət müddətləri az olan kanal larda bu sahədə işlərin tarixi də az olduğundan və təcrübə azlığı uşaq təlimi, onun ənənəvi tərbiyəsinə yönəlmiş fəaliyyət özünün təşəkkül dönəmini yaşamaqdadır. Baxımlılığına görə dövlət ka nalından öndə olan kommersiya televiziyalarının uşaqların daha baxımlı saatlarında onların zövq və maraq dairəsinə daxil ola biləcək, qayəsində mənəvi tərbiyələnməni ehtiva edən, müasir bi çimli verilişlərə yer ayırması olduqca vacib, yeni nəslin formalaş ması işində mühüm məsələdir.
Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|