TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
317 bilinəndən sonra informasiyanın təbliğat və təşviqat biçimində insanları idarə etmək üçün əsas vasitəyə çevrilməsini, öncə in sanları idarə etmə silahı hesab olunan gücü, zoru əvəz etdiyini, hakimiyyətin mühüm aləti olduğunu deyir. Hər bir informasi yanın müəyyən məqsədə, auditoriyaya yönəlməsi inkarı çətin olan gerçəklikdir və bu informasiyanın çatdırılma üsullarının təkmilləşdirilməsi heç də onun başlıca təyinatının dəyişməsi deyil, əksinə, daha da qüvvətlənməsidir. İnformasiya insan psixikasına yönəldiyindən və orada uzun müddətli iz buraxdığından onun təsiri uzunmüddətli, nəticəsi isə əsaslı olur. İnsan informasiyanı alaraq onu qavrayır, analiz edərək yaddaşına daxil edir. Bu yaddaş onun gələcək addımlarını, həyat tərzini, davranışını təyin edərək, onu informasiya ötürənin ən ali məqsədinə doğru aparır. İnformasiyanı qavramaq, qəbul etmək mərhələli şəkildə baş verdiyindən, onun təsir mərhələlərinə bölünməsi də elmi yanaşmanı daha dəqiq edər. İnformasiya kommunikasiyasının başlaması üçün gərəkli şərait, baza faktı ilə ünsiyyət birinci; istehsal – informasiya istehsalçısının məzmun kimi çıxış edən məlumatlara bu və ya digər işarə biçi mi verərək xəbər yaratması ikinci; ötürülmə, yəni informasiyanın verilməsi üçüncü; istehlak – psixoloji mexanizmlərin işə düşməsi ilə informasiyanı qəbuletmə və dəyərlərdə dəyişikliyin başlaması dördüncü; özünü açıq büruzə verməyən, təsir müddəti ölçüsüz olan informasiyadan fərdin istifadə etməsi beşinci mərhələdir. Sonuncu mərhələ qeyriixtiyari qavranılan informasiyanın topla naraq mövcud biliklər sisteminə söykənən təəssüratın yaranması, gələcək informasiya qavranılmasında zəmin olması prosesi baş verdiyindən, sonrakı mərhələnin effektiv, biçimli, fəndlərlə qurul ması vacib hesab olunur. A. Mol informasiyanı semantik və estetik növlərinə bölərək onların təsir dairələrini, gücünü təyin edir. Semantik informasi ya insanları inanclarına və maraqlarına uyğun hərəkət etməklə müəyyən addımlara sövq edir. Estetik informasiya ruhi vəziyyət, reaksiya və emosiya yaradaraq, predmetsiz silah kimi televiziya ya yımında çıxış edir. Estetik informasiya insanların ruhi əhvallarına təsir etməklə, məntiqi düşüncə tərzi əvəzinə emosional təəssüratın diktəsi ilə hərəkət etməyə, fəaliyyətini yönləndirməyə məcbur edir. İnsan estetik informasiyanın təsirindən elə bir vəziyyətə dü şür ki, özünün maraqlarının, inanclarının əleyhinə çıxmaqla yalnız ötürülən məlumatların yönəltdiyi tərzdə düşünərək, qərar verməyə başlayır. Estetik informasiya ünvanlananın ruhi durumu, ümumi 318 əhvalı, yaşantıları ilə uzlaşdıqda, onu tamamladıqda təsir gücü nün daha qüvvətli olması televiziyanın manipulyativ fəaliyyətində əsas fənd kimi işlədilir. Televiziyanın tamaşaçıya əhval diktə et mək gücünə malik olması lazımi abhavanı yaratmaq yolu ilə ek ran qarşısında əyləşəni informasiya qəbul etməyə hazırlayır və manipulyasiya üçün münbit şərait yaradır. Çağdaş həyatda estetik informasiya kütlələrin hərəkətlərini, davranışlarını tənzimləyərək cəmiyyətə ziyan vura biləcək ideoloji təbliğatlara, siyasi inanclara qarşı çıxmağa xidmət etmək yolunu tutmaqla dövlətin informasi ya təhlükəsizliyi siyasətinin tərkib hissəsinə çevrilib. Həmçinin ha kim dairələrin atacaqları addımlara vətəndaşları hazırlamaq, on ların müqavimətini azaltmaqla ilk baxışda daxili inanclarına zidd olan fikirlərin daşıyıcılarına çevirmək istiqamətində estetik infor masiyanın gücündən geniş istifadə olunur. ABŞın Şərq siyasəti və televiziyanın başqa sahədə ardıcıl fəaliyyətini misal çəkməklə es tetik informasiyanın təsir imkanlarından çağdaş siyasi proseslərdə istifadə olunmasını təsdiqləmək olar. Estetik informasiya texniki effektlər vasitəsilə simvolların dərki deyil, təlqini hesabına təsirli olduğundan siyasi həyatda, seçkiqabağı mübarizədə əlverişli vasitə kimi istifadə olunmaqla bərabər, uzunmüddətli siyasi proq ramların vətəndaşlar arasında yayılaraq, tərəfdaş toplaması işində də geniş istifadəsini tapır. Kütləvi kommunikasiyanın sosial hadisə kimi əsas funksiya sı auditoriyaya informasiya vasitəsilə təsir etmək olduğundan, bu məqsədlə müəyyən informasiyanın aktuallaşması, gündəmə gəlməsi üçün geniş təbliğat aparılır. V. Koneskaya “Kommunikasiyanın sosiologiyası” əsərində küt ləvi kommunikasiya vasitələrinin fəaliyyəti üçün başlıca şərtləri müəyyən etmişdir. Onun yanaşmasında ən başlıca şərt kimi audi toriya göstərilir ki, bunun ən əsas şərt olması danılmazdır. Təkcinsli olmayan, anonim, dağınıqfikirli fərdlərin toplusu kimi auditoriya kommunikasiya vasitələri ilə həm daxildə, həm də geniş sosial mühitlə əlaqəni saxlayır. Ötürülən informasiyanın sosial mahiyyəti şərtlərdən biri kimi çıxış edərək, auditoriyanın sosial tələblərinə cavab verir. Sosial tələbatın ödənilməsi ilə bərabər, yuxarıda deyil diyi kimi kütləvi kommunikasiya vasitələri özləri də tələbatı yara daraq, onun ödənilməsinə xidmət edirlər. Əsərdə həmçinin önəmli şərtlərdən biri kimi qiymətləndirmə informasiyası qeyd olunur ki, bu da auditoriyanın etimad mənbəyi kimi qiyməti qəbul edərək nəticə çıxarmağı nəzərdə tutur. Şərh və icmal, həmçinin müəyyən bir informasiya ətrafında qiymətvermə ictimai rəyi biçimləndirən Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|