TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
319 başlıca şərt olaraq göstərilir. Bir çox hallarda kütləvi kommunika siya vasitələrinə olan etimaddan istifadə edərək qiymətləndirməni müəyyən siyasi qrupun maraqları çərçivəsində qurmaqla, ondan təsirli təbliğat vasitəsi kimi istifadə edirlər. Kütləvi kommunikasiyanın vacib şərti kimi özünün texniki vasitələri nin mövcudluğunu qeyd etməklə informasiya ötürülməsi prosesinin davamlı, ardıcıl, geniş (mətbuatda tirajlanma) qurulma sını göstərməliyik. Bu baxımdan televiziyanın texniki təchizatı və müasir olması icrası vacib olan şərt kimi yayımçı şirkətlər qarşısın da çıxış edir. Müəyyən yenilikçiliyin, yaradıcı fəndlərin daha təsirli və ifadəli ekran həlli, həmçinin informasiyanın ünvanlı seyrçiyə keyfiyyətli çatdırılması üçün texniki tələblər ödənilməlidir. Yayı mın keyfiyyətli, ardıcıl olması etimadın və inamın yaranması ilə bərabər, həm də birbaşa reytinq göstəricilərinə təsir edən amil ol duğundan, bu məqam bir kənara qoyula bilməz. Televiziya auditoriya üçün ən asan əldə olunan, vizual mü na sibətlərə girməyə qadir etibarlı informasiya mənbəyi olaraq daha geniş yayılmış, əhatə dairəsi ilə çağdaş dünyanı bürümüşdür. Onun geniş yayılması və vizuallı manipulyasiya üçün münbit imkanlar yaratmaqla bərabər, müxtəlif biçimli yayım vahidləri hesabına au ditoriyanın maksimal ehtiyaclarını ödəməklə, həm də “xilaskara” çevrildiyindən etibar amili və inamın yaranması özözlüyündə təbliğat işində yeni imkanlar açdı. Görüntünün mozaikliyi, dün yanın rabitəsiz, məntiqi əlaqəsi olmayan informasiya şəklində təqdimatı televiziyanın həyatın müxtəlif məsələlərindən, fərqli mövzulardan informasiya yetirmək imkanı onun estetik prinsipini təşkil edir. Bu estetik mahiyyətə malik olması, həmçinin hər bir sahəyə sirayət etmə, çeşidli həyat prosesini, ictimai münasibətləri işıqlandırmaq kimi cəhətlər bu yayım növünün təsir imkanlarını elə yarandığı andan genişləndirdi. Həmçinin rezonans – seyrçi nin şüurunda mozaik informasiyanın məzmun birliyinə səbəb olan birləşdirməni həyata keçirməsi televiziya estetikasının ikin ci mühüm prinsipi kimi manipulyasiya işində konseptual yeku nun insan şüurunda yaranmasına xidmət etməklə gərəkli vəhdəti qurur. S. KaraMurzanın “...televiziya tamaşaçıya həm aparıcının şərhi, həm də görüntü, kadrarxası mətn vasitəsilə müəyyən infor masiyanı çatdırmaqla, insan şüurunda informasiya qavranılma sı prosesində mövcud “filtrləri” – informasiyanı götürqoy edib qəbul etmək imkanlarını dağıdır” fikrinin izahı bilavasitə ikinci estetik prinsipin məntiqi yekunudur. Televiziyanın informasiya axını heç də həmişə məntiqin prinsiplərinə söykənməyərək, este 320 tik xarakter daşıyır və gerçək həyat göstərdiyini iddia etdiyindən burada məntiq axtarışının gərəksizliyini müəllif qeyd edir. Bura dan bəlli olur ki, informasiya bütün gücü və vasitələri ilə insan şü uruna hücuma keçərək, onu öz əsirinə çevirir, estetik təsirilə ram edir, məntiqsiz düşüncənin meydana çıxmasına gətirib çıxarır. Auditoriya ekrandan danışanın məntiqinə, dəlillərə söykənməsinə əhəmiyyət verməyərək onu qəbul edir və bu şəkildə daşıyaraq onu ötürür. Televiziyanın texniki imkanları gerçəyi bütün digər kütləvi kom munikasiya vasitələrindən daha çox göstərdiyi inamını yaradır. Həmçinin gerçək görüntü müəyyən işarə kodlarının ötürülməsinə də şərait yaradır ki, bu kodlar insan şüurunda assosiasiyalar ya radır. Yalan və gerçəyi eyni şəkildə təqdim etmək qüdrəti televi ziyanın manipulyasiya işində əvəzsiz vasitə olduğunu bir daha təsdiqləyən cəhətdir. Televiziya insanın əyləncəyə, konfliktə olan marağından məharətlə istifadə edərək, informasiya çatdırılmasın da onun vasitə və imkanlarından geniş istifadə etməklə gizli təlqini müxtəlif biçimlərdə aparır, gərəkli informasiyanın yeridilməsi üçün onun maraqyaradıcı tərəfləri qabardılır. Sensasiya yaratmaq, tərəfləri çözümə cəlb etməklə ziddiyyəti qurmaq, bir insan taleyini mühüm hadisəyə çevirmək meyillərinin çağdaş dünya teleyaradı cılığında ən vacib tələb kimi ortaya çıxması məhz yuxarıda deyilən səbəbdən irəli gəlir. Televiziyanın əyləncəyə meyilliliyi, həmçinin struktur sadəliyi, konflikt yaradacaq məqamların tapılması audi toriyanı öz tərəfinə çəkə, bu imkanları ilə müəyyən fikri və ya şəxsi önə çıxarmaqla ona tabe etdirə bilər. Televiziya vasitəsilə manipulyasiyadan danışarkən, informa siyanın təhrifi ən çox işlədilən fənddir. Təhrif, faktların bas ma qəlibləşdirilməsi, xüsusi semiotikanın, bəsitləşmənin stere otip ləşməsi ilə yanaşı təsdiqləmə, təkrar, təcililik, sensasiyalı lıq, alter nativ mənbənin yoxluğu manipulyasiyanın əsas fəndləri kimi çıxış edir. S. KaraMurza faktların basmaqəlibləşməsini (fab rik ləşməsini) önə çıxararaq, onu açıq yalan adlandırır. A. Mol “Mə dəniyyətin sosdinamikası” kitabında təhrifi xırda yayınma halı kimi göstərir və onun “orta alıcının semantik qavraması həddində” təsirli olduğunu qeyd edir. Manipulyasiyanın hədəfini öz təsirinə salması üçün vacib şərtlərdən biri kimi münbit şərait göstərilməlidir. Münbit şərait hədəfin kənar informasiya axınından təcrid dərəcəsindən ası lıdır. Birtipli informasiya axını hədəfi inandıra, eşitdiklərinin əsirinə çevirə bilər. Lakin bir mənbə heç də həmişə inandırıcı ol Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|