Telman orucov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
84 kəsb edir. Amerika ilə kommersiya əlaqələri genişdəndikdə Liverpul Britaniyanın ikinci mühüm limanına çevrilmişdi. Buradan manufaktura mallarını Qərbi Afrikanın qul ovlanan ərazilərinə canlı əmtəə ilə dəyişilməyə göndərirdilər, qullar isə öz növbəsində Vest İndiyada şəkərə, patkaya, ədviyyata və digər bitki mənşəli məhsullara dəyişdirilirdi. Liverpul bu üçbucağa başçılıq etməklə ondan böyük iqtisadi fayda götürürdü. Bu şəhər olduqca yaraşıqlıdır, təpədən dəniz sahilinə tərəf enir. Piyadalar üçün ayrılmış küçələr çoxdur, onlarda gəzdikcə binaların arxitektura gözəlliyini bol-bol seyr edirsən və gəlib dəniz kənarına, köhnə liman olan yerə çıxırsan. Vaxtilə burada dənizçilər kütləsi dolaşırdı. Yalnız bədənini satmaq istəyən qadınlar sayca onlardan az olurdu. Bu şəhərdə dənizçilər bir günün ərzində evlənir və boşanırdılar. Həmin nikahların ömrü bir günlük kəpənəklərinkindən də az olurdu. Şəhərin nəqliyyat hərəkət etməyən küçələrilə xeyriyyə məqsədilə pul toplamaq üçün müxtəlif alətlərdə çalan musiqiçilərə, marslıların paltarını geyinmiş və üzünə gümüşü boyaq çəkilmiş cavanların robota bənzəyən hərəkətləri ilə uşaqları əyləndirməsinə addımbaşı rast gəlirsən. Adətən onlar universitet və ya kollec tələbələridir. Təhsil haqqını ödəmək üçün onların bir çoxu restoranlarda, kafelərdə ofisiant işləyirlər. Belələrinin içində Şərqi Avropa ölkələrindən gələnlərə, xüsusən polyaklara və çexlərə daha çox rast gəlmək olur. Azərbaycanlı tələbələr isə belə fəaliyyət növünü özlərinə sığışdırmırlar. Ölkəmizdən İngiltərəyə təhsil almağa gələn gənclərin sayı çoxdur. Onların əksəriyyəti zəhmətsevərlikləri, biliyə həvəsləri ilə seçilirlər, ən yaxşı cəhət orasındadır ki, davranışlarında ağılsız hərəkətlərə yol vermirlər. Onlar doğma evlərindən kənarda olsalar da, Vətəni heç vaxt unutmurlar, burada baş verən hadisələrə böyük maraq göstərirlər. Bu sahədə onlara İnternet və yerli televiziya kanallarımız yaxından köməklik göstərir. Elektron poçtu vasitəsilə onlar mətbuatımızı izləyirlər, «525-ci qəzet»in obyektivliyini xüsusi qeyd edir, onun müəlliflərinin çoxunu yazılarından tanıdıqlarını bildirirdilər. İngiltərə cəmiyyətində irqi, dini, milli tolerantlıq tərifəlayiqdir. Londonda iri yəhudi məhəlləsi vardır. Bir vaxtlar ölkədən qovulmuş yəhudilərə sonralar Oliver Kromvell qayıdıb yenidən orada yaşamağa icazə vermişdi. Şəhərin kənarında əsasən hindlilər, pakistanlılar, zəncilər, türklər, əfqanlar yaşayırlar. Onlar ya ticarət obyektlərində, ya da kiçik emalatxnalarda işləyirlər. Ayrı-ayrı dinlərə sitayiş edənlər öz ibadətlərini sərbəstcəsinə qılır, dini və milli bayramlarını imkan daxilində təntənə ilə qeyd edirlər. Müsəlmanlara gəldikdə Bolton şəhərində pakistanlıların tikdirdiyi, qızıl suyuna çəkilmiş və üzərində ayın silueti olan iri qübbəli məscid möhtəşəmliyi ilə seçilir. Türklər supermarketlərində və restoranlarında öz ölkələrində istehsal edilmiş ərzaqları və milli xörəkləri satırlar. Londonda dünyanın istənilən mətbəxi, Asiya xalqlarının xörəkləri ilə tanış olmaq imkanı qeyri-məhduddur. Britaniya imperiyasının izləri başqa sahələrdə itsə də, öz mövcudluğunu mətbəxlərin müxtəlifliyində qoruyub saxlayır. Düzənlik İngiltərədən çıxıb, daxil olduğun dərəli-təpəli, dağlıq Şotlandiya ərazisi tam başqa təsir bağışlayır. Qatarla Mançestrdən Edinburqa gedəndə yol boyu yabanı çiçəkləri seyr edirsən. Yamyaşıl otlaqlarda qara, ala-bula inəklər, ağ 85 uzun yunlu, o qədər də böyük olmayan qoyunlar aramla otlayır. Ser Valter Skott yazırdı ki, düzənlik qoyunları sürü şəklində yan-yana otladığı halda, dağ qoyunları ayrılıqda, bir-birindən aralı otlayır. Mənşəcə şotland olan bu yazıçı öz qoyunlarını ingilslərinkindən fərqləndirmək üçün bəlkə də belə fikri irəli sürmüşdü. Onun müşahidələrini təkzib etməkdən uzağam, lakin İngiltərədə də qoyunların və inəklərin sürü və ya qrup şəklində otladığını bir dəfə də olsun görmədim. Onlar əcdadlarına xas olan öz ərazisini qoruyub saxlamaq irsini saxlayırmış kimi bir- birinə çox yaxınlaşmaq meylindən uzaqdırlar. Şotlandların paytaxtı Edinburq Şimalın Afinası adlanır. Bu şəhər XVIII əsrdə və XIX əsrlərin əvvəlində ədəbiyyat və incəsənət mərkəzi kimi şöhrət tapmışdı və indi də öz yaxşı ənənələrini qoruyub saxlayır. Burada üç həftə ərzində yay festivalları keçirilir, şəhərə teatra, baletə, rəssamların əsərlərinə baxmaq, musiqiyə qulaq asmaq üçün on minlərlə adam gəlir. Bu festivallar milli musiqi alətinin sədaları altında başa çatır. Biz kilsənin qarşısındakı çəmənlikdə həmin tuluq zurnasında, ingilislər buna «bagpipe» - «tuluq tütəyi» deyirlər, çalan musiqiçilər qrupunun ifa etdikləri şotland melodiyalarına qulaq asdıq. Musiqiçlərin hamısı milli geyimdə idi, əyinlərində yun parçadan, tartan-dan tikilmiş yubka formalı gödək geyim olan klit var idi. Kliti vaxtilə şotland polku əsgərinin əynində də görmək olardı. Dağlardan və adalardan Edinburqa gələnlər də bu geyimdə olurdu. Edinburq qaya üzərində ucaldılmış qalası ilə məşhurdur. Qəsrdə indiyədək qalan ən köhnə tikinti XI əsrə aiddir. Həmin əsrin sonunda Şotlandiya kralı Malkolmu Şeksprin pyesində mənfur qatil kimi təsvir edilən, «əlinin qanını okeanların yuya bilmədiyi» Makbet öldürmüşdü. Malkolmun Sakson kraliçası müqəddəs Marqaret qəsrin ərazisində kiçik, kvadrat şəkilli kilsə ucaltmışdı. Kral I Robert Bryus hərbi məqsəd naminə qəsri tikməyə göstəriş vermişdi. Həmin vaxt bu kilsəyə toxunulmamışdı. Qəsrlə üzbəüz, vadinin ön tərəfindəki küçədə məşhur səyyah David Livinqstonun heykəli qoyulmuşdur. O, dünyanın ikinci ən böyük və gözəl şəlalələrindən biri olan Afrikadakı Zambezi çayındakı Viktoriya şəlaləsini XIX əsrin ortalarında kəşf etmiş və şəlaləni tax-tacda olan kraliçanın adı ilə adlandırmışdı. Başqa bir küçədə isə məşhur sərkərdə, Vaterlooda Napoleon üzərində qələbə çalmış lord Vellinqtonun heykəli ucalır. Şotlandlar viski ilə məşhur olsalar da, onlar dünyaya «tartan» - bizdə şotlandka kimi tanınan yun parçanı bəxş etmişlər. Edinburqdakı bir mağaza – muzeydə bu parçanı toxuyan dəzgah quraşdırılmışdır və ondan hazırlanan geyim şeyləri satılır. Şotlandlar əyilməzliyi, mübarizliyi ilə tanınan xalqdır. Qədim romalılar ilk dəfə adanı işğal edərkən yalnız şimalda, Kaledoniyada (Şotlandiyanın qədim adıdır) yaşayan tayfalar onlara şiddətli müqavimət göstərmişdir. Ona görə də bu ərazi romalıların ağalığından kənarda qalmışdı. Bunu nəzərə alaraq sonralar şimali İngiltərə ilə cənubi Şotlandiya arasında Hadrian və Antonin sədləri tikilmişdi. Adanın bir hissəsinin işğal altında olması isə dörd yüz ilə qədər çəkmişdi. Uinston Çörçill özünün «İngilis dilli xalqların tarixi» adlı çoxcildli əsərində şotlandlara olduqca mənfi xarakteristika verir. Bu xalq cəsarəti, itaətə nifrəti, bəzi Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|