Temmuz 2016 sayi 19 Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 33
| Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’ DA ZAMAN | Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’
araştırma / Ahmed Yesevî’nin Anadolu’daki Nefesi / Doç.Dr.Hasan Basri ÖCALAN AHMED
YESEVÎ’NİN ANADOLU’DAKİ NEFESİ Orta Asya’da yaşayan Türkler’in büyük oranda tasavvuf yoluyla Müslüman olduğu söylenir. Ahmed Yesevî bu konuda büyük bir rol oynamıştır. Doç. Dr. Hasan Basri ÖCALAN O Türk dünyasının özellikle de halen Türkistan’da yaşayan Müslümanların manevi hayatında tasarrufu devam eden bir kişidir. Kendisi Anadolu’ya gelmemekle beraber, O’nun yolunun takipçileri, nefesini bu topraklara getirmişlerdir. Bu nefeslerin etkisi halen birlik ve beraberlik yolunda devam etmektedir. Ahmed Yesevî, Türkistan’da Seyram adlı bir kasabada dünyaya gelmiştir. Babası burada ünlü bir alim olan İbrahim Şeyh, annesi ise Ayşe Ana’dır. İlk tahsilin doğduğu yerde babasından yapan Ahmed, babasının vefatından sonra Arslan Baba tarafından manevi bakımdan yetiştirilir. Arslan Baba’nın hayatı menkıbelerle örülüdür. Rivayete göre Hz. Muhammed’in(sav) ashabından olup, Ahmed Yesevî’yi irşad etmek üzere 400 sene yaşamıştır. Arslan Baba’nın vefatından sonra İslâm dünyasının önemli ilim merkezlerinden biri olan Buhara’ya giden Ahmed Yesevî, burada Yusuf Hemedanî’ye intisap etmiş ve ondan tasavvufi eğitimin tamamlamıştır. Henüz 27 yaşındadır. Bir müddet Türkistan’daki şehirleri dolaşarak eğitim faaliyetlerini sürdüren Ahmed Yesevî, hocası Hemedanî’nin vefat etmesi üzerine dergâhın postuna geçti ve Buhara’da bir müddet irşad faaliyetlerine devam etmiştir. Daha sonra dergâhın irşad makamını Hemedanî’nin başka bir talebesi Abdülhalik Gücdüvanî’ye bırakıp Yesi şehrine dönene Ahmed Yesevî burada hizmete devam etmiş ve 1116 senesinde vefat ettiğinde halen türbesinin bulunduğu 34 35
| Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’ DA ZAMAN | Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’
araştırma / Ahmed Yesevî’nin Anadolu’daki Nefesi / Doç.Dr.Hasan Basri ÖCALAN yere defnedilmiştir. Halen mevcut olana türbesi Emir Timur tarafından yaptırılmış, asırla sonra Türkiye Cumhuriyeti tarafından restore edilmiştir. Ahmed Yesevî, Yesi’ye yerleştikten sonra Türkistan’ın çeşitli yerlerinden gelerek ondan eğitim alan kimseler Anadolu ve Balkanlarda İslâm’ın yayılmasını sağladılar. Pir-i Türkisatan, talebelerine Türkçe hitap etti ve onları bu dille söylediği hikmetlerle eğitti.
Ahmed Yesevî’nin adıyla kurulan Yeseviyye tarikatı, Anadolu’ya gelememiş, ancak onun pınarından içen dervişler, Yesevî’nin birlik hikmetlerini bu topraklara getirmişlerdir. Anadolu Selçuklu Devleti ve beylikler devrinde Anadolu’ya gelen ve “Abdalan-ı Rum” diye de adlandırılan Horasan Erenleri, bu hikmetlerle Anadolu’ya geldiler. Yahya Kemâl onların Anadolu’daki cevelanını şu mısralarda terennüm etmiştir: Fer almışken tulû-ı kibriyâdan Bu gün bî-vâye kalmış her ziyâdan Bu mülkün farkı yok bir tengnâdan Niçin nûr inmiyor artık semâdan? Bu şek, bağrımda her gün gâh ü bî-gâh Dolaştım “Hû! ” deyüp dergâh dergâh Ümid ettim ki bir pîr-i dil-âgâh Desün “Destûr! ” mihrâb-ı hafâdan Abâ var, post var, meydanda er yok Horâsân erlerinden bir haber yok Uzun yollarda durdum hiç eser yok Diyâr-ı Rûm’a gelmiş evliyâdan Ahmed Yesevî’nin en çok dikkat çektiği hususlardan birisi eğitimdir. Zira eğitimin olmadığı yerde huzurdan, birlik ve beraberlikten bahsetmek mümkün değildir. İşte O’nun cahilliğin tehlikelerine dikkat çeken hikmetleri:
Anadolu’da istikrarın olmadığı bir devirde ortay çıkan Yunus Emre de Yesevî dilinden söylemiştir. İşte Yunus’un sözleri:
Şu mısralarda Ahmed Yesevî’nindir: Aşkın eyledi şeyda beni cümle, alem bildi beni, Kaygım sensin gece gündüz, bana sen gereksin. Taâla’llah zihi ma’ni, sen yarattın cisim ve canı, Kulluk eyleyim gece gündüz, bana sen gereksin. Gözüm açtım seni gördüm, bütün gönülü sana verdim, Akrabalarımı terk eyledim, bana sen gereksin. Söylesem ben dilimdesin, gözlesem ben gözümdesin, Gönlümde hem canımdasın, bana sen gereksin. Feda olsun sana canım, döker olsan benim kanım, Ben kulunum sen sultanım, bana sen gereksin. Alimlere kitap gerek, sufilere mescid gerek, Mecnun’lara Leyla gerek, bana sen gereksin Ahmed Yesevî’nin yetiştiği topraklardan Anadolu’ya ve Bursa’ya gelen geyikli Baba, Abdal Murad ve Abdal Musa, Bursa’nın fethinden önce şehir halkıyla teşebbüse geçerek, tabir yerinde ise kaleyi içten fethetmeye çalışmışlardır. Daha sonraki dönemlerde Fatih Sultan Mehmed devrinden itibaren, aynı kaynaktan beslenen Nakşibendilik Anadolu topraklarında yayılmaya başlanacaktır. Süleyman Çelebi’nin de medfun olduğu yerde kurulan Ahmed İlahî Dergâhı (dergâhın bir adı da Yoğurtlu Baba) Bursa’da kurulan ilk Nakşibendî dergâhı olarak bilinmektedir. Ancak Anadolu’da tarikatın daha sistematik yayılması Simavlı Abdullah İlahî vasıtasıyla olacaktır. Abdullah İlahî Orta Asya’da Ubeydullah Ahrar’dan tasavvufi eğitimini tamamladıktan sonra Simav’a, oradan da İstanbul’a geçmiştir. Daha sonra bu meş’aleyi Balkanlara taşıyan İlahî Vardaryenicesi’nde vefat etmiştir. Netice itibarıyla Ahmed Yesevî bedenen Anadolu’ya gelmemekle beraber, nefesi müridleri yoluyla bu topraklar gelmiştir. O nefes asırlardır hala bu toprakların birliği ve beraberliği için üflenmeye devam etmektedir. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı(UNESCO), 2016 yılını Hoca Ahmed Yesevî yılı ilan etti. Bu yılın Ahmed Yesevî’yi daha iyi tanıma ve anlamaya vesile olacağını umuyorum. O’nun hakkında Türk İslam dünyasında yapılacak etkinlikler, özellikle Anadolu’daki Yesevî ve yolu hakkında yapılacak yeni çalışmalar ile bilim alemine tanıtılması gerekmektedir. Yesevî dervişlerin ilk konaklama yerlerinden biri olan Bursa da bu konuda üzerine düşeni yapmalıdır. Geyikli Baba Türbesi- Babasultan Köyü Ubeydullah Ahrar’ın Buhara’daki türbesi. Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|