Temmuz 2016 sayi 19 Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CAMİYİ AĞIL YAPMIŞLAR
- ATÇILIK VE BİNİCİLİK
- ÇÖĞEN/POLO OYUNU
- BEYGE/BABİGA OYUNU
54 55
| Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’ DA ZAMAN | Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’
çevreleyen kocaman duvarın dibindeyim! Görülebildiği kadarıyla ilk dönem camilerine benziyor ancak minarede veya cami duvar- larında bir kitabe, bir işaret yok. Gerçi, cami çevresi özel mülk, etraf kocaman duvarlarla çevrilmiş ve içine girmek imkansız. İçine girebilseydik belki bir kitabe, bir işaret, bir yazı bulabilirdik ama bu mümkün olmadı. Çevresini dolaşırken, müştemilat yapısının altından geçerken tepemizde bir hareket farkettik; müştemilat penceresinin kenarın- da güneşlenen oğlaklar!! Fotoğrafladığımı gören oğlakların yerlerin- den kalkıp yapının içine atlaması ve gelen zil (çan) seslerine bakılırsa içeride başka hayvanlar da var, muhtemelen bir keçi sürüsü. Camiye bitişik durumdaki müştemilat yapı- sının ahır veya ağıl olarak kullanıldığı belli. Caminin de aynı şekilde kullanılıp kullanıl- madığını görmeye, öğrenmeye çalıştık ama nafile; kapı kapalı, kale bedeni gibi duvarları aşamadık. İster TİKA, ister devletimizin baş- ka bir kurumu, adanın ortalarında yer alan Filia Köyü’ndeki bu tarihi camiyi kontrol etmesi gerekir. Yalnız, harabe, virane halleri anlamak kolay ama işlevi ile hiç uyuşmayan ve hatta saygısızlık denebilecek bir işleve mahkum etmek, hangi medeniyete ait olursa olsun bir ibadethane için olmaması gereken bir durum. TİKA demişken, Ada’da başka tarihi eserler de var bu kurumun ilgisini bekleyen. Bun- lardan biri, Ada’nın kuzeyinde yer alan ve Orta Çağ kenti olarak anılan Molyvos’un aynı adla anılan kalesi. Molyvos’un yanındaki Petra kentinin ka- lesine de Sultan Abdülmecit’e ait olduğu tahmin edilen bir tuğranın işlenmiş olduğu kapıdan giriyorsunuz. Aynı şekilde Midilli Kalesi de onarım ve ila- veler yaptığımız, girişinde ve başka muhtelif noktalarında mührümüzün olduğu bir yapı. Örneğin kalenin girişindeki kitabe. Girdikten sonra sizi bir cami karşılıyor; Kule Camii. Her yanı yıkılmış, mihrabın ayakta kalan küçük bir parçası buranın bir cami olduğu- nu anlatıyor ziyaretçilerine. Kalenin devamında ecdat muhteşem eserler yapmış. Çeşmesi, mescidi, tekke- si… Tümüyle yıkılmasını önlemek için bir müdahaleden geçmiş, restore edilmişler ancak tamamının ayağa kaldırılması gerek. Devasa bir kalenin orta yerinde ‘ben Türk- ler’den kaldım, Osmanlı eseriyim’ diyen yapılar topluluğu.. Hasılı şu; burnumuzun dibindeki Midilli’de bizden olanlar bizden ilgi bekliyor. Arna- vut kaldırımlı köy sokaklarını, eşşeklerini, Osmanlı çeşmelerini, köy meydanlarını, camilerini ve kalelerini görmek ve de tabii taze balıklarını tatmak için bir hafta sonunu ayırmak yetiyor.
Sadece bir geliş bir gidişten oluşan ada içi yollar bizi birbirinden güzel köylerden geçiriyor. Bunlardan biri de Filia. Bir vadinin içinde, kartpostal gibi. Köyün girişinde araçtan inip bu eşsiz manzarayı izlerken gözlerim birşeyi farketti. Köyün alt kısım- larında, şerefe kısmından yukarısı yıkılmış bir minare ve çevresinde virane yapılar… Dikkatli baktım, fotoğraf makinası ile en bü- yük boyda fotoğraflayıp ekrandan baktım, evet bu bir minare ve etrafındaki yapılar da bir camii ve müştemilatı.. Hemen aracı o yöne sürdüm, köyün dar sokakları camiye varmamı bir hayli zorlaştırdı ama sonun- da cami, minare ve çevresindeki yapıları Tarihin İzinde; Midilli / Saffet YILMAZ
56 57
| Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’ DA ZAMAN | Temmuz 2016 | Sayı 19 BURSA ’
Geleneksel Sporlar / Bursa’da Ata Sporu Heyecanı / İsmail CENGİZ BURSA’DA
ATA SPORLARI HEYECANI Göçmen, savaşçı ve avcı bir millet olan Türkler, bulundukları coğrafyanın nimet- lerini korumak ve hiç eksilmeyen düşman saldırılarına karşı kendilerini savunmak dürtüsüyle tarihin her döneminde askerin dinamik kalmasını sağlayan ‘stratejik savaş oyunları’na önem vermiştir. “Ata binmeyene, güreş tutmayana, askere gitmeyene kız vermeyen” ecdadımız, sürekli zinde omak ve dinç kalmak için kuvvet- li olmak, çevik olmak zorundaydılar. Bu nedenledir ki, birçok spor dalıyla sürekli uğraşmışlardır. Hem barış zamanında hem de savaş esnasında “güreş müsabakaları, at ve kılıç oyunları” düzenlenmiş, böylece askerlerin sürekli dinç kalmaları ve savaşa hazır olmaları sağlanmıştır. Avcı bir millet olan Türkler, avcılık ve savaş sanatıyla ilgili tüm “askeri oyunları”nı aynı zamanda eğlenceye, şölene dönüştüre- rek 7’den 70’e halk arasında kadın-erkek demeksizin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Türklere “doğuştan asker millet” denilmesi- nin sebebi de budur. Hunlar, Göktürkler, Oğuzlar, Uygurlar, Ça- ğatay Hanlığı, Timur Hanlığı, Altınordu, Sel- çuklular ve Osmanlı dönemlerinde; avcılık, güreş, atıcılık, okçuluk, binicilik, kılıç, düz koşuculuk, yüksekten atlama, tırmanma, sıklet kaldırma, lobut atma, gürz ve topuz kullanmak, cirit, çöğen, kökbörü, tepük, tomak, kayak ve matrak gibi spor dalları Türk coğrafyasının her köşesinde zevkle oynanmış ve o günün idarecileri tarafından destek verilerek teşvik edilmiştir. GÜREŞ: Türklerin en eski ata sporların- dan biri olan “Güreş” sözcüğünün kö- keni, Türkistan coğrafyasında kullanılan “küreş” kelimesinden gelmektedir. “Küreş”, “küreş kılmak” sözcüğü günümüzde Türkis- tan coğrafyasında “mücadele”, “mücadele etmek” anlamlarında kullanılmaktadır. Yüzyıllardan bu yana erkeği, kadın ve ço- cuğuyla Türklerin güreşi sevmesi, güreşciye sevgi ve saygı duyması ve isim yapmış pehlivanlara ayrıcalıklı muamele gösterme- si, şüphesiz ki, Türk’ün ruhundaki avcılık, kahramanlık ve mertlik duygularından kaynaklanmaktadır. Günümüzde; güreşcilerin sırtlarına “aba” giyerek ve bellerine kuşak bağlayarak yap- tıkları “Aba Güreşi”, bele sarılan iki metre uzunluğundaki kumaşlardan tutarak yapılan “Kuşak Güreşi”, sporcuların birbirlerinin tenlerine daha fazla temas etmeden üzer- lerine yağ dökerek el ve ayak oyunlarıyla yapılan “Yağlı Güreş”, sürekli hareket ha- lindeki atlar üzerinde yapılan “Atlı Güreş”, kısa şalvar giyilerek yapılan “Şalvar Güreşi” geleneksel olarak devam edegelen gele- neksel güreş oyunlarıdır. Bunların dışında “Deve Güreşleri” ile “Boğa Güreşleri” de yapılmaktadır. OKÇULUK: Okçuluk, Türklerin ünlü spor- larındandır. M.Ö. 5000’den itibaren Al- tay ve Tanrı Dağları ve çevresinde ortaya çıkan, daha sonra da İç Asya’ya tamamen egemen olan “Atlı Bozkır Kültüründe” atla- ra ve okçuluğa büyük önem verilmektedir. Tüm dünya uluslarınca benimsenen gerçek de, ok-yay ve okçuluğun Türklerce dünya- ya tanıtılmış olmasıdır. Ok ve yay, mızrak gibi, bıçak gibi tarih içerisindeki ilk mekanik savunma ve saldırı silahıdır. Ergenekon ve Oğuz destanlarında, Dede Korkut söylen- celerinde; binicilik, kılıç ve güreş oyunları ile birlikte okçuluk da Türkler tarafından dünyaya tanıtılmış ve yayılmıştır. Çok eski zamanlardan beri harp sahasında kendileriyle karşılaşanlar, Türklerin ok atma- daki ustalıklarından hayranlıkla söz etmiş- lerdir. Türkler, kısa fakat çok kuvvetli yaylar kullanırlardı. Oku gerek piyade ve gerekse süvari olarak kullanmakta emsalleri yoktu. Süratle giden bir atın üzerinden, hareketli – hareketsiz hedeflere isabetli ok atarlardı. Anna Komnena bu konu hakkında şöyle demiştir: “Bir Türk kovalamaya geçmiş- se, düşmanını ok atarak haklar. Kendisi kovalanıyorsa, okları sayesinde üstün gelir. Fırlattığı ok uçarak ata veya atlıya saplanır. Ok çok güçlü bir elle gerilmişse, gövdeyi delip geçer. Türkler gerçekten çok usta okçulardır.” (www.gelenekselfed.gov.tr) Günümüzde “hareketsiz okçuluk”, “hare- ketli okçuluk” ve tarihi “atlı okçuluk” sporu- na ilgi tekrar artmaya başlanmıştır. ATÇILIK VE BİNİCİLİK:
M.Ö. 6000’li yıllarda atı ilk evcilleştiren ve eğiten Türkler için atçılık sporu adeta bir yaşam biçimi olmuştur ve kadın gibi, kılıç gibi, bir yiğidin olmazsa olmaz kutsalların- dandır.
Yabancılar şu kısa sözle Türk’ü tarif etmiş- lerdir. “Türkler at üstünde doğar, at üstün- de ölür.” Gerçekten de at’a hakim olma ve biniciliklerindeki ustalık, Türkleri savaş mey- danlarında zaferden zafere koşturmuştur. At ile bütünleşen, at’ın bir parçası olabi- len ve eğersiz atan binmekte mahir olan Türkler’de yakın geçmişe kadar atı olmayan erkeğe iyi gözle bakmazlar, ata binmesini bilmeyenlere kız vermezlerdi. Bu arada kızların da erkekler kadar ata binmekte, at koşturmakta usta olduklarını da belirtmek gerekir. Günümüzde uygulanan at ve binicilik tekniklerinin bir çoğu, eski Türklerde uy- gulanan teknikler olup, gerçekten de, at’a binmek, at yetiştirmek, at’ı eğitmek Türkler için bir sanat olarak kabul edilmiştir. ÇÖĞEN/POLO OYUNU:
Sınırları belirlenmiş toprak bir alan içerisin- de, at üzerinde oynanan bir spor oyunudur. At üzerindeki oyuncuların, ucu kıvrak olan ve “Çöğen” adı verilen opalar ile “Giy” de- nilen topu, rakip kale içine atarak oynanan bir takım oyunudur. Günümüzde Hindistan, Pakistan ve Avrupa ülkelerinde oynanan “Polo oyunu”nun esasını teşkil eden “Çöğen Oyunu”nun yeniden canlandırılması noktasında adımlar atılmalıdır. BEYGE/BABİGA OYUNU:
Özellikle Kırgız Türkleri arasında kırsal ke- simlerde oynanan damat adayını belirleme oyunudur. Bir köyde bulunan bir genç kızın birden fazla isteyenini olduğu durumlarda ve kız tarafının da kararsız kalması halinde, kızı isteyen damat taraflarının kırılmaması ve gelin adayına da tercih şansının veril- mesini sağlayan at üzerinde oynanan bir oyundur.
KÖKBÖRÜ:
“Kökbörü” veya “Oğlak Tartış” olarak bilinen ve “Buzkaşi” olarak da adlandırılan Orta Asya coğrafyasında oynanan eski stra- tejik Türk savaş oyunudur. Göçebe savaş- çıların ciritle birlikte idman oyunu olarak oynadığı kökbörü, geniş bir düzlükte ta- kımlar halinde veya bireysel olarak oynanır. Amaç, başı kesik ve içi boşaltımış bir oğlağı, at üstünde taşıyarak belirli mesafeyi aşmak Bursalılar; ecdadımızın yüzlerce yıldır barış ve savaş dönemlerinde oynadığı akıl ve savaş oyunlarını 22–24 Temmuz 2016 tarihlerinde Kocayayla’da düzenlenecek şenlikte görme imkanı bulacak. Atlar üzerinde müthiş şovlar size bekliyor… İsmail CENGİZ Kökbörü Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|