Teqvim-2017. pdf
Tarixdə bu gün Faşizm üzərində Qələbə Günü
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
170 Tarixdə bu gün Faşizm üzərində Qələbə Günü 1945 MA Y İkinci Dünya müharibəsi 1939-1945-ci illəri əhatə etmişdir. 1939-cu il sentyabrın 1-də nasist Almaniyasının Polşa üzərinə hücumu ilə başlan- mış, 1945-ci il sentyabrın 2-də Yaponiyanın təslim olması ilə başa çatmışdır. Müharibədə dünyanın 61 dövlətindən 120 milyon adam iştirak etmişdi. İde- oloji və siyasi yönümündən asılı olmayaraq, 50- dən çox dövlət antifaşist koalisiyasında birləşmiş, dünyanı faşizm taunundan xilas etmişdir. 1941-ci il iyunun 22-də keçmiş SSRİ ərazisinə soxulmuş Hitler ordusu yolu üzərindəki bütün şəhər və kəndləri viran etmiş, bir neçə aydan sonra artıq ölkənin Moskva və Leninrad (Sankt- Peterburq) kimi paytaxt şəhərlərinə yaxınlaş- mışdı. Belə bir şəraitdə faşizmə qarşı amansız mübarizəyə SSRİ-nin tərkibində olan Azərbaycan da qoşulmalı olmuşdu. Azərbaycan xalqı Böyük Vətən müharibəsinin əsas ağırlığını öz üzərinə götürmüş ölkələrdən biri idi. Ərazisində müharibə getməsə də, bu cənub ölkəsinin vətəndaşları istər ön, istərsə də arxa cəbhədə böyük şücaətlər göstərərək qələbəyə böyük töhfələr vermişdir. Müharibənin ilk illərindən etibarən Azərbaycan SSR-də 87 qırıcı təyyarə və 1124 özünümüdafiə batalyonu təşkil olunmuşdu. 600 mindən çox vətəndaş isə səfərbərliyə alınaraq birbaşa ön cəbhəyə yola salınmışdı. Onların yarıdan çoxu müharibədə həlak oldu. Azərbaycanlılardan ibarət 416-cı, 402-ci, 396-cı, 223-cü, 77-ci və s. mil- li diviziyalar Simferopolun, Odessanın və digər şəhərlərin, 77-ci diviziya Polşa və Çexoslovaki- yanın, 223-cü diviziya Yuqoslaviyanın azad olun- masında fəal iştirak etmiş, 416-cı diviziya Qaf- qazdan Berlinə qədər böyük və şərəfli bir döyüş yolu keçmiş, Berlinin süquta yetirilməsində xüsu- si qəhrəmanlıq göstərmişdir. Müharibə illərində 100-dən çox Azərbaycan vətəndaşı SSRİ-nin ən ali mükafatına - “Sovet İttifaqı Qəhrəmanı” fəxri adına layiq görülmüşdü. 30 nəfər “Şərəf” ordeni, 170 min nəfər isə müxtəlif orden və medallarla təltif olunmuşdu. Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına ilk layiq görülmüş SSRİ vətəndaşları arasında İs- rafil Məmmədovun da adı vardı. Bu ada iki dəfə layiq görülmüş həmyerlimiz, general Həzi Asla- novun şöhrəti isə bütün ittifaqa yayılmışdı. 1941- ci ildə Azərbaycanın neft hasilatı tarixində rekord miqdarda - 23,5 milyon ton neft istehsal olunmuş- du. Alman faşizmi üzərində qələbədə Bakı nefti misilsiz rol oynamışdır. Zəngin təbii sərvətlərə və əlverişli coğrafi mövqeyə malik olan Azərbaycanı işğal etmək Hitler Almaniyasının planlarına daxil idi. Fürer Bakı neftini ələ keçirmək arzusunda idi. SSRİ-nin dağılmasından, Azərbaycanın müstə- qillik qazanmasından sonra da Qələbə Günü bü- tün MDB ölkələrində qeyd edilir. Azərbaycan da özünün qəhrəmanlarını unutmur. Qədirbilən Azərbaycan xalqı öz şanlı oğullarının xatirəsinə ölkənin hər yerində, hətta ən ucqar kəndlərdə də abidələr ucaldıb. Azərbaycanın Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev hər il Qələbə Günündə həyatda olan müharibə iştirakçılarına və onların həyat yoldaşla- rına mükafatlar verir. Ə d ə b i y y a t Əmrahov, M. İkinci dünya müharibəsi: 1939-1945 /M.Əmrahov; elmi red. C.Bəhramov; red.S.Mustafayeva.- Bakı: Mütərcim, 2010.- 603 s. Həsənli, C. İkinci Dünya müharibəsi illərində Azərbaycan hərbi, siyasi və diplomatik münasibətlərdə: (1939-1945) /C.Həsənli; red.: İ.Musa.- Bakı: Yazıçı, 2015.- 538 s. 1941-45-ci illər müharibəsinin veteranları - böyük qələbənin varis varisləridir /tərt. və red. İ.İsmayılov, Ə.Məhərrəmov.- Bakı: Vətən, 2010.- 185 s. 9 171 Tarixdə bu gün Heydər Əliyev Mərkəzinin açılışının 5-ci ildönümü 2012 MA Y 2012-ci il may ayının 10-da ulu öndərin anadan olmasının 89 illiyi qeyd edildiyi ərəfədə, Bakıda ölkə baş- çısının iştirakı ilə möhtəşəm Heydər Əliyev Mərkəzinin açılışı gerçəkləşdi. Bu il Azərbaycan Respublikası Pre- zidenti İlham Əliyevin 29 dekabr 2006-cı il tarixli Sərəncamı əsasında yaradılan Mərkəzin açılışının 5 ili ta- mam olur. Mərkəz Azərbaycan xalqı- nın ümummilli lideri Heydər Əliyevin dövlətçilik fəlsəfəsi və azərbaycançılıq məfkurəsinin dərindən öyrənilməsi, geniş təbliği, Azərbaycan tarixi və di- linin, mədəniyyətinin, milli-mənəvi dəyərlərinin yaşadılması istiqamətində sistemli fəaliyyət göstərir. Dünya memarlığının incilərindən sayılan bu bina müasir Bakının rəmzlərindən biri hesab olunur. Binanın layihəsinin müəllifi dünya şöhrətli me- mar, Pritsker memarlıq mükafatının sa- hibi Zaha Hadiddir. Binanın quruluşu - yerdən dalğavari şəkildə səmaya doğru yüksəlməsi, sonra isə süzülərək yenidən yerə qovuşması təkcə memarlığın post- modern tərzini deyil, eyni zamanda davamlılığı, sonsuzluğu, üzərindəki xəttlər isə keçmişlə gələcəyin bir-birinə bağlılığını təcəssüm etdirir. Mərkəzin ümumi sahəsi 57 min kvadrat metrdir. Struktura muzey, 10.854 kvadrat metr sahəsi olan mədəni irs mərkəzi, 985 nəfərlik konfrans zalı, 27.880 kvadrat metrlik çoxfunksiyalı zal, kitabxana və 12.920 kvadrat metr- lik media mərkəzi daxildir. Mərkəz həm də beynəlxalq səviyyəli tədbirlərin, konfransların, müsabiqələrin, festi- valların, sərgi, konsert və ziyafətlərin təşkili üçün nəzərdə tutulub. Heydər Əliyev Mərkəzinin ən cəlbedici hissələrindən birində Heydər Əliyev Muzeyi fəaliyyət göstərir. Di- zaynı və burada tətbiq olunan yeni texnologiyaları ilə fərqlənən muzey Heydər Əliyevin həyat və fəaliyyətinin müxtəlif dövrlərini əks etdirir. Burada Heydər Əliyevin həm Sovet hakimiyyəti dövründə, həm də müstəqillik illərində həyata keçirdiyi fəaliyyət konsepsiyası- nın müxtəlif aspektləri virtual formada təqdim edilir. Heydər Əliyev haqqında çəkilən filmləri izləmək istəyənlər üçün müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş xü- susi zal fəaliyyət göstərir. Muzeydə ma- raq doğuran bölmələrdən biri də ümum- milli liderin müxtəlif ölkə rəhbərləri ilə görüşlərini əks etdirən multimediya zalıdır. Burada təqdim olunan Heydər Əliyevin hərbi və mülki geyimləri, iş masası, şəxsi əşyaları, müxtəlif illərdə layiq görüldüyü orden və medallar, dünya ölkələrinin rəhbərləri tərəfindən aldığı hədiyyələr də nümayiş etdirilən eksponatlar siyahısındadır. Heydər Əliyev Mərkəzinin binasının memarı Zaha Hadid 2014-cü ildə “De- sign Museum” təşkilatının təsis etdiyi “İlin dizaynı 2014” mükafatına layiq görülmüşdür. Görkəmli memar Zaha Hadid 2016-cı ildə vəfat etmişdir.
Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|