Təranə RƏHİMLİ
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
38 ədəbiyyatla yanaşı məfkurəvi tərbiyə işi aparır.» 1 Həmin illərdə K.Talıbzadə tənqidin bir sıra mühüm vəzifələrinin icrasında, həmçinin «Ədəbi tənqid» toplusunun tərtibi və nəşrə hazırlanması işində yaxından iştirak edirdi. Görkəmli tədqiqatçının elmi yaradıcılığında 80-ci illər də əhəmiyyətli bir mərhələ kimi diqqəti cəlb edir. «Abbas Səhhət», «XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidi (1905-1917-ci illər)» monoqrafiyalarının təkmilləşdirilmiş yeni nüsxələri məhz bu illərdə işıq üzü görmüşdür. K.Talıbzadənin milli ədəbi-estetik fikrin tarixinə dair tədqiqatının əsaslı şəkildə işlənib təkmilləşdirilmiş yeni nüsxəsinin – «Azərbaycan ədəbi tənqidinin tarixi» monoqrafiyasının nəşri (1984) ədəbi ictimaiyyətdə xüsusilə böyük maraq doğurdu. Əsər nəinki Azərbaycan, keçmiş SSRI xalqları, eləcə də xarici ölkələrin ədəbiyyatşünasları tərəfindən yüksək qiymət-ləndirilib 1986-cı ildə daha böyük diqqətə – Respublika Dövlət Mükafatına layiq görüldü. Milli tənqid tarixi və onun müasir mərhələsinin əhatəli şərhini verən «Tənqid və tənqidçilər» (1989) kitabı isə K.Talıbzadənin 80-ci illərdəki araşdırmalarının bitkin bir nəticəsi kimi meyda- na çıxdı. Burada «Tənqid etüdləri» başlığı altında top- lanan yazılar istisna olmaqla bütün məqalələr ədəbi tən-qidin nəzəri-estetik problemlərinə həsr olunmuşdur. 80-ci illər həm də K.Talıbzadənin səmərəli elmi fəa- liyyətinin ən mötəbər fəxri adlar, yüksək titullar, ali müka- fatlarla dəyərləndirilməsi baxımından əlamətdar idi. 1980-ci 1 Талыбзадə K. Əдəби ирs вə вариsлəр, Баkы, Азəрnəшр, 1974, s.9. 39 ildə tədqiqatçı Azərbaycan EA-nın müxbir üzvü, 1989-cu ildə isə akademiyanın həqiqi üzvü seçilmişdir. Alimin tənqid tarixinə dair məşhur monoqrafiyasına dövlət mükafatı verilməsi də bu illərə (1986) təsadüf edirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, bu ali məqamlara qədər də K.Talıbzadənin yaradıcılığı, elmi təşkilatçılığı layiqincə qiymətləndirilmiş-dir. O, yüksək vəzifələrə təyin olunmuş, fəxri adlara layiq görülmüşdü. «Bilik» Cəmiyyəti 1968, 1985-ci illərdə, Azər- baycan Elmlər Akademiyası 1993-cü ildə alimi fəxri fər- manlarla təltif etmiş, onun nəşr olunan əsərləri beş dəfə Rəyasət Heyətinin qərarı ilə mükafatlandırılmışdır. K.Ta- lıbzadə 1970-ci ildə «Fədakar əməyə görə», 1984-cü ildə SSRI-nin, 1987-ci ildə Azərbaycanın «Əmək veteranı» medalları ilə təltif edilmiş, «Əməkdar elm xadimi» (1982), «Qabaqcıl maarif xadimi» (1983) fəxri adlarını almışdı. Azərbaycan Jurnalistlər Ittifaqı isə 1998-ci ildə tədqiqat-çıya «Qızıl Qələm» mükafatını və «Kamaliyyə» diplomunu təqdim etmişdir. Əldə etdiyi böyük uğurlar, elmi nailiyyətlər alimin yeni axtarışlarına yol açmış, onlarla tədqiqatlarını çağdaş təfəkkürün işığında araşdırmasına səbəb olmuşdur. Gös-tərilən cəhətdən tədqiqatçının ikicildlik «Seçilmiş əsər-ləri»nin nəşri xüsusilə diqqətəlayiqdir. K.Talıbzadənin iki-cildliyi sosioloji ehkamların yıxıldığı, yazılı tarixə milli özünüdərk mövqeyindən yanaşıldığı bir vaxtda işıq üzü görmüşdür. Buraya tədqiqatçının əsasən müasir ədəbiyyat haqqında məqalələrinin bir qismi, A.Səhhətə həsr olunmuş monoqrafiyası və milli ədəbi tənqidin tarixinə dair bir sıra 40 tədqiqatları daxil idi. Ikicildlik haqqında ilk rəyi ona yaz-mış olduğu «Tarixə güvənən düşüncə» adlı müqəddimədə söyləyən ədəbiyyatşünas Nizaməddin Şəmsizadə yazırdı: «Kamal Talıbzadəni ikicildlik seçilmiş əsərlərin müəllifi kimi təqdim etmək çətindir. Onun irsi və fəaliyyətinin möhtəşəmliyi müqabilində ikicildlik çox cılız görünür.» 1 Buna baxmayaraq alimin «Seçilmiş əsərləri» haqqında respublika dövrü mətbuatında dərc olunmuş rəylərdə ikicildlik K.Talıbzadə yaradıcılığının seçimli yekunu kimi yüksək dəyərləndirilmişdir. Tanınmış ədəbiyyatşünas alim Şamil Salmanov qeyd edirdi ki, «K.Talıbzadənin külliyyatı ədəbiyyatşünaslığın, ədəbi tənqidin yalnız çətin, mürəkkəb siyasi-ideoloji kontekstini əks etdirmir, həm də milli ədəbiyyatşünaslığın öz predmetinə, öz vəzifəsinə sədaqətini də, inkişafının əsas istiqamətinin düzgün olmasını da, milli ədəbiyyatın ideya zənginliyi, tarixi-milli xüsusiyyətlərinin dəyərini açmaq və izah etmək əzmini də, onun analitik imkanlarının tükənməzliyini də meydana çıxarır.» 2 Kitabları və elmi fəaliyyəti haqqında Beynəlxalq, keç-miş SSRI və respublika mətbuatında 200-dən artıq məqalə, həyat və yaradıcılığından bəhs edən iki monoqrafiya çap olunmuş, onlarla əsərin, dərslik və müntəxabatların redak-toru K.Talıbzadənin elmi və elmi-təşkilati yönümdə xid-mətləri yalnız bunlarla məhdudlaşmır. O, Moskvada Bey-nəlxalq 1 Талыбзадə K. Seçилmиш əsəрлəри, иkи жилддə, Баkы, Азəрnəшр, ж.1., 1991, s. 6. 2 Sалmаnов Ш. Тənгидиn вə тəдгигатыn бирлиyи, «Азəрбаyжаn» гəзeти, 1993, 13 авгusт. 41 miqyaslı nəşrlər olan «Müxtəsər ədəbiyyat ensik-lopediyası», «Müxtəsər sovet ensiklopediyası», «Teatr en-siklopediyası», «Dünya ədəbiyyatı tarixi», eləcə də Bakıda «Azərbaycan sovet ensiklopediyası» səhifələrində milli ədə-biyyatımızla bağlı çoxsaylı oçerklər dərc etdirmiş, xarici ölkələrdə keçirilən simpozium, konqres, konfrans, yubiley və sessiyalarda respublikamızın elmi ictimaiyyətini ləya-qətlə təmsil etmişdir. Görkəmli alim 1968-ci ildə «Hin-distanda Aylıq Dostluq Günləri»ndə Azərbaycan nüma-yəndə heyətinin başçısı kimi 10-a qədər şəhərdə (Dehli, Bombey, Kəlküttə, Puna və s.) ali məktəb tələbələri üçün «Azərbaycan-hind ədəbi əlaqələri», «Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi» mövzularında mühazirələr oxumuşdur. Eləcə də Italiyanın Neapol Şərqşünaslıq Institutunda, Roma, Milan, Florensiya, Pompey təhsil müəssisələrində onun Azər-baycan ədəbiyyatı tarixinə dair mühazirələri maraqla qar-şılanmışdır (1977). K.Talıbzadə bunlardan başqa 1960-cı ildə Şərqşünasların Beynəlxalq Ümumdünya Konqresində, 1986-cı ildə Hindistanın Puna Universitetində, 1990-cı ildə Türkiyənin Kayseri şəhərində keçirilən Birinci Millət-lərarası Böyük Azərbaycan Konqresində, 1991-ci ildə Nizami Gəncəviyə həsr olunmuş Beynəlxalq Tehran Konqresində, N.Gəncəvinin Təbriz Universitetində keçi-rilən 850 illik yubiley tədbirində, 1995-ci ildə Füzulinin 500 illik yubileyi münasibətilə keçirilən Tehran konfransında və bir çox başqa nüfuzlu elmi toplantılarda konseptual elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Alimin «XX əsrin əv-vəllərində Azərbaycan ədəbi tənqidinin əsas cərəyanları (1900-1920)» (Kayseri, 1990), «Nizaminin ədəbi təlimi» Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|