Termiz davlat universiteti

Dialektikaning qonunlari. Qonun tushunchasi. Umumiy, xususiy va juz’iy qonunlar. Falsafa yoki dialektika qonunlarining boshqa fanlar qonunlari bilan o’zaro aloqasi va farqli xususiyatlari. Qarama-qarshiliklar birligi va kurashi qonuni. Ayniyat, tafovut, ziddiyat, qarama-qarshilik, konflikt tushunchalari. Ziddiyatlarning turlari, ularni hal qilish yo’llari. Miqdor o’zgarishlaridan sifat o’zgarishlariga o’zaro o’tish qonuni. Xossa, xususiyat, miqdor, sifat, me’yor, sakrash tushunchalari. Sakrash turlari. Evolyutsiya va revolyutsiya. Inkorni inkor qonuni. Dialektik va metafizik inkorlar. Inkorda vorisiylik (merosiylik), uzviylik va uzilishlik. Eskilik va yangilik. Progress va regress
Dialektikaning kategoriyalari. Kategoriya tushunchasi. Falsafa (dialektika) va boshqa fanlar kategoriyalarining umumiy va farqli xususiyatlari. Dialektikaning substantsion va munosabatdosh (juft) kategoriyalari. Universal aloqalarni ifodalovchi kategoriyalar. Alohidalik. Yakkalik, xususiylik va umumiylik. Nominalizm va realizm kurashi. Mohiyat va hodisa. Hodisa va zohiran ko’rinish (tuyulish). Struktural tashkil topgan aloqalarni ifodalovchi kategoriyalar. Mazmun va shakl. Mazmun va shakl turlari. Shaklbozlik (formalizm) ko’rinishlari. Butun va qism. Yaxlitlik. Struktura va element. Sistema va funktsiya. Sistemalar tasnifi.Tizimli yondashuv. Tizimli tahlil. Struktural-funktsional tahlil. Sabab-oqibat aloqalarini ifodalovchi kategoriyalar. Sabab va oqibat. Sababiyat. Sabab va shart-sharoitlar. Sabab va bahona. Determinizm va indeterminizm. Sababning turlari. Maqsadga muvofiqlik. Teleologiya. Zaruriyat va tasodif. Zaruriyat va tasodifning turlari. Muqarrarlik. Fatalizm. Dinamik va statistik qonunlar. Imkoniyat va voqelik. Imkoniyat va voqelik turlari. Imkoniyatsizlik. Ehtimollik.
5-mavzu. ONG VA BILISH FALSAFASI (GNOSЕOLOGIYA)
Ongning mohiyati va vujudga kelishi. Ong – in’ikosning oliy shakli. Ong va psixika. Ongning vujudga kelishi to’g’risidagi nazariyalar. Ong vujudga kelishining biologik omillari. Ong va miya. Sezgi organlari, asab sistemasi, shartli va shartsiz reflekslar, birinchi va ikkinchi signal sistemalari. Ong vujudga kelishining ijtimoiy omillari. Ijtimoiy muhit, mehnat, til va tafakkur.