Thank you for your contribution

221

Temel Tasar Anlatım Araçları:

• 

Tasarımın Temel Elemanları:(Çizgi, Yön, Aralık, 

Ölçü, Biçim, Doku, Renk,Değer, Hareket, Işık-Göl-

ge)

• 

Tasarım İlkeleri:(Tekrar, Uygunluk, Zıtlık,Egemen-

lik,Koram,Denge,Birlik)

• 

Görsel Algı yada Algı Psikolojisi (Zemin, Şekil, 

Biçim,Anlam,Belirlilik,Görsel  Algıda Yanılgı)

• 

Fikir ve Düşünce Boyutu: (İşlevsellik, Özgünlük, 

Estetik, Teknoloji, Malzeme  seçimi,….) 

Yukarıda ifade edildiği üzere en az dört katmanlı bir 

değerlendirme tasarımın temel adımlarının öğretilme-

sinde oldukça önemli katkı sunmaktadır.

Mimarlık,sanat ve tasarım eğitiminde bu temel bilgiler 

özellikle 1.sınıf Temel Tasar yada Temel Sanat Eğitimle-

rinde vazgeçilmez bir şablon olarak kullanılmaktadır. 

Eğitimin sağladığı yararları özetlenecek olursa;

• 

Öğretiler değil prensipler önemlidir.

• 

Güzel-çirkin kavramı estetik değerler içerisinde 

ele alınır ve uygun yada uygun  olmayan olarak 

değerlendirilir.

• 

Değerlendirmeler Tasarım Prensipleri  çerçevesin-

de yapılır. Eleştiri dili için ortak bir şablon oluşturu-

lur,böylelikle öznel (subjektif) değil nesnel (objektif) 

yaklaşım ön plana alınmış olur. (Güngör,2005:1)   

      

Bir Tasarın Oluşum Aşamaları 

Tasarımın biçime dönüşmesi sürecinde aşağıdaki adım-

lar izlenir.

• 

Konu ve Programın Alınması

• 

Ana Fikrin Yakalanması 

• 

Tasarımlama Aşaması  

• 

Bir Tasarımın Oluşması 

• 

Tasarı Aşaması 

• 

Tasarın Kontrolu 

• 

Geliştirme 

• 

Geribildirim Adımlarından oluşmaktadır.

Bu adımlar ile; Tasarım Eğitimde TASAR’ın sonuç ürün 

olarak ele  alınmadığını, ardışık adımların ve sürecin 

önemli olduğu vurgulanmaktadır.

Tasarımlamada Adımlar

Tasarım sürecinde adımların doğru olarak sıralanması 

tasarın mükemmelliği için gereklidir.Tasarım ihtiyacının 

hasıl olabilmesi için gözlenen sorun/sorunların doğru 

olarak tespiti ve tanımlanması gerekecektir. Dolayısı 

ile problemin ortaya konuş şekli dahi ihtiyacı/ihtiyaçları 

doğurur nitelikte olması gerekir.

     

1- PROBLEM:  Teoremler veya kurallar yardımıyla çö-

zülmesi istenen soru, mesele. 

2- TANIM: Bir kavramın niteliklerini eksiksiz olarak 

belirtme veya açıklama,tarif. Bir kavramın ya da bir 

nesnenin sınırlanması, belirlenmesi; kavramın içeriğini 

kuran belirtilerin gösterilmesi (tdk)

3- AMAÇ: Ulaşmak istenilen sonuç, maksat (tdk)    

4- ANALİZ: Çözümleme. Karmaşık bir bütünü, yapısını 

anlamak amacıyla parçalarına, öğelerine, birleşenleri-

ne ayırma.(tdk)

  

4.1- Eylem: İnsanın bir dış nedenle değil de, doğru 

 

dan doğruya kendisinin  gerçekleştirdiği  davranış 

 

ları. (tdk)

 

4.2- Yöntem: Bilimde belli bir sonuca erişmek için  

 

bir plana göre izlenen yol  metot.(TDK)

 

4.3- Ürün: Bir oluşum, işlem ya da yapım sonucu  

 

elde edilen nesne.(tdk)

 5- SENTEZ: Öncülden varılan sonuca giden düşünme  

       biçimi.(tdk)

  

5.1-Fonksiyonlar: Bağımsız değişkenler ile bağımlı  

 

değişken arasındaki ilişkinin matematiksel ifadesi. 

 (tdk)

 

 5.2- Çözüm Önerileri: Bir problemi çözmek için  

 

verilenler üzerinde yapılacak  işlemlerin gösteril 

 mesi.(tdk)

 

5.3- Sonuç: Verilen öncüllerden çıkarılan önerme.  

 (tdk)

  6- TASAR: Biçim. Bir iş, bir düşünce sırasını, düzeyini 

gösteren resim, yazı, plan.

Tasarımdan “TASAR”a giden adımları “TASARIM PROG-

RAMI” olarak bir tablo olarak düzenlenecek olursa, 

problemin verildiği ilk aşamadan tasar’ın oluşumuna  

kadar sürecin “adım adım ve denetlenebilir” olma  özel-

liği tasarımeğitiminde kendini hissettirebilir.(Tablo.1)

 

---

222

 TASARIM PROGRAMI 

(Tasarımdan Tasar’a)

TANIM: Tasarım Kaynağı; seçilen ürünün sınıf-tür ve fiziki yapısının tanımlanması.

AMAÇ : Seçim nedeni varılmak istenilen hedefin belirtilmesi

ANALİZ (Gözlemsel Çözümleme)

EYLEM

YÖNTEM

ÜRÜN

Üründe Yapılan İşlem

İşlemin Şekli/Yolu

Seçilen Nesne

SENTEZ “ÜRÜN” (Öneriler)

FONKSİYON

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

SONUÇ

Geometrik Karakter

Çizgisel (Grafik) Sadelik

Simetri İlkeleri

Tekrar İlkeleri

Deformasyon

ÖNERİLER

TASAR (Önerilen)

MODÜL TASARIMI (2B)

YÜZEY TASARIMI 

Öz-Biçim / İşlev-Biçim İlişkisi

Şekil-Zemin İlişkisi

ÇİZGİ

DÜZEN

Sadelik

Öz-Biçim Uyumluluğu

Yeni Oranlar

İlişkiler

Yönler

Bölümlere Göre Ürün

(Sınıflama)

Tasarım Elemanları

Tasarım Prensipleri

Algı Psikolojisi

Çizgisel ve Geometrik 

Negatif-Pozitif 

Renk

 (Tablo.1)

GÖZLEM YAPILAN NESNE “KAYNAK DOĞADAN”

ANALİZ (Ürüne Yönelik)

Dış Yapı

İç Yapı

Detay

Kabuk Dış ve İç

Kesitler

Nokta Detay

Görünüş ve Perspektifler

Dik ve Yatay Kesitler

Makro ve Mikro 

(Tablo.2)

---

223

GÖZLEM YAPILAN NESNE “KAYNAK DOĞADAN”

ANALİZ (Sürece Yönelik)

ÜRÜN

EYLEM

YÖNTEM

Seçme

Ortam

Kullanılan Araç ve Gereçler

 (Tablo.3)

Tasarımın Kaynakları

Tasarımın kaynakları doğa ve insan kaynaklı olarak iki 

gruba ayırabiliriz. Tasarımcı için Tasarım Kaynakları her 

zaman ilham verici olmuş ve birçok tasarım bu şekilde 

ortaya konmuştur.Bu kaynakları kendi içinde aşağıdaki 

şekilde sınıflayabiliriz.(Bildiride; kaynak olarak doğadan 

canlı organizma ele alınmıştır.)

1- Doğadan Nesne

1.1- Canlı (Organik): Canlılarla veya canlıların üret-

tiği maddelerle ilgili olan

1.2- Cansız(İnorganik): Canlılardan elde edilmeyen 

ve canlıların yaşadığı çevrede bulunan karbondiok-

sit, su, tuz gibi mineral maddeler

2- Yapay Nesne

 

2.1- Zanaat  Ürünleri: El emeği gerektiren ve büyük 

ölçüde öğrenimle birlikte beceri ve deneyime daya-

narak gerçekleştirilen küçük ölçekli üretim

2.2- Endüstriyel Ürünler: Sanayi ürünleri,tüketime 

sürülen mal niteliği olan.

Tasarımda İçerik ve Biçim

Biçim:1- Genel anlamıyla,bir nesnenin algılanan tüm 

maddi ögelerinin kendine özgü bir düzen oluşturan 

bütünü.(Z.Erzen) 2- Nesnelere, ayırt edici özelliklerini 

veren maddi ögelerin kurgusudur.(U.İzgi) 3- Zihnin bir 

özelliği olarak birey tarafından maddi nesneye yüklenen 

nitelik.(Kant) olarak tanımlanmaktadır.

Belli bir içeriği belirli bir biçimle uyumlandırmak tüm 

bir tasarımda ana sorundur. İçerik sorunun  tamam-

layıcısı iken, biçim sorunun çözümü olmaktadır. Oysa 

temel tasar eğitiminde  çözümsel yöntemle kaynaktan 

çıkılarak varılacak sonuçta konu saptanmış olsa da 

amaçlanan yeni ve önceden belirlenmiş bulunmayan bir 

düzen ve biçim yaratmaktır.

Amaç-araç uygunluğu ise biçimin temel ögesi duru-

mundadır. Ağırlık gözlem yolu ile doğru algılamaya ve 

belirli kaynaktan çeşitlemelerle verilmekte araçları, 

anlatımda kişisel yetenekleri geliştirici, açıcı kullana-

bilme alışkanlığı kazandırılmaktadır.Anlatım araç ve 

ögeleri ise tasarımda,biçimlendirme süreci içindeki her 

aşamayı oluşturan, yönlendiren,denetleyen tüm soyut 

ve somut veri,bilgi,deneyim birikimi, malzeme gibi de-

ğişik fakat sorun çözümlemede zorunlu olan bir öge ve 

bileşenler kapsamı ile gruplandırılabilirken temel tasar 

eğitiminde çizgi, oran, renk, ton, doku, hareket, espas,öz 

ve bütünlük olarak belirlenen tasarım ögeleridir.( Saldı-

ray,1979:20) (tablo 4)

   

---