221
Temel Tasar Anlatım Araçları:
•
Tasarımın Temel Elemanları:(Çizgi, Yön, Aralık,
Ölçü, Biçim, Doku, Renk,Değer, Hareket, Işık-Göl-
ge)
•
Tasarım İlkeleri:(Tekrar, Uygunluk, Zıtlık,Egemen-
lik,Koram,Denge,Birlik)
•
Görsel Algı yada Algı Psikolojisi (Zemin, Şekil,
Biçim,Anlam,Belirlilik,Görsel Algıda Yanılgı)
•
Fikir ve Düşünce Boyutu: (İşlevsellik, Özgünlük,
Estetik, Teknoloji, Malzeme seçimi,….)
Yukarıda ifade edildiği üzere en az dört katmanlı bir
değerlendirme tasarımın temel adımlarının öğretilme-
sinde oldukça önemli katkı sunmaktadır.
Mimarlık,sanat ve tasarım eğitiminde bu temel bilgiler
özellikle 1.sınıf Temel Tasar yada Temel Sanat Eğitimle-
rinde vazgeçilmez bir şablon olarak kullanılmaktadır.
Eğitimin sağladığı yararları özetlenecek olursa;
•
Öğretiler değil prensipler önemlidir.
•
Güzel-çirkin kavramı estetik değerler içerisinde
ele alınır ve uygun yada uygun olmayan olarak
değerlendirilir.
•
Değerlendirmeler Tasarım Prensipleri çerçevesin-
de yapılır. Eleştiri dili için ortak bir şablon oluşturu-
lur,böylelikle öznel (subjektif) değil nesnel (objektif)
yaklaşım ön plana alınmış olur. (Güngör,2005:1)
Bir Tasarın Oluşum Aşamaları
Tasarımın biçime dönüşmesi sürecinde aşağıdaki adım-
lar izlenir.
•
Konu ve Programın Alınması
•
Ana Fikrin Yakalanması
•
Tasarımlama Aşaması
•
Bir Tasarımın Oluşması
•
Tasarı Aşaması
•
Tasarın Kontrolu
•
Geliştirme
•
Geribildirim Adımlarından oluşmaktadır.
Bu adımlar ile; Tasarım Eğitimde TASAR’ın sonuç ürün
olarak ele alınmadığını, ardışık adımların ve sürecin
önemli olduğu vurgulanmaktadır.
Tasarımlamada Adımlar
Tasarım sürecinde adımların doğru olarak sıralanması
tasarın mükemmelliği için gereklidir.Tasarım ihtiyacının
hasıl olabilmesi için gözlenen sorun/sorunların doğru
olarak tespiti ve tanımlanması gerekecektir. Dolayısı
ile problemin ortaya konuş şekli dahi ihtiyacı/ihtiyaçları
doğurur nitelikte olması gerekir.
1- PROBLEM: Teoremler veya kurallar yardımıyla çö-
zülmesi istenen soru, mesele.
2- TANIM: Bir kavramın niteliklerini eksiksiz olarak
belirtme veya açıklama,tarif. Bir kavramın ya da bir
nesnenin sınırlanması, belirlenmesi; kavramın içeriğini
kuran belirtilerin gösterilmesi (tdk)
3- AMAÇ: Ulaşmak istenilen sonuç, maksat (tdk)
4- ANALİZ: Çözümleme. Karmaşık bir bütünü, yapısını
anlamak amacıyla parçalarına, öğelerine, birleşenleri-
ne ayırma.(tdk)
4.1- Eylem: İnsanın bir dış nedenle değil de, doğru
dan doğruya kendisinin gerçekleştirdiği davranış
ları. (tdk)
4.2- Yöntem: Bilimde belli bir sonuca erişmek için
bir plana göre izlenen yol metot.(TDK)
4.3- Ürün: Bir oluşum, işlem ya da yapım sonucu
elde edilen nesne.(tdk)
5- SENTEZ: Öncülden varılan sonuca giden düşünme
biçimi.(tdk)
5.1-Fonksiyonlar: Bağımsız değişkenler ile bağımlı
değişken arasındaki ilişkinin matematiksel ifadesi.
(tdk)
5.2- Çözüm Önerileri: Bir problemi çözmek için
verilenler üzerinde yapılacak işlemlerin gösteril
mesi.(tdk)
5.3- Sonuç: Verilen öncüllerden çıkarılan önerme.
(tdk)
6- TASAR: Biçim. Bir iş, bir düşünce sırasını, düzeyini
gösteren resim, yazı, plan.
Tasarımdan “TASAR”a giden adımları “TASARIM PROG-
RAMI” olarak bir tablo olarak düzenlenecek olursa,
problemin verildiği ilk aşamadan tasar’ın oluşumuna
kadar sürecin “adım adım ve denetlenebilir” olma özel-
liği tasarımeğitiminde kendini hissettirebilir.(Tablo.1)
223
GÖZLEM YAPILAN NESNE “KAYNAK DOĞADAN”
ANALİZ (Sürece Yönelik)
ÜRÜN
EYLEM
YÖNTEM
Seçme
Ortam
Kullanılan Araç ve Gereçler
(Tablo.3)
Tasarımın Kaynakları
Tasarımın kaynakları doğa ve insan kaynaklı olarak iki
gruba ayırabiliriz. Tasarımcı için Tasarım Kaynakları her
zaman ilham verici olmuş ve birçok tasarım bu şekilde
ortaya konmuştur.Bu kaynakları kendi içinde aşağıdaki
şekilde sınıflayabiliriz.(Bildiride; kaynak olarak doğadan
canlı organizma ele alınmıştır.)
1- Doğadan Nesne
1.1- Canlı (Organik): Canlılarla veya canlıların üret-
tiği maddelerle ilgili olan
1.2- Cansız(İnorganik): Canlılardan elde edilmeyen
ve canlıların yaşadığı çevrede bulunan karbondiok-
sit, su, tuz gibi mineral maddeler
2- Yapay Nesne
2.1- Zanaat Ürünleri: El emeği gerektiren ve büyük
ölçüde öğrenimle birlikte beceri ve deneyime daya-
narak gerçekleştirilen küçük ölçekli üretim
2.2- Endüstriyel Ürünler: Sanayi ürünleri,tüketime
sürülen mal niteliği olan.
Tasarımda İçerik ve Biçim
Biçim:1- Genel anlamıyla,bir nesnenin algılanan tüm
maddi ögelerinin kendine özgü bir düzen oluşturan
bütünü.(Z.Erzen) 2- Nesnelere, ayırt edici özelliklerini
veren maddi ögelerin kurgusudur.(U.İzgi) 3- Zihnin bir
özelliği olarak birey tarafından maddi nesneye yüklenen
nitelik.(Kant) olarak tanımlanmaktadır.
Belli bir içeriği belirli bir biçimle uyumlandırmak tüm
bir tasarımda ana sorundur. İçerik sorunun tamam-
layıcısı iken, biçim sorunun çözümü olmaktadır. Oysa
temel tasar eğitiminde çözümsel yöntemle kaynaktan
çıkılarak varılacak sonuçta konu saptanmış olsa da
amaçlanan yeni ve önceden belirlenmiş bulunmayan bir
düzen ve biçim yaratmaktır.
Amaç-araç uygunluğu ise biçimin temel ögesi duru-
mundadır. Ağırlık gözlem yolu ile doğru algılamaya ve
belirli kaynaktan çeşitlemelerle verilmekte araçları,
anlatımda kişisel yetenekleri geliştirici, açıcı kullana-
bilme alışkanlığı kazandırılmaktadır.Anlatım araç ve
ögeleri ise tasarımda,biçimlendirme süreci içindeki her
aşamayı oluşturan, yönlendiren,denetleyen tüm soyut
ve somut veri,bilgi,deneyim birikimi, malzeme gibi de-
ğişik fakat sorun çözümlemede zorunlu olan bir öge ve
bileşenler kapsamı ile gruplandırılabilirken temel tasar
eğitiminde çizgi, oran, renk, ton, doku, hareket, espas,öz
ve bütünlük olarak belirlenen tasarım ögeleridir.( Saldı-
ray,1979:20) (tablo 4)