214
destekleyici bir biçimde ve anlatımın bir parçası olarak
kullanmışlardır. Çoğunlukla bu tür bir kullanımda
nesnelerin form kazanmasını destekler nitelikte ve ayrı
tek bir imge ile kompozisyona farklı bir anlam yüklemek
amacıyla bir takım katkılar sağlanmıştır.
Öğrenci
Kodu
Gölgenin
İmge
Türü
Çalışmanın Kompozisyon
Türü ve Adı
Bahar
Resim
S. Dali Desen Kopya:”Uyku”
Osman
Resim
S. Dali Desen Kopya:
“Makrofotografik otoportre”
Senem
Resim
L. Da Vinci Desen Kopya:
“Son Akşam Yemeği”
Tablo 1: Gölgenin imgenin resim işleviyle kullanıldığı çalışmalar
Bu şekilde imgenin resim işlevini gösteren çalışmalar-
dan bir örnek olarak Bahar’ın çalışması gösterilebilir.
Resim 9: Uyku İsimli Desen Kopya, Öğrenci Çalışması
Bahar çalışmasında Dali’nin “Uyku” isimli resminin
desen kopyasını yaparken kompozisyona merdiven
imgesini eklemiş, bunda gölgeyi teknik anlamda birinci
planın gerektirdiği form verme işlevine sadık kalarak
gerçekleştirmiştir. Bahar gölgenin imgesel işlevini
resmi şekillendirmekte nasıl kullandığını şu sözleriyle
anlatmıştır:
“Kompozisyonda üç plan vardır. Birinci planda kafa vardır,
ikinci planda resmi anlatmaya yönelik düşünsel öğeler,
üçüncü planda ise yine remi anlatmaya yönelik fakat ikinci
planda kullandığım öğelerden daha soyut bir takım öğeler
var. Birinci planda gerçekçi öğeler olduğu için düşen ve
bağıl gölgeler vardı ben de buna sadık kalıp ikinci planda
düşen gölge kullanmadım çünkü gerçekçi bir anlatımın
dışına çıktım daha çok gerçekçi parçaları düşünsel bir
anlatımla destekledim.”
2. Gölgenin bir imge türü olan gösterge işlevi
ile kullanımına yönelik bulgular
İmgenin gösterge işleviyle bir öğe olarak gölgenin kom-
pozisyona katıldığı çalışmalar; Banu, Beste, Nurcan ve
Buğra’ya aittir. Bu çalışmalarında öğrenciler kuramsal
anlatımlarda yer verilen imgenin gösterge boyutundan
etkilenmişler ve bu etkileri kompozisyonlarına yansıt-
mışlardır. Bu çalışmalarda ortak özellik gölgenin form
kazandırma amaçlı görülmeyerek ayrı bir nesnenin
varlığını gösterir biçimde kompozisyona eklenmesidir.
Öğrenci
Kodu
Gölgenin
İmge Türü
Çalışmanın Kompozisyon
Türü ve Adı
Banu
Gösterge
S. Dali Desen Kopya:
“Haşlanmış Fasülyelerle
Yumuşak Yapı: İç Savaş
Önsezisi”
Beste
Gösterge
Orijinal kompozisyon
Nurcan
Gösterge
P. Bannister Desen Kopya:
“Beyaz Lily”
Buğra
Gösterge
Orijinal kompozisyon: Aşil
Tablo 2: Gölgenin imgenin gösterge işleviyle kullanıldığı çalışmalar
Bu çalışmalardan desen kopya ve orijinal kompozisyon
olmak üzere örnek olabilecek iki görsel üzerinden açık-
lamalara ve doğrudan alıntılarla betimlemelere gidile-
bilir. Bunlardan ilki P. Bannister’a ait bir desen kopyadır.
“Beyaz Lily” isimli bu çalışmada öğrenci, duygusal ve
romantik bir etki veren çalışmayı, stilize edilmiş yarasa
gölgelerinin gösterge niteliğinde iki boyutlu düz bir
tarama şeklinde oluşturulmuş gölgeleriyle ürkütücü ve
kasvetli bir anlatıma dönüştürmüştür. Burada kullanı-
lan yarasa gölgesi bir üst simgesel anlam taşımamakla
birlikte sadece yarasalar gösteren bir ilk anlamı akla
getirmektedir. Öğrenci çalışmanın adını “Bir Çocuk
215
Çığlığı” olarak değiştirmiştir. Nurcan’ın resminde gölge
kullanımıyla ilgili düşünceleri şöyledir: “…kızın üzerinde
giysilerinde kullandığım gölgeler, form oluşturmaya
yarayan bağıl gölgelerdir, arkada kullanılanlarsa düşen
gölgelerdir. Anlam biçim ilişkisi bakımından tüm biçim
özellikleri anlamı desteklemektedir.”
Resim 10: Bir Çocuk Çığlığı İsi
mli
Desen Kopya, Öğrenci Çalışması
Gölgenin bir gösterge olarak imgesel bir öğe halinde
kompozisyona katılmasına diğer bir örnek ise Beste
kod isimli öğrenciye ait bir orijinal çalışmadır. Burada
öğrenci anlamı doğrudan destekleyen ve ilk okumada
akla geldiği haliyle izleyicide şiddeti anımsatan figüratif
bir tasvir yer almaktadır. Burada öğrenci teknik olarak
gölgeyi kız çocuğu figürünün formunun kazandırılması
amacının yan sıra duvara düşen gölgelerle doğrudan iki
boyutlu düz bir tarama ile kullanmış ve böylece anlatımı
güçlendirmiştir. Beste gölgenin imgesel kullanımı
nasıl anlamlandırdığını ve nasıl uygulamaya geçirdiğini
şu sözlerle anlattı:
“ ….bu çalışmaya daha iyi anlam
katacağını düşündüğüm için düşen gölgeyi kullandım.”,
“ çalışmada figürlerin hareketini yani şiddeti daha iyi
verebileceğimi düşündüğüm için gölgenin gösterge
işlevini kullandım”.
Resim 11: İsimsiz, Öğrenci Çalışması
3. Gölgenin simge işlevi ile kullanımına
yönelik bulgular
Öğrencilerin gölgenin öncelikle gözleme dayalı çalış-
maların temel yapı taşlarından olduğunu algıladıkları
ve bundan sonra gölgeyi daha derin anlamlar yaratmak
üzere kullandıkları bu türde altı öğrenci çalışması
bulunmaktadır. Bunların bir tanesi orijinal kompozis-
yon diğer beş tanesi ise sanatçı çalışmalarından desen
kopyalardır.
Öğrenci
Kodu
Gölgenin
İmge
Türü
Çalışmanın Kompozisyon
Türü ve Adı
Bahar
Simge
S. Dali Desen Kopya:”Uyku”
Kıymet
Simge
Orijinal kompozisyon
Selma
Simge
H. Daumier Desen Kopya: “İyi
Burjuva”
İpek
Simge
W. Bouguerrou Desen Kopya:
“Bakış Altındaki Aşk”
Senem
Simge
L. Da Vinci Desen Kopya:
“Son Akşam Yemeği”
Nurcan
Simge
P. Bannister Desen Kopya:
“Beyaz Lily”
Her iki kompozisyon türünden de örnek vermek gerekir-
se bunlardan ilki Kıymet kod adlı öğrencinin gölgeyi bir
simgesel öğe olarak kullandığı çalışmadır. Öğrenci bu
çalışmasını şu sözleriyle açıklamaktadır:
”….kompozisyonu kurarken figürlerden yararlandım,
sadece figürlerle bir insan yaşamını anlatmak istedim,
bir yaşam sürecini anlatırken bunu simgesel bir öğe olan
bebek beşiğiyle göstermek istedim.”, “…figürlerde gölgeyi
formu oluşturduğum resim boyutuyla kullanırken, beşik
gölgelerinde düz bir taramayla simgesel işlevini kullandım”