216
Resim 12: İsimsiz, Öğrenci Çalışması
Gölgenin simge olarak kompozisyona katıldığı diğer bir
örnek bir sanatçı desen kopyasıdır. Bu çalışma Senem
kod isimli öğrencinin Leonardo Da Vinci’nin “Son Akşam
Yemeği” isimli tablosunun desen kopyası üzerine düşün-
sel ve simgesel bir anlatıma girdiği çalışmasıdır.
Resim 13:L. Da Vinci Desen Kopya: “Son Akşam Yemeği”
Öğrenci Çalışması
Bu çalışmada öğrenci kült olmuş bir eser olan bir
çalışmayı, onu kült yapan tipik özelliklerinden sıyırarak
yaklaşmış, yeniden bir yorumlama sürecine katmıştır.
Burada öğrenci kompozisyonun temel öğeleri olan ve
masada oturan Hz. İsa ve 12 havarisini temsil eden
figürleri göstermemiş, onları ayrıntılarından arındıra-
rak onları sadece birer silüet olarak göstermeyi tercih
etmiştir. Böylece resmin asıl amacı olan kutsallıktan
arındırma (özellikle İsa’nın başında alışılagelmiş halesi
yoktur, bu da resmin en önemli özelliğidir) özelliğini de
desteklemiştir. Öğrenci çalışmasında klasikleşmiş bir
yapıtın derin anlamını bozmadan o anlamı destekleyen
başka yollar aramıştır. Bunu sağlayabilmenin diğer bir
yolu olarak gölgenin imgeleşmesini form kazandırmak-
tan çıkarılarak figüratif anlatımları desteklemesini dü-
şünmüştür. Bu konuda öğrencinin çalışmasını anlatan
görüşleri şu şekildedir:
“ Resimde portre, el, kıyafet gibi materyalleri kullanma-
dığım için bütünlüğü korumak için figürleri tek tonda ve
arkadan gelen gölge ile patlatmak istedim. Bu yüzden açık
tonlarda taramaya karar verdim. Farklı bir bakış açısı
uyandırmak yerine resimde verilmek istenen mesajı daha
da ortaya çıkarmak istedim….iç mekanı olduğu gibi kağıda
aktardım, sembolik anlatımı figürler ile yakalamak istedim.
Anlam olarak bütünlüğü ve içeriği bozmak istemedim.
Tablodaki formlara ve bütünlüğe müdahale etmemeye öze
gösterdim. Resimde gölgenin simge işlevini kullandım,
gölgenin daha üst bir işlevi oldu, kutsallık gösterdi.”
Sonuç ve Öneriler
Lisans düzeyinde sanat eğitimi veren bir kurum olarak
Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı 1. Sınıf öğrencileri
ile gerçekleştirilen bu çalışmada amaçlanan durum,
desen uygulamalarında kullanılan gölge öğesinin farklı
anlamlar taşıyabileceği düşüncesini belirli bir kuram-
sal yapıya dayandırarak açıklamak ve bu kapsamda
uygulamalarla öğrencilerde imgesel kompozisyonlarda
yaratıcı zihinsel süreçleri zorlamaktı. Bu temel amaç
doğrultusunda gölgenin imgeselleşmesi olgusunun
öğrencilerce nasıl anlamlandırıldığı ve görsel verile-
re nasıl yansıdığı sorularına yanıtlar aranmıştır. Elde
edilen veriler, var olan kuramsal çerçeveyle örtüştürü-
lerek betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Bulgularda
betimsel çerçeveyle örtüşen tablolarda ortaya koyulan
üç temel başlık; gölgenin resim, gösterge ve simge
işlevleriyle örtüşen görsel ve yazınsal verilerdir. 10
öğrencinin çalışmalarının veri setine katıldığı bu araş-
tırmada, gölge öğesi 1 çalışmada desenin bütünleyici ve
form kazandırıcı resim işlevi ile, 3 çalışmada gösterge
olarak sadece anlatılmak istenen durumu gösterir bir
nitelikte ve son olarak 3 çalışmada gerek sembolik bir
kompozisyon üretmekte gerekse var olan bir çalışmanın
desen kopyasına eleştirel bir bakış getirmek amacıyla
simge boyutuyla kullanılmıştır. Bu çalışmalar arasında
2 desende hem resim hem gösterge işlevleri, 1 desende
de hem gösterge hem simge işlevleri bir arada görül-
mektedir.
Çalışmanın sonucunda öğrencilerde gölgenin de farklı
bir imge gibi kullanılabildiği düşüncesi geliştiği düşü-
nülmektedir. Bu kapsamda teorik kısımda gösterilen
örnekler ve geliştirilen kompozisyonlar sonrası öğren-
cilerde, kuram uygulama birlikteliğinin sonucu yaratıcı
düşünsel sürecin başladığı gözlemlenmiştir. Desen
dersi uygulamaları arasında yer verilen bu çalışmanın
öğrencilerin ileriki eğitim durumlarında yaratıcılıklarını
kullanmaları konusunda ufuk açıcı bir etkisi olduğu
düşünülmektedir.
217
Bu bulgular ışığında öğrencilerin küçük bir bölümünün
çalışmalarında özgün kompozisyonlar kurduğu birçoğu-
nun ilgi duydukları bir sanatçı çalışması üzerinde eleş-
tirel bir sürece giriştikleri görülmüştür. Bu çalışmada
elde edilen sonuçlar dikkate alınarak bundan sonraki
çalışmalar belirli bir konu ya da belli bir kavram kap-
samında yine bu üç işlev üzerinden planlanabilir. Ayrıca
tek bir işlev de seçilerek araştırma detaylandırılabilir.
KAYNAKÇA
Akbulut D. (2011). Resim Neyi Anlatır. (2. Bs.). İstanbul: Etik Yayın-
ları.
Arnheim R. (1997). Art and Visual Perception- A Psycology of the
Creative Eye, “Light” s. 303-329. (çev: Fatma Serdaroğlu ). Los
Angeles: University of Califorina Press.
Arnheim R. (2007). Görsel Düşünme. (çev: Rahmi Öğdül). İstanbul:
Metis Yayınları. (Orijinal eser 1997 yılında basılmıştır.)
Atalayer F. (1994). Temel Sanat Öğeleri. Eskişehir: Anadolu Üniver-
sitesi Yayınları.
Buchholz E. L. (1999). Leonardo da Vinci- Art and Work . Cologne:
Könemann Pres.
Ergüven M. (2000). Mucizevî İkiz. Sanat Dünyamız. S.77. İstanbul:
Yapı Kredi Yayınları.
Göle M. (2000). İçeşik. Sanat Dünyamız. S.77. İstanbul: Yapı Kredi
Yayınları.
Kılıç L. (2003). Görüntü Estetiği. (4.bs.). İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
Leppert R. (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü- İmgelerin Toplum-
sal İşlevi. (2.bs.). (çev: İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
(Orijinal eser 1996 yılında yayınlamıştır.)
Mc Millan J. H. (2004). Educational Research: Fundamentals For
The Consumer. Pearson Education Publishing, USA.
Stoichita V. I. (2006). Gölgenin Kısa Tarihi. (çev:Bilge Aydın). Ankara:
Dost Kitapevi. (Orijinal eser 1997 yılında basılmıştır.)
Tansuğ S. (1999). Resim Sanatının Tarihi (4.bs.). İstanbul: Remzi
Kitapevi.
Tunalı İ. (1981). Felsefenin Işığında Modern Resim. İstanbul: Remzi
Kitapevi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri, (7. baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara.