Ticarət gəMİÇİLİYİ MƏCƏLLƏSİ

Heyətsİz gəmİnİn fraxtedİlmə müqavİləsİ (berbout-çarter)

Maddə 163. Heyətsiz gəminin fraxtedilmə müqaviləsinin (berbout-çarterin) anlayışı

Heyətsiz gəminin fraxtedilmə müqaviləsinə (berbout-çarterə) görə gəmi sahibi şərtləşdirilmiş haqq (fraxt) müqabilində gəmini heyətsiz və təchiz olunmamış halda ticarət gəmiçiliyinin məqsədləri üçün fraxtedənin istifadəsinə və sahibliyinə müəyyən müddətə verməyi öhdəsinə götürür. Berbout-çarter yazılı formada bağlanmalıdır.

Maddə 164. Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi

Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq edilir.

Maddə 165. Berbout-çarterin məzmunu

Berbout-çarterdə tərəflərin adı, gəminin adı, bayrağı, bölgü dərəcəsi, onun texniki və istismar xarakteristikaları (yükgötürmə qabiliyyəti, tutumu, sürəti və s.), istifadə etdiyi yanacağın miqdarı, üzmə rayonu, fraxtedilmənin məqsədi, gəminin verilməsi və qaytarılması yeri və tarixi, fraxtın məbləği və ödənilmə qaydası, berbout-çarterin qüvvədəolma müddəti göstərilməlidir.

Maddə 166. Heyətsiz gəminin ikinci əldən fraxtedilmə müqaviləsi (subberbout-çarter)

166.1. Əgər berbout-çarterdə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa, fraxtedən berbout-çarterlə ona verilmiş hüquqlar hüdudunda öz adından gəmini berbout-çarterin qüvvədə olduğu bütün müddətə və ya həmin müddətin bir hissəsinə heyətsiz gəminin fraxta verilməsi haqqında üçüncü şəxslər ilə müqavilə bağlaya bilər (subberbout-çarter). Berbout-çarterin bağlanması fraxtedəni gəmi sahibi ilə bağladığı berbout-çarterin icrasından azad etmir.

166.2. Subberbout-çarterə bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tətbiq edilir.

Maddə 167. Gəminin dəniz üzgüçülüyü üçün yararlı vəziyyətə gətirilməsi

167.1. Gəmi sahibi gəmini fraxtedənə verənədək onu dəniz üzgüçülüyü üçün yararlı vəziyyətə gətirməlidir, yəni fraxtedilmənin berbout-çarterdə nəzərdə tutulmuş məqsədləri üçün gəmini (onun gövdəsini, mühərrikini və avadanlığını) yararlı vəziyyətə gətirilməsini təmin və lazımi qaydada təchiz etməyə borcludur.

167.2. Fraxtedən berbout-çarterin qüvvədə olduğu müddətdə gəmini dəniz üzgüçülüyü üçün yararlı vəziyyətdə saxlamalıdır, lakin gəminin zahirən görünməyən qüsurlarının aradan qaldırılması gəmi sahibinin vəzifəsidir.

Maddə 168. Gəmi heyəti

Gəmi heyətinin komplektləşdirilməsini fraxtedən həyata keçirir. Gəmi heyətinin komplektləşdirilməsi üsulundan asılı olmayaraq, gəmi kapitanı və gəmi heyətinin üzvləri bütün hallarda fraxtedənə tabedirlər.

Maddə 169. Gəminin istismarı və onun qaytarılması üzrə fraxtedənin vəzifələri

169.1. Fraxtedən gəmini berbout-çarterin şərtlərinə müvafiq olaraq istismar edir və istismar ilə bağlı bütün xərcləri, o cümlədən gəmi heyəti üzvlərinin saxlanılması xərclərini ödəyir.

169.2. Berbout-çarterin qüvvədəolma müddəti bitdikdə fraxtedən gəmini gəmi sahibinə aldığı vəziyyətdə, normal köhnəlmə nəzərə alınmaqla, qaytarmalıdır.

Maddə 170. Fraxtedənin üçüncü şəxslər qarşısında məsuliyyəti

Fraxtedən, gəmilərdən neft ilə çirkləndirmə və dənizlə təhlükəli və zərərli maddələrin daşınması nəticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsinə dair tələblər istisna olmaqla, üçüncü şəxslər qarşısında onların bütün tələbləri üzrə məsuliyyət daşıyır.

Maddə 171. Gəminin xilas edilməsi, zədələnməsi və ya məhvi nəticəsində vurulan zərər

Fraxtedən gəminin xilas edilməsi, zədələnməsi və ya məhvi nəticəsində vurulan zərərə görə, əgər zərərin vurulmasında təqsirinin olmamasını sübuta yetirməyibsə, məsuliyyət daşıyır.

Maddə 172. Fraxtın gəmi sahibinə ödənilməsi

172.1. Fraxtedən fraxtı gəmi sahibinə berbout-çarterdə nəzərdə tutulmuş qaydada və müddətdə ödəyir. Dəniz üzgüçülüyünə yararsızlığı nəticəsində gəminin istismar edilmədiyi müddət ərzində, əgər gəminin yararsızlığı fraxtedənin təqsiri nəticəsində baş verməyibsə, fraxtedən fraxtı və gəmiyə aid xərcləri ödəməkdən azad edilir.

172.2. Fraxtedən fraxtın ödənilməsini 14 təqvim günündən artıq gecikdirdikdə, gəmi sahibinin, xəbərdarlıq etmədən, gəmini geri almaq və belə gecikdirməyə görə vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsini fraxtedəndən tələb etmək hüququ vardır.

172.3. Gəmi məhv olduqda fraxt berbout-çarterdə nəzərdə tutulmuş gündən gəminin məhv olduğu günədək, gəminin məhv olduğu günü müəyyənləşdirmək mümkün olmadıqda isə, gəmi haqqında axırıncı xəbərin alındığı günədək ödənilməlidir.

Maddə 173. Gəminin fraxtedənin mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə berbout-çarter

173.1. Gəminin fraxtedənin mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə bağlanmış berbout-çarterin qüvvədəolma müddəti bitdikdə, əgər fraxtedən berbout-çarterdə nəzərdə tutulmuş vəzifələrini yerinə yetiribsə, gəmi fraxtedənin mülkiyyətinə keçir.

173.2. Bu Məcəllənin 173.1-ci maddəsinə müvafiq olaraq gəminin fraxtedənin mülkiyyətinə keçməsi şərti ilə bağlanmış berbout-çarter üzrə fraxtın ödənilməsi on dörd təqvim günündən artıq gecikdirildikdə, əgər gecikdirilmə fraxtedəndən asılı olmayan hallardan irəli gəlirsə, gəmi sahibi gəmini geri ala bilməz, lakin onun fraxtedəndən gecikdirilmə nəticəsində vurulan zərərin əvəzini almaq hüququ vardır.

XII fəsil

Yedəkləmə müqavİləsİ

Maddə 174. Yedəkləmə müqaviləsinin anlayışı

Yedəkləmə müqaviləsinə görə bir gəminin sahibi haqq müqabilində digər gəmini və ya üzən obyekti yedəkləyib müəyyən məsafəyə aparmağı (dəniz yedəkləməsi), yaxud liman akvatoriyasında manevrlər etmək üçün, o cümlədən gəminin və ya üzən digər obyektin limana daxil olması və ya çıxması üçün (liman yedəkləməsi) yedəkləməsini öhdəsinə götürür.

Maddə 175. Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydaların tətbiq edilməsi

Bu fəsildə müəyyən edilmiş qaydalar tərəflərin başqa razılaşması olmadığı halda tətbiq edilir.

Maddə 176. Yedəkləmə müqaviləsinin forması

176.1. Dəniz yedəkləmə müqaviləsi yazılı formada bağlanılır.

176.2. Liman yedəkləmə müqaviləsi şifahi formada da bağlanıla bilər. Yedəkləmənin idarəetməsi vəzifəsinin yedəkçi gəminin kapitanı üzərinə qoyulması haqqında razılaşma yazılı formada olmalıdır.

Maddə 177. Yedəkləmə müqaviləsi tərəflərinin vəzifələri

177.1. Yedəkləmə müqaviləsinin hər bir tərəfi öz gəmisini və ya digər üzən obyektini qabaqcadan yedəkləmə üçün yararlı vəziyyətə gətirməlidir.

177.2. Yedəkləmə şəraitin tələb etdiyi kimi ustalıqla, yalnız zəruri hallar istisna olmaqla, fasiləsiz və gecikdirilmədən, dəniz təcrübəsinə müvafiq olaraq həyata keçirilməlidir.

177.3. Başqa gəminin və ya digər üzən obyektin kapitanının idarəetməsində olan gəmi və ya digər üzən obyekt də yedək karvanının təhlükəsizliyinin qayğısına qalmaladır.

Maddə 178. Dəniz yedəkləməsində məsuliyyət

178.1. Dəniz yedəkləməsi yedəkçi gəmi kapitanının idarəetməsi ilə həyata keçirilir.

178.2. Əgər yedəkçi gəminin sahibi zərərin vurulmasında təqsirinin olmadığını sübuta yetirə bilməsə, o, dəniz yedəkləməsi zamanı yedəyə alınmış gəmiyə və ya digər üzən obyektə, yaxud həmin gəmi və ya obyektdəki insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə görə məsuliyyət daşıyır.

178.3. Dəniz yedəkləməsi müqaviləsinin tərəfləri yazılı razılaşmaya əsasən dəniz yedəkləməsinə idarəetməni yedəyə alınan gəminin və ya digər üzən obyektin kapitanının üzərinə qoya bilərlər. Belə halda dəniz yedəkləməsi zamanı yedəkçi gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə görə məsuliyyəti, əgər zərərin vurulmasında təqsirinin olmadığını sübuta yetirə bilməsə, yedəyə alınmış gəminin və ya digər üzən obyektin sahibi daşıyır.

Maddə 179. Liman yedəkləməsində məsuliyyət

179.1. Liman yedəkləməsi yedəyə alınan gəminin və ya digər üzən obyektin kapitanının idarəetməsi ilə həyata keçirilir.

179.2. Əgər yedəyə alınan gəminin sahibi zərərin vurulmasında təqsirinin olmadığını sübuta yetirə bilməsə, o, liman yedəkləməsi zamanı yedəkçi gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə görə məsuliyyət daşıyır.

179.3. Liman yedəkləməsi müqaviləsinin tərəfləri yazılı razılaşmaya əsasən liman yedəkləməsinə idarəetməni yedəkçi gəminin və ya digər üzən obyektin kapitanının üzərinə qoya bilərlər. Belə halda liman yedəkləməsi zamanı yedəyə alınmış gəmiyə və ya həmin gəmidə olan insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə görə məsuliyyəti, əgər zərərin vurulmasında təqsirinin olmadığını sübuta yetirə bilməsə, yedəkçi gəminin sahibi daşıyır.

Maddə 180. Buzlu şəraitdə həyata keçirilən yedəkləmədə məsuliyyət

Buzlu şəraitdə həyata keçirilən yedəkləmədə yedəyə alınan gəmiyə və ya digər üzən obyektə, yaxud onlarda olan insanlara və ya əmlaka vurulan zərərə görə, əgər zərərin vurulmasında onun təqsirinin olduğu sübuta yetirilməyibsə, yedəkçi gəminin sahibi məsuliyyət daşımır.

XIII fəsil