Tijorat banklari
Yüklə 2,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.5. Bank kapitali yetarliligi bo’yicha xalqaro talablar. Tijorat banklarining jalb qilingan mablag’lari.
| K1 = RK / TAUS.
Bu yerda: 53 RK – regulyativ kapital; TAUS - Tavakkalchilikni hisobga olgan holdagi aktivlarning umumiy summasi. I darajali kapitalning monandlik koeffitsiyenti K2 = I darajali kapital/TAUS sifatida aniqlanadi. Kapitalning konservatsiya buferi tavakkalchilikni hisobga olgan holdagi barcha aktivlarning 3,0 foizi sifatli I darajali kapital bo‘lishini hisobga olgan holda K2 koeffitsiyenti 0,10 (10,0 foiz) miqdoridan kam bo‘lmasligi lozim. Kapitalning konservatsiya buferi tavakkalchilikni hisobga olgan holdagi aktivlarning 3,0 foizi miqdoridagi qo‘shimcha zaxiradan iborat. Bunday zaxiradan maqsad banklar tomonidan moliyaviy va iqtisodiy qiyinchilik davrlarida zararlarni qoplash uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan kapital zaxirasining ta’minlanishini kafolatlash hisoblanadi. I darajali asosiy kapitalning monandlik koeffitsiyenti K3 = I darajali asosiy kapital/TAUS sifatida aniqlanib, uning eng kichik darajasi 0,08 (8,0 foiz) miqdoridan kam bo‘lmasligi lozim. 2.5. Bank kapitali yetarliligi bo’yicha xalqaro talablar. Tijorat banklarining jalb qilingan mablag’lari. Xalqaro bank amaliyoti tajribasi shuni ko‘rsatmoqdaki, bozor munosabatlari sharoitida tijorat banklari kapitalining samaradorligini va uning yetarliligini ta’minlamasdan turib, banklarning to‘lov qobiliyatini mustahkamlash va aholining bank tizimiga bo‘lgan ishonchini qozonish mushkul vazifalardan biri hisoblanadi. Ma’lumki, bank kapitalining mavjudligi bankni tashkil topishi va faoliyat ko‘rsatishi uchun eng asosiy zaruratlardan biridir. Aytish joizki, Amerika Qo‘shma Shtatlarida ipotekali kreditlash tizimida ro‘y bergan tanglik holatidan boshlangan, bugungi kunda butun dunyoni qamrab olgan jahon moliyaviy inqirozi natijasida yirik banklar va moliyaviy tuzilmalarning likvidlik va to‘lov qobiliyati zaiflashib borayotgan bir paytda, banklarning to‘lov qobiliyatini mustahkamlashda bank kapitali va uning yetarlilik darajasi birlamchi zaruriy omil bo‘lib hisoblanadi. Iqtisodiy islohotlar va bozor munosabatlarining samaradorligini ta’minlashda tijorat banklari kapitalini shakllantirish va uning muvofiqligini ta’minlashga erishish muhim o‘rin tutadi. Bugungi kunda dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida tijorat banklari kapitalining tarkibini shakllantirishda xalqaro Bazel qo‘mitasi tomonidan 54 ishlab chiqilgan standartlardan asos sifatida foydalanilmoqda. Xalqaro Bazel qo‘mitasining standartlariga asosan bankning jami kapitali asosiy va qo‘shimcha kapitalga ajratiladi. Ushbu standartlar birinchi marta 1988-yilda ishlab chiqilib, amaliyotga 1993-yildan boshlab joriy etilgan. Bazel standartlariga ko‘ra asosiy kapital quyidagi elementlardan tashkil topadi: 1.Ustav kapitalining to‘langan qismi (oddiy aksiyalar qiymati); 2.Muddatsiz imtiyozli aksiyalar; 3.Emission daromad; 4.Sof foyda hisobidan shakllantirilgan zaxira summalari; 5.Sof foyda. 6.O‘tgan yillarning taqsimlanmagan foydasi. Shunisi e’tiborga molikki, xorijiy bank amaliyotida banklarda audit tekshiruvi o‘tkazilib, audit xulosasi tasdiqlangunga qadar joriy yilning foydasi asosiy kapital tarkibiga kiritiladi. Audit xulosasidan keyin esa faqat taqsimlanmagan foyda kiritiladi. Xalqaro Bazel standartlari bo‘yicha banklarning qo‘shimcha kapitali tarkibiga quyidagi asosiy elementlar kiritiladi: 1. Kreditlardan ko‘riladigan zararlarni qoplashga mo‘ljallangan zaxiraning riskka tortilgan aktivlar miqdorining 1,25 foizidan oshib ketmaydigan qismi; 2. Qayta baholash zaxirasi. Bunda bankka tegishli bino va inshootlar hamda yerning qiymatini qayta baholash natijasida yuzaga keladigan zaxira miqdori tushuniladi; 3. Subordinatsiyalashgan qarz majburiyatlari. 4. Konsolidatsiyalashgan sho‘ba korxonalarini tashkil etish maqsadida yo‘naltirilgan qo‘yilmalar. Yüklə 2,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|