Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
bir vasitə idi. Çünki insanlar baĢqa yerə gedə bilmirdilər, öz kəndində, öz Ģəhərində çalıĢırdılar. Dünya təcrübəsindən istifadə edə bilmirdilər. Ona görə bunu bilən böyük yazıçılar ədəbi əsərlər yazırdılar. Xüsusilə də böyük həcmli əsərlər ki, bunu insanlar oxuyub həyatı öyrənsinlər. Amma indiki dövrdə informasiya güclüdü, televiziya kanalları var. Ġndi roman oxuyan yoxdu, yazıçılar gərək elə güclü hekayələr yazsınlar ki, bütün fikirlərini hekayədə deyə bilsinlər. Bunu Ģairlər də baĢa düĢməlidilər. Özləri əgər doğrudan da zəmanənin nəbzini tutmaq istəyirsə, zəmanəyə uyğun Ģeirlər yazmalıdırlar. Bilavasitə tənqidə gəlincə, bizdə ədəbiyyat olmadığı kimi, tənqid də demək olar, yoxdu. Yaxud tənqidlə o adamlar məĢğul olur ki, bilavasitə ixtisası yoxdu, maaĢı azdı. Həqiqi tənqid yoxdu. Vaxtilə «Füyuzat» məktəbi vardı, Mirzə Cəlil məktəbi vardı. Bax, elə qurumlar olmalıdı ki, hər kəs öz məktəbini tapsın. Həm də öz sözünü demək xatirinə, xalqa çatdırmaq xatirinə, müəyyən Ģeyləri ələ keçirmək xatirinə yox. MÜBARĠZ MƏMMƏDLĠ: Əlavə çıxıĢ etmək istəyən yoxdusa, məclisi yekunlaĢdıraq. Ġki saat müddətində biz, www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
olaraq nə demək olar? Bayaq Əsəd müəllim də burada dedi ki, dünya ədəbiyyatı ilə məĢğul olan adamlar fikirlərini bildirmirlər. Dünya ədəbiyyatı fənnini tədris edən bir adam kimi istəyirəm fikrimi deyəm. Modernizm barədə. XIX əsrin sonlarında artıq onun rüĢeymləri var idi. Amma 1910-1920-ci illərdə avanqard cərəyanlar meydana gəldi və modernizmə çevrildi. Azərbaycana bir az gec gəldi. Postmodernizm Ġkinci Dünya müharibəsindən sonra meydana gəlib və artıq 80-ci illərin sonundan Avropada bu cərəyana olan ehtiraslar səngiyib. Bizdə isə yalnız XX əsrin sonlarından etibarən özünü postmodernist kimi qələmə verməyə çalıĢan yazıçılar meydana gəlir. Ġndi Azərbaycan ədəbi mühitində bir postmodernizm qalmaqalı diqqəti cəlb etməkdədi. Nədir postmodernizm? Onun modernizmdən fərqi nədədi? Fikrimizcə, postmodernizmin nə olduğunu bilmək üçün ən əvvəl onun qaynaqlandığı liberalizm ideyasının mahiyyətini aydınlaĢdırmaq lazımdı. Həm də modernizmin nə olduğunu bilmək pis olmazdı. Modern cəmiyyətdə ədəbiyyatın, mədəniyyətin hansı Ģəkildə olduğu mübahisəli məsələdi. ModernləĢmənin cəmiyyətdə
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
mövzudu. Ona görə də postmodernin nə vaxtdan baĢlanması haqqında mülahizələr də yekdil deyil. Əgər modernizm klassik anlamların üstündən xətt çəkirsə, postmodernizm modernizmə qarĢı qoyulan bir cərəyan kimi, yenidən bu anlamlara qayıda bilir. Lakin bu zaman postmodernizm tamamilə müxtəlif tarixi dövrlərin, cərəyanların, hadisələrin ayrı-ayrı məqamlarını, elementlərini qarĢı-qarĢıya qoyur, qarıĢdırır. Dəyərli alimimiz Qorxmaz Quliyevin də bu barədə diqqətəlayiq fikri var. O qeyd edir ki, postmodernizmə qiymət verərkən, unutmayaq ki, bu söz iki kökdən ibarətdir: post və modern. Bu anlayıĢların izahı bəzilərinə cəlbedici görünür. Onlar modernizmi, postmodernizmi tam mütərəqqi cərəyanlar kimi müdafiə edirlər. Amma bu insanlar məsələnin mahiyyətini axıra qədər düĢünməyə cəhd etsələr, ortaya xeyli suallar çıxdığını görə bilərlər. Hər Ģeydən əvvəl unutmamaq lazımdı ki, bu cərəyanlar Qərb elmi-nəzəri, fəlsəfi fikri əsasında ortaya çıxıb. Qərb elmi isə Qərb düĢüncə tərzinin məhsuludu. Əslində isə Qərb elmi fövqəladə, ġərq elminin fövqündə duran, həqiqəti yüksək dərəcədə əks etdirən elm deyil. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
alimlərin dediklərini təkrar edir, onlara istinad edirik. Rusiyada və Qərbi Avropada iĢıq üzü görmüĢ monoqrafiya və dərsliklərdə yazırlar ki, ilk romanın müəllifi fransız Kretyen de Trua, tarixi romanın müəllifi isə Ģotlandiyalı Valter Skottdu. Biz də bu məlumatı öz dərsliklərimizdə olduğu kimi verir və unuduruq ki, IX əsrdə yaĢamıĢ Firdovsinin «ġahnamə»si həm roman, həm də tarixi roman kimi daha əvvəl yazılıb. Orxan Pamukla bağlı söhbətə gəlincə isə, mən onun Nobel mükafatı almaq üçün Türkiyəyə baĢucalığı gətirməyən bəyanat və çıxıĢlarına haqq qazandıra bilmirəm. Mükafatı verən fondun siyasi baxıĢlara üstünlük verdiyi əvvəldən bəlii faktlardandı. Mənim üçün Ġsveç Akademiyasının verdiyi mükafatın siyasətə bulaĢdığı gün kimi aydındı. Yadınıza gəlirsə, 1964-cü ildə Jan Pol Sartr da məhz bu səbəbdən Nobeldən imtina etrmiĢdi. ġərq xalqlarının Qərb mədəniyyətindən geri qalmayan mədəniyyətləri və çox zəngin dilləri var və yalnız bunların sayəsində Orxan Pamuk böyük uğurlara imza ata bilib. ÇıxıĢımn sonunda seminarın bütün iĢtirakçılarına öz təĢəkkürümü bildirirəm.
Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|