Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “J‟apprends” (men o‗rganyapman) so‗zini bilmasak, lekin “J‟étudie le Français maintenant”
- TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2022/ 5 - SON
- So„zlashish va tinglashni unutmaslik
| fikrlashni
o„rganish metodi barcha davlat ta‘lim tizimida natijaga ega, samarali metod deb tan olsak bo‗ladi. Chikago universiteti psixologlari tomonidan chop etilgan tadqiqotga ko‗ra, maqsadli tilda fikr yuritish orqali nafaqat o‗sha tilda mahorat oshiriladi, balki yanada oqilona qarorlar qabul qilinishi mumkin. O‗zimizni fransuz tilini o‗rganayotgandek tasavvur qilsak, agar biz ―men hozir fransuz tilini o‗rganyapman‖ deb o‗ylashni tanlasak, biz ushbu beshta so‗zni bilishimiz bilanoq ―J‘apprends le français maintenant‖ ni eslay olmasligimiz uchun hech qanday sabab yo‗q. “J‟apprends” (men o‗rganyapman) so‗zini bilmasak, lekin “J‟étudie le Français maintenant” (men hozir fransuz tilini o‗rganyapman) qanday aytishni bilsak, shunday deb o‗ylashimiz mumkin. Shu bilan bir qatorda, tilni mukammal bilmaganimiz uchun har doim lug‗atdan bir yoki ikki so‗zni qidiramiz. Fikrimizni yangi tilda ko‗rsata olish bizni nafaqat lug‗atni, balki tilni ham o‗rganishga majbur qiladi. Bundan tashqari, turli xil iboralar, idiomalar va grammatika qoidalari, shuningdek, aytmoqchi bo‗lgan narsani ifodalashning o‗ziga xos usullarini ham bilib olish imkoniyatiga ega bo‗lamiz. Eng muhim kalit - o‗z-o‗zi bilan gaplashish! Ma‘lum bir tilda so‗zlasha olish, ehtimol, uni o‗rganishning eng yaxshi yo‗lidir. Bu yangi tilni o‗rganishning ajoyib usuli. Ingliz tilini ham huddi shu qiyosda o‗rganish, TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2022/ 5 - SON 47 nafaqat ingliz tilini balki o‗zga tillarni ham o‗rganish va o‗rgatishda ushbu metodikadan foydalanish asqotadi. Ushbu eng qiyin lekin eng samarali metod til o‗rgatish jarayonimizda juda foydali bo‗lgan. So„zlashish va tinglashni unutmaslik- ushbu metodni ham til o‗rganish metodlaridan biriga kiritamiz. Tilni o‗rganish-tinglash, gapirish, o‗qish va yozishni o‗z ichiga oladi. (IELTS kabi) Til o‗rganish sohasida ushbu to‗rtta ko‗nikma juda muhim. Gapirish va tinglash qismlari o‗qish va yozish ko‗nikmalarini egallashdan ko‗ra qiyinroq va murakkabroq bo‗ladi. Odatda, til o‗rganayotgan shaxslar tinglash va gapirish bilan eng ko‗p kurashadilar, negaki tilni o‗zga shaxs tomonidan tushuna olmaslik tilni o‗zlashtira olmaslik degani. Asosiy maqsad yozish, o‗qish, tarjima qilish va cheksiz grammatik qoidalarni ongli ravishda o‗rganish bo‗lsa, tilga bo‗lgan muhabbat yo‗qoladi. Shuni yodda tutishimiz kerakki, biz chet tilini amaliy foydalanish uchun o‗rganamiz va adabiy mahoratni rivojlantirmaymiz. Albatta, maqsadimiz yozuvchi bo‗lish bo‗lmasa. Til o‗zlashtirishda gapirish va tinglash qobiliyatlarining ahamiyati juda katta. Tilda gapirish va boshqa odam nima deyotganini tushunish bu tilni bilish bilan sinonimdir. Til o‗rganish salohiyatini davom ettirsak, ehtimol gapirish va tinglash samarali muloqotning eng muhim ikki qismi ekanligini bilib olamiz. Tinglash ko‗nikmalarimizni oshirish, shubhasiz, chet tilida gapirishni o‗rganish qobiliyatimizga katta ta‘sir ko‗rsatadi. Har qanday tilni yoshlar o‗z ona tillarini o‗rganganidek o‗rganishi kerak. Kitobiy bilim, tarjima va birinchi tilga murojaat qilish orqa o‗rinda turishi kerak. Demak, metodlar ham bir-biri bilan chambarchas holatda tatbiq etilar ekan. Shunday ekan, tinglash va gaplashish ustida ishlashga vaqt ajratilmog‗i kerak. Natija esa o‗zga til sohiblari kabi so‗zlashish. Yangi tilni tinglashda ona yoki ravon so‗zlashuvchilar bilan mashq qilish kerak, chunki ular yetarli darajada gapiradilar. Bundan tashqari, ko‗plab audio va video darslar, podkastlar, radio dasturlar, eshittirishlar, qo‗shiqlar va teledasturlardan foydalanishimiz ham mumkin. Bu ravonlikni oshirishning eng qulay va mavjud usullaridan biridir. Tilni qanchalik ko‗p tinglasak, ongimiz kontekstdan shunchalik ko‗p so‗zlarni tanlay boshlaydi va aloqa o‗rnatadi. Tilning toʻgʻri talaffuzi, urgʻusi va intonatsiyasiga ega boʻlishning eng yaxshi yoʻli ona tilida soʻzlashuvchining qanday gapirayotganini tinglashdir. Har qanday tilda mutaxassis bo‗lishni istagan har bir kishi tinglash qobiliyatini rivojlantirishi kerak. Bilish kerakki, tilni bilish - bu tilda gaplasha olish demakdir. Negaki, o‗zga tilda gaplasha olish bu yana bir davlat ta‘limini, urf odatlari va umuman barcha jabhalarini o‗rganib olishga imkon beradi. Yana bir metod bu - Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|