Toshkent davlatiqtisodiyot universiteti b. Y. Xodiyev, sh sh. Shodmonov

Moddiy ehtiyojlar - bu moddiy ko‘rinishdagi ne’matlar vosi-
tasida qondiriluvchi zaruratdir. 
Bular iste’mol uchun zarur bo‘lgan 
ko‘plab hayotiy predmetlami (ishlab chiqarish va transport vositalari, 
oziq-ovqat, kiyim-kechak, turar-joy va h.k.) va zeb-ziynat buyumla- 
rini (taqinchoq, atir-upa, turli bezaklar va h.k.) o‘z ichiga oladi.
Ma’naviy ehtiyojlar - bu insonning shaxs sifatida kamol topi­
shi, dunyoqarashi va ma’naviyatining shakllanishi uchun taqozo
etiladigan nomoddiy ne’mat va xizmatlarga bo‘lgan zaj
Ular kishilaming bilim va dam olish, madaniy saviyj&ffi$T
malaka-mahoratga ega bo‘lish, turli m a’naviy уо‘паШдаЙ^ xizmat-, у 
lardan bahramand bo‘lish kabi ehtiyojlardan iborat boiadi.^ 
'
17

---

Ehtiyojlami iste’mol qilish tavsifiga ko‘ra shaxsiy va ishlab chiqa­
rish ehtiyojlariga ajratish mumkin.
Shaxsiy ehtiyoj lar - kishilaming pirovard iste’moli uchun
mo‘lj allangan mahsulot va xizmatlarga bo‘lgan zarurat. 
Masalan, oziq- 
ovqat, kiyim-kechak, uy-ro‘zg‘or buyumlari, shaxsga ko‘rsatiladigan 
turli xizmatlar shaxsiy ehtiyojlami namoyon etadi.
Ishlab chiqarish ehtiyojlari - mahsulot ishlab chiqarish yoki
xizmat ko‘rsatishni amalga oshirish maqsadida ishlatiluv-
chi turli iqtisodiy resurslarga bo‘lgan zarurat. 
Ishlab chiqarish 
ehtiyojlariga xomashyo (neft, paxta va h.k.), materiallar (po‘lat, 
yog‘och, tola va h.k.), asbob-uskunalar, ish mashinalari (yuk mashi- 
nasi, ekskavator, buldozer va h.k.), ishchi kuchi va boshqalami kiri- 
tish mumkin.
Shuningdek, ehtiyojlami yakka tarzda va birgalikda qondiriluv- 
chi ehtiyoj lar; birlamchi va ikkilamchi ehtiyoj lar; yakka, guruhiy, 
hududiy, umumjamiyat ehtiyojlari kabi turlarga ajratish mumkin.