Türk xalqları tarixi kafedrası – 25
Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri
104
ka türlü ifade edecek olursak, gezip görmek için mutlaka günlük
yemek ve giyim meselelerinin çözmek gerekmektedir ki, bu da ka-
dınların omuzlarında taşınmaktadır. Kafkasya'da yaşayan kadınlar
bu adetleri bilinçaltında hep sorumluluk olarak algılamış ve bu ko-
nularda çeşitli yöntemlerin geliştirilmesinin altına imza atmışlardır.
Bizlər, 21. yüzyıl prizmasından baktığımızda, gerçekten büyük
emek ve zaman gerektiren bu işlerin nasıl başarıldığını idrak etmek-
te zorlanmaktayız. Görüşümü birkaç örnekle açıklamak istiyorum:
Yılın 8-9 ayının sıcaklık göstergelerinin
düşük olduğu Kafkas
dağları'nın eteklerinde, kadınlar 20. yüzyılın birinci yarısı, bazı yer-
lerde sonlarına kadar giysiye ve yemeğe pek paralar harcamayı ken-
dilerine yedirmiyordu. Hatta bu tür kadının çok cahil ve dünya gö-
rüşü olmayan beceriksiz olduğu halk tarafından müzakere konusu
oluyordu. Son karar; "bu kadından ev olmaz" deniyordu. Sonuç iti-
bariyle genelde yaşadıkları mekanın köy, şehir, kasaba olmasına
bakılmaksızın böyle kadınların bulunduğu aileler bir türlü sağlam
temelli olamıyor, bu ailede büyüyen çocuklar da evi terk edecek ka-
dar ileriye gidebiliyordu. Bu gibi durumların esas sorunu kadının
adetlere boyun eğmemesi, daha çok "anı yaşaması" kabul ediliyor-
du. Dönemin kadınları böylelerini kabul etmiyor, eve gelen kazan-
cın daha önemli meselelere; eğitime, sağlığa harcanması gerektiğini
savunuyor ve bu meseleyi kadının kontrol etmesi gerektiğini düşü-
nüyorlardı. Bu önemli işleri başaran kadınların karakterleri, kil hey-
kellerde verimlilik tanrıçası olarak sembolleştirilmiştir.
Gelirin adil bir şekilde aile ve aşiret içi sorunların bir kısmı-
nın çözümüne harcanması ve bu harcamanın olası sonuçlarının so-
rumluluğunun taşınması da aslında kadınların görevi olmuştur. Ata-
erkilliğe geçişe kadar belki de, bu nedenle dünyanın en değerli bu-
luşları bütçenin doğru değerlendirilmesiyle hayata geçirilmişdir.
Aslında zenginliğin temel formülü olan gereksiz hiçbir şeyi elde et-
memek, mevcut eşyalaradan yeni fikirlerler üretmek ve hatta evde
olan gıdaları kullanarak ilginç görüntüye, tada ve kokuya sahip be-
sinlerin hazırlanması, evin bütçesinin esas sermayesi kabul edil-
mekteydi. Şüphesiz, bu konular herkesin bildiği ve uygulayacağı
kolaylıkta deyildi. Burada insanların ortak yaşam tarzı, yaşamı,