|
ТузувчиларSuyuqlikda ichki ishqalanish kuchlari qonuni. Oqimning laminar harakatida urinmaSuyuqlik va gaz mexanikasi Tursunova E. (1)Suyuqlikda ichki ishqalanish kuchlari qonuni. Oqimning laminar harakatida urinma
kuchlanish kattaligi
Oqim harakatida (9.4-rasm) uzunlik bo‘yicha qirqim olib, unda AV harakatdagi
kesim va AVS tezlik epyurasini ajratib olamiz. Bunda
u
1
va
u
2
tezlik bilan
harakatlanayotgan ikki qatlam bilan tanishamiz. Bu ikki qatlam tutashgan
1-1
sirt
S
yuzaga
ega deb olamiz. Bu sirtda har ikkala qatlam tomonidan o‘sib boruvchi T1 va T2
ishqalanish kuchlari ta’sir qiladi.
Т
Т
1
2
(9.18)
Real suyuqlik oqimida bu kuchlar hisobiga paydo bo‘layotgan
urinma kuchlanish
haqida oldingi mavzularda tanishdik. Biz bu holda faqat uzunlik bo‘yicha urinma
kuchlanishlar bilan tanishamiz. Bu holatga ta’luqli ishqalanish kuchlar bo‘yicha qonun
Nyuton tomonidan 1686 yil kashf etilgan. Bu qonunni quyidagicha ifodalash mumkin.
66
9.4-rasm. Suyuqlik oqimining harakatida uzunlik bo‘yicha ishqalanish kuchlari uchun
sxema
O‘zaro parallel oqimchalarning ishqalanishi natijasida paydo bo‘ladigan T
ishqalanish kuchi:
1) Tezlik gradiyentiga to‘g‘ri proporsional;
2) Suyuqlikning bu qatlamlari
S
yuzasiga to‘g‘ri proporsional;
3) Bosimga bog‘liq emas;
4) Suyuqlikning fizik xossasiga (turiga) va haroratiga bog‘liq.
Ya’ni,
dn
du
S
Т
(9.19)
bunda,
- dinamik yopishqoqlik koeffitsiyenti. Bu koeffitsiyent kattaligi –
viskozimetr deb ataluvchi asboblar yordamida tajriba o‘tkazish yo‘li bilan aniqlanadi.
du
dn
- tezlik gradiyenti,
1-1
sirtga nisbatan o‘tkazilgan
n
normal bo‘yicha
|u|
tezlikdan olingan hosila
du
dn
tg
(9.20)
VS
urinma va vertikal orasidagi burchak. Bundan keyin yozuvni soddalashtirish
uchun
du
dn
gradiyentni
du
dn
deb yozamiz va bunda absolut qiymatni tushunishimiz kerak.
Shunga e’tibor berish kerakki, oqim tezligining tekis taqsimlanishida
0
dn
du
real
suyuqlik uchun ishqalanish bo‘lmasligi kerak. Bunda, kuchlanish ellipsoidi (9.5, a-rasm)
o‘rniga sharsimon sirt ko‘rinishdagi (9.5, b-rasm) kuchlanish bo‘lishi mumkin.
Uzunlik bo‘yicha ichki ishqalanishning laminar harakatdagi urinma kuchlanishi
quyidagicha ifodalanishi mumkin:
tg
dn
du
S
T
(9.21)
Agar oqim tubi-ning
D-D
sirti bilan tanishsak, ko‘pchilik tadqiqotchilar fik-riga
asosan,
u q 0
. Tezlik gradiyenti esa,
du
dn
tg
0
0
(9.22)
67
bunda, burchak
0
rasmda ko‘rsatilgan.
9.5-rasm. To‘liq muhitda berilgan
M
nuqtadagi kuchlanish.
a) kuchlanishlar ellipsi; b) kuchlanishlarning sharsimon yuzasi
Laminar harakat uchun
0
0
0
0
0
0
;
tg
dn
du
dn
du
S
T
(9.23)
Agar oldingi mavzuda
yoki
0
kuchlanish bilan
h
l
kattalik orasidagi bog‘liqlikni
o‘rgangan bo‘lsak, bu mavzuda laminar tartibdagi oqim harakati uchun
kuchlanish bilan
u
tezlik o‘zgarishi intensivligi orasidagi bog‘liqlik o‘rganildi.
Ayrim suyuqliklar uchun
(puazda) va
(stoksda) yopishqoqlik koeffitsiyentlari
qiymatlari.
Jadval 9.1.
Suyuqliklar nomi
t,
oS
V
Pa s
P
m
2
/s
S
t
Suv
Benzin
Etil spirti
Simob
Skipidar
Kerosin
Glitserin (50 % -li)
Moy:
Transformator
“AU” veretin
turbina
0
10
20
30
40
50
15
20
15
16
15
20
20
20
20
0,001792
0,001306
0,001004
0,000802
0,000654
0,00549
0,000650
0,001190
0,001540
0,001600
0,002170
0,006030
0,027500
0,042700
0,086000
0,01792
0,01306
0,01004
0,00802
0,00654
0,00549
0,00650
0,01190
0,01540
0,01600
0,02170
0,06030
0,27500
0,42700
0,86000
1,792 10
-6
1,306 10
-6
1,006 10
-6
0,805 10
-6
0,659 10
-6
0,556 10
-6
0,930 10
-6
1,540 10
-6
0,110 10
-6
1,830 10
-6
2,700 10
-6
5,980 10
-6
31,000 10
-6
48,000 10
-6
96,000 10
-6
0,01792
0,01306
0,01006
0,00805
0,00659
0,00556
0,00930
0,01540
0,00110
0,01830
0,02700
0,05980
0,31000
0,48000
0,96000
Dostları ilə paylaş: |
|
|