Тузувчилар

16 BOB 
Napor o‘zgarmas bo‘lgan holda yupqa devordagi teshikki o‘rnatilgan qisqa quvur 
(naycha)dan oqib chiqayotgan suyuqlik oqimining harakati
Naychalarning shakllari. Umumiy ko‘rsatmalar 
Biz, yuqorida uzun va qisqa quvurlar tushunchalari bilan tanishgan edik. Bunda, biz 
ta’kidlagan edikki, uzun quvurlarda naporning faqat uzunlik bo‘yicha yo‘qolishi hisobga 
olinadi, qisqa quvurlarda esa har ikkala naporning yo‘qolishi hisobga olinadi.
Naychaning quyidagi ko‘rinishlari mavjud (16.1-rasm): 
1) Tashqi silindirsimon naycha - Venturi naychasi (16.1, A-rasm); 
2) Kichik silindrsimon naycha - Bord naychasi (16.1, V-rasm); 
3) Konussimon naychalar: torayuvchi (16.1, S-rasm) va kengayuvchi (6.12, D-rasm) 
naychalar; 
4) Tomonlari tekis egiluvchan naycha (16.1, YE-rasm). 
Endi oqimni qalin devordagi teshikdan chiqishi bilan tanishamiz (16.2, a-
rasm). Gidravlika nuqtai nazardan ab Venturi naychani ko‘rishimiz mumkin. 
 
a- a kesimni
«kirish» va 
b-b
kesimni «chiqish» kesimlari deb ataymiz. Ular 
orasidagi masofani 
н
l
deb belgilab, uni «naycha uzunligi» yoki «devorning gidravlik
qalinligi» deb belgilab olishimiz mumkin. 
16.1-rasm. Teshik turlari 
16.2-rasm. Ingichka (
a
) va qalin (b) 
devordagi teshiklardan suyuqlikning 
chiqishiga doir 
16.2, b-rasmdagi amaliy nuqtai nazardan «kirish» va «chiqish» kesimlar o‘zaro 
ustma ust tushib, 
0

н
l
bo‘ladi. Tuzilishi qalin bo‘lsada, gidravlikada bu devorni yupqa 
devor deb qabul qilamiz. Bundan tashqari shuni ta’kidlashimiz kerakki, naychalar bilan 
tanishganimizda kvadrat qarshiliklar sohasiga mos keluvchi oqimning turbulent harakatini 
ko‘rish bilan chegaralanamiz.
Tashqi silindrsimon naycha (Venturi naychasi).