Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi №2(14)
Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi
Yüklə 275,5 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 167
Üç aylıq ədəbiyyat dərgisi 167 Dabbaqçıların başında gələn İdris bədheybət birisiydi. Cod saqqallı üzünü əlindəki dəhrənin burnuyla qaşıyan bu adam dar bir küçədə qəfil qarşına çıxsa, zəhrin yarılardı – gözlərinin ağı qanın içindəydi, tüklü qulaqları hərəsi bir əl boydaydı, yumruq yekəlikdə hülqumu da boğazından aşağı-yuxarı dartınır, sanki yerindən çıxmaq istəyirdi - dəhrəni Mayıl kişiyə sarı tuşlayıb hirslə bağırdı: -Mən bırda at səyirdəndə, sən Bakidə, Daşkənddə pambığ alveri eliyirdin,Əmənov! İndi pulun çoxdu deyə, mənim balalarımı doğma yerinnən çıxardeyissən?! Gözüu aç, maa yaxşı-yaxşı bax, bı dəhriynən sənin köküu qazıyaram... Bir də mən köklü-köməcli əfşarrıyam! Zəmini yaxşı qoru, mal-davar düşməsin. Nağayrım, hörüklüyüm atı? Ya inəyi qıçıma bağleyim? Qoruğ deyirsən ağzında... Qoruğuu yaxşı qoru, mənim arığım- turuğum ora düşməsin... Biədəb bir söz var: açıq dəliyə it ayağı düşər. İdrisin rəngi-ruhu, bədheybətliyi bir yana, bu adamdan başgicəllədən bir qoxu yayılırdı. Əmənov uzun boylu, ağappaq əlləri olan, ağsifət bir kişiydi və ən zəhləsi gedən şey pis qoxu idi. Ona görə İdrisdən gələn dəri, köşə qoxusu onu elə vurmuşdu ki, dinməzcə qayıdıb evinə getmişdi... Hələ onun o bağıra-bağıra danışmağı... İndi bude, təzə pox qaynadıblar - dabbaqxana açıblar. İyisindən baş çatlayır. Kondinseneri də qoşurlar ki, evə dolmuş qoxunu təmizləsin, o da çöldəki qoxunu da vurur salır içəri. Adamın ödü ağzına gəlir... *** “Yatsaydım yuxuma girməzdi ki, gəlib haçansa bir ucqar əyalətdə, toz- torpağa batmış, ölüsüylə dirisi bilinməyən bir kənddə yurd salaram. Allah bu kəndin ağsaqqallarınnan olmuş Mirzə Məmmədə rəhmət eləsin. Oğlum Əşrəfin fəlsəfə müəllimi, həmin o Mirzə Məmmədin nəticəsi Nazim Niyaz - əslində, burdan torpaq almaq, bura köçmək fikrinə onun məsləhətindən sonra düşmüşdük – qonağımız olanda həmişə kəndlərinnən danışar, buranın axar-baxarını tərifləyərdi. Axar-baxarı qəti yoxdu, bu heç. Burası cəhənnəmə, kəndin qəribəlikləri adamı dəli eliyir. Amma adamların mütiliyi, sakit, səssiz olmağı, pıçhapıçla danışmağı canıma yağ kimi yayılır. Vallah, məni bu illər ərzində burda saxlayan da adamların bu keyfiyyətidir... Yoxsa o dabbağ İdris kimi... Mən az kitab oxusam da, çox şey bilirdim. Bakıdakı təzə filmlərin, teatr və opera tamaşalarının, hətta baletlərin premyeralarının birini belə buraxmazdım. Əslində, heç əvvəllər öz xoşumla getmirdim - bu bir qayda idi. Partiya tapşırığı kimi. Respublikanın başçısı hamımıza tapşırmışdı ki, bu kimi kütləvi tədbirləri buraxmayaq. Sonra isə özümüz bir növ adətkərdə olduq. Heç yadımdan çıxmaz. Daşkənddəyəm. ÇK-dakı dostum dedi, bəs bu gün Daşkənd Opera-Balet teatrında sənin həmyerlin Arif Məlikovun “Məhəbbət əfsanəsi” oynanılır. Ondan xahiş etdim ki, mütləq mənə bilet tapsın. Sağ olsun. Qonaqlar üçün lojada yer düzəltdi mənə. İri bir gül buketi hazırlatdırıb getdim. Tamaşa bitəndə buketin üstündə “Eloğluma Azərbaycandan” sözləri yazılmış lenti də çevirib səhnəyə qalxdım, buketi tamaşada iştirak edən Arif müəllimin ayaqları altına qoydum. Bir görəydiniz kişi məni necə bağrına basıb ağlayırdı! O şəkil bizim qonaq otağının zalında var – böyütdürüb çərçivəyə saldırmışam... Hə. Mənə hələ də təəccüblü gəlir ki, on beş ildən yuxarı vaxtı bu ölü məkanda necə keçirə bilmişəm?.. Mən mədəni surətdə, özüm özümü sürgünə göndərmişəm... Bir vaxtlar babam da belə yol keçmişdi... Düzdür, onu məcbur eləmişdilər... Mənimki də bir növ məcburiyyətdəndir... Yəni... Qarışıq məsələdir. Mən, rəqiblərimi qabaqlamışam, əslində. Yəni onların mənə edə biləcəyini özüm özümə etdim... Mən bura yaşamağa gəlmədim ki. Nə yaşamaq canım?! Belə yaşamaqmı olar?Buna həm ziyarət, həm ticarət deyərlər. Burda yurd salmağım sovet vaxtı, elə indi də bizimkilərin Rusetə 168 № 2 (14) Yay 2015 sezona getməsi kimi bir şeydir... Alınsa, alınacaq, alınmasa, dabanıma tüpürüb qaçacaqdım... Amma alındı... Neçə illərdir ki, burdayam. Beş manatım vardısa, beş min manat eləmişəm. Üstəlik, burda yurd- yuva qurduq, ağla gəlməyən imperiya yaratdıq... Kişi də bəyənir işimizi. Bircə bu it südü əmən Şərifi yola gətirə bilsəydim?.. Əşrəf üzümə ağ olsa da, bəyənirəm onun taktikasını. Ağırdır. Sanballıdır. Ailəsinə, iş-gücünə sədaqətlidir, namusludur... Düzdür, kapitalistin namuslu olması bir az absurd görünər, amma bütün insanlarda namus anlayışı var, olmalıdır da. Əslində, mən bu namus deyilən məsələni dəfələrlə taptalamışam, hətta anamı da, Humayı da bu işlərimə bulaşdırmışam, amma hamısı qazandığım statusu, pulu, var-dövləti qorumaq naminə olub. Ehhh, Əmənov, Əmənov! Yadındamı, bir adama bir zərf vermək lazım idi. Onda Baş prokurorla ölkə başçısı arasında güclü mübarizə gedirdi. Bu əsnada mən o zərfi respublikadan kənara çıxartmalıydım. Onu təyyarəyə minəsi adama kim çatdıra bilərdi? Humay beş ay idi Əşrəfi dünyaya gətirmişdi. Qucağı uşaqlı idi. Çox araşdırdıqdan sonra dostlarla belə qərara gəldik ki, Humay Əşrəfin uşaq arabasında aparsın zərfi. Əşrəf kolyaskada yatıb, altında da zərf. (Düşünmüşdük ki, əgər prokurorluq işçiləri duyuq düşüb Humaya nəsə etsələr, bir qrup silahlı adam onlara hücum edəcək, araya qarışıqlıq düşəcək, Humayı da, zərfi də aradan çıxardacaq.)Çox həyəcanla uzaqdan oturduğum maşında binoklla müşahidə etdiyim bu olay, allahdan diqqət çəkməmişdi. Hər şey uğurla başa çatmışdı. Amma Humayım o hadisədən sonra şəkər xəstəliyinə düçar oldu. Neçə illərdir ki, şəkərin ən yüksək dozasından müalicə alırdı... Hə, dostlarla düşünmüşdük ki, mən bura elə də böyük məbləğdə pul qoymayacağam. Sadəcə bir əlli-altmış min dollarlıq vəsaitlə girəcəm bu kənd-kəsək oyununa. (Deyim ki, onda bu, böyük pul sayılırdı.)Alındı, qalıram, artırıram. Alınmadı, aradan cırıram. Hiss olunmadan. Səs-küysüz. Elə dədələrimiz də belə etməmişdimi? Qan bahasına aldıqları torpaqları bir qadının eşqilə, bir atın həvəsilə tərk etməmişdilərmi? Babam danışırmış ki, (ona da babası danışıbmış) baharlı tayfalarından olan Eminalı adlı tayfa başçısı (sonralar bu tayfanın götürdüyü Əmənov soyadı o kişinin adından alınmışdı) tayfasıyla İraqdan Anadoluya, ordan da Arazbara gəlib çıxıb. Hər səfərdə də qan töküb, yurd alıb, at ilxılarına, mal naxırlarına, davar sürülərinə biçənək qazanıb, otlaq alıb, gözü tutan qız-qadın görəndə onların eşqilə yenə qılınc çalıb, baş kəsib, tutduğu torpaqları da qan ucundan verib, təzədən yerini dəyişib. Axırı gəlib Zəngəzurun Baharlı çayı deyilən bölgəsinə çıxıblar. Yüz illər boyu bu torpaqlarda yaşadılar. Yeddi para kənd saldılar, düşmənləri ilə cəng elədilər, qan tökdülər, oralarda möhkəmləndilər. Amma axırı nə oldu? Bir balaca erməni qısqısı olan kimi 1993-cü ilin sonlarında babalarımız kimi bizimkilər də neçə yüz illik tarixi olan yurdlarını qoyub aradan çıxdılar... Amma hələ ki, mən buralarda bərk dayanmışam. Allah axırından saxlasın...” *** Bərdə bazarına getmişdi oğluyla. Qayıdan baş yolun kənarındakı şitil satılan yerdə saxlatdırdı maşını. Hərəsindən on ədəd olmaqla alma, armud, heyva, şaftalı, hülü, zoğal, əzgil, xırnik, karalyok və qeyri şitillərdən alıb maşının arxasına yığdırdı. Onda Şərif hələ cavan uşaq idi, ali məktəbdə oxuyurdu. Kişinin bu şitil alma mərasiminə təəccüblə baxır, gülməkdən özünü saxlaya bilmirdi. “Bu kişinin kefi durub vallah! Əşşi, sənin şitil əkən vaxtındır? Arvadını da götür, get xaricə, gəz, kef elə özünçün... Yoox, cənab Əmənov gərək bağ sala!? Vallah, mənnən olsa, bu şoran torpağa ayaq da qoymaram... Bu kişinin işlərinnən baş açmaq olur ki?” Yüklə 275,5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|