Uluslararasi sempozyumu

68

Tarihi - Kültürel Gelişim Sürecinde Türk Kadının Konumu 

olarak anayasaya dayanması onu diğer Doğu ülkelerinden ayırmaktadır. Şöy-

le ki, Türkiye ile kıyaslandığında Arap Dünyasında kadın özgürlüğünü teşvik 

çalışmaları aydınlanmacı yolu takip etmekte daha yavaş davranmaktaydı. Bu 

yolda ilk engel ise, kuşkusuz, otoriter rejim, çürük geleneklere dayalı toplum 

yasaları, hurafe ve gericiliği yayan şeriat kanunlarıydı. İlerici yazara göre, 

kadın özgürlüğü yönünde köklü değişikliklere bu doğrultuda bilinçlenmenin 

geliştirilmesi ve yasaların desteğiyle ulaşılabilir .(32, s. 132)

Emin Reyhani 1917 yılında yazdığı “Harem Duvarları Arkasında” eserinde 

Genç Türklerin hakimiyeti yıllarında toplumun siyasal ve toplumsal hayatına 

cesaretle atılan Cihan karakteri ile özgür, azimli, cesur ve ilerici Türk kadın 

tiplemesini vermeye çalışmıştır. Yazar Cihan᾿ı şöyle anlatmaktadır: “O, mil-

letinin diğer kız ve kadınlarının önünde giderek, özgürlük meşalesini azimle 

taşımakta, haremin nefret uyandıran zincirlerine karşı mücadele etmektey-

di. O, özgürlüğe çağıran siyasi makalelerin yazarı, devrimci fikirlerin yeni 

meşale tuttuğu akılların hâkimi, vatandaşlarını özgürlük ve adalet uğrunda 

mücadeleye çağıran bir Türk kızıydı!” (33, s. 94) Onun mücadelesi Doğu ka-

dınının parlak ve aydın geleceğine meşale tutan fedakâr Türk kadının kutsal 

cihat yolu, cesaret ve direniş destanıydı!

Günümüzde Mevcut Olan Sorunlar ve Beklentiler

Günümüz  kadını  ülkesinin  sosyal  -  siyasal  yaşamında  önemli  rol  alan, 

modern  toplumun  oluşumu  sürecinde  bizzat  görev  alan  bağımsız,  aktif  ve 

mücadelecidir. O, ayakları üzerinde sağlam duran, hayatın çeşitli alanlarında 

kendi sözünü söyleyebilen, hem aile, hem de çalışma yaşamının üstesinden 

hakkıyla  gelen  ilerici  toplumsal  bir  güç  olarak  yetişmektedir.  Günümüzün 

kadınları erkeklerle eşit durumda yaşamın neredeyse tüm alanlarında ortak 

işbirliği  kurmakta,  parlamentoda  ve  yönetimde  temsil  edilmekte,  seçimle-

re aktif katılmaktadır. İlerici kadınlar arasında devlet başkanları, memurlar, 

diplomatlar, milletvekilleri, filozoflar, bilim adamları ve aydınlar, avukatlar, 

doktorlar, askeri ve diğer meslekten olan kadınlar da bulunmaktadır. Elbette, 

21. yüzyılın eşiğinde kadınların sadece seçim hakkı ile ikna olmasını düşün-

mek saflık olur. Kadınların özgürlüğü yalnız onların bizzat özgür olmasıyla 

sınırlanmıyor; onları çevreleyen ortam ve bu ortamda kadın hakkında uzun 

senelerden beri oluşmuş olan fikri değiştirmek gerekmektedir. Dünya Barış 

ödülü kazanan Svetalana Aleksieviç᾿in şu sözlerine hak vermemiz gerekir. 

O, şöyle demektedir: “Günümüzde görünürde özgürlük mevcut olsa da, psi-

koloji halen esaretedir.” (34) Özgür gelecek ve sağlıklı insanlık ilerici kadın 

kökleri üzerinde yükselmektedir. Bir toplumun değeri kadınına verdiği de-

---

69

  Afsana MAMMADOVA  

ğerle ölçülür. Kadın aile ocağının koruyucusu ve temelidir. Toplum aileler 

üzerinde oluşur. Bu ise kadını toplumun temeli yapmaktadır. Fransız filozofu 

F.M.Fourier

13

 sözleri bugün de güncelliğini korumaktadır: “Her toplumda ka-

dın özgürlüğünün düzeyi genel özgürlüğün düzeyi anlamına gelir.” Tolumun 

kalkınması öncelikle kadın özgürlüğünden başlar. Sadece özgür kadın özgür 

düşünceli ilerici insanoğlunu dünyaya getirmek gücüne sahiptir. Kadın ken-

di döneminin aynası, toplumun durumunun göstergesidir. Maalesef, modern 

teknik ve bilimsel ilerleme asrında kadın ayrımcılığı ile ilgili hala çözümlen-

memiş sorunlar bulunmaktadır. Son dönemlerin genel istatistiksel rakamları-

na baktığımızda, kadınların eski toplumlarda olduğu gibi alınıp satılması, cin-

sel istismara zorlanması, tacize ve baskılara maruz kalmasıyla ilgili olguların 

arttığının tanığı oluruz. Özellikle, yaşam düzeyinin düşük olduğu taşralarda 

ve sosyoekonomik ilerlemenin zayıf olduğu çevre bölgelerde bu gibi olaylara 

daha sık rastlanmaktadır. Kadının toplumdaki statüsü sosyal ve sınıfsal ka-

rakterli olup bir takım koşullara bağlıdır. Merkezde yaşayan kadınlarla çevre 

bölgelerde yaşayan kadınlar arasında, hem de üst sınıfa ait kadınlarla aşağı 

sınıfa  ait  olan  kadınların  yaşam  tarzı,  hak  ve  özgürlükleri  arasında  keskin 

farklar bulunmaktadır.

BM᾿nin  “Cinsiyet  gelişimi”  projesi  kapsamında  19-60᾿lı  yaşlarda  bulu-

nan kadınlar arasında yapılan anket sonucunda Azerbaycan᾿da son yıllarda 

kadınlara karşı şiddet olgularının çoğaldığı durumu ortaya çıkmıştır. Azer-

baycan Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı Genel İşlemler İdaresinden verilen bil-

giye göre, esasen aile içi şiddet sonucu meydana gelen cinayetlerin % 73,9᾿u 

dövülme, % 22,4᾿ü kasten ağır ve hafif zarar verme, % 0,5᾿i kasten adam öl-

dürme, % 3,2᾿si ise diğer suçlardır .(29) Her sene 4 bine yakın kadın eşi veya 

yasadışı nikâhta oldukları erkekler tarafından ağır şekilde dövülmekte, her 

gün 100᾿e yakın kadın fiziksel darbelere maruz kalmaktadır. 2009᾿da “Aile 

içi şiddete dair” yasa tasarısı kabul edilse de, yasanın uygulanması sonucunda 

olumlu değişiklikler elde edilememiştir. Şöyle ki, 2010 yılında 109, 2011 yı-

lında yılda 135 kadın aile içi şiddetin kurbanı olmuşsa, 2012 yılının ilk 6 ayı 

için bu rakam 790᾿a yükselmiştir.

Günümüzün  Türk  kadınlarının  başlıca  sorunları  arasında  kadın  ticareti 

(traffiking), taşrada erken nikâhın acı sonuçları, aile içi fiziksel ve psikolojik 

şiddete maruz kalma, cinayet niteliğinde ölüm olayları, iş yerlerinde cinsel 

istismara maruz kalma, cinsel içerikli baskılar, töre cinayetleri, eğitim ola-

naklarının sınırlanması vs. bulunmaktadır. Yukarıda da belirtildiği üzere, sos-

yoekonomik yönden geri kalan, ataerkil geleneklerin halen etkin olduğu ücra 

13 ‘’Feminizm’’ kelimesinin onun türettiği söylenilir.

---