20
3
– Bu qədər qatil görmüĢəm, – köməkçi dedi, – amma heç biri onları təqib edənlərin kim
olduğunu heç vaxt nəzərə almayıb. Bu axmağın isə heç ağlına da gəlməyib ki, biz itlərdən də
istifadə edə bilərik.
– ġənbədən bəri hər gün bu itləri onun izinə salırıq, – Ģerif dedi. – Amma hələ də onu tuta
bilməmiĢik.
– Onlar köhnə izlər idi. Bu günə kimi bu cür yaxĢı bilinən, təzə izə rast gəlməmiĢik. Amma
bu gün o, səhvə yol verib. Bu gün hökmən ələ keçəcək. Bəlkə də, nahar vaxtınacan əlimizdə
olacaq.
– YaĢayarıq, görərik, – Ģerif dedi.
– Görəcəksiniz, – köməkçi dedi. – Ġz dəmir yolu xətti kimi düz gedir. O xətti tutub get.
Baxın, hətta ayaqqabısının altı da apaydın görünür. Bu axmağın ağlı kəsməyib ki, toz-torpaqlı
geniĢ yola çıxsın, orda baĢqa izlər arasında öz izini itirməyə çalıĢsın, itlər də onu tapa bilməsin.
Saat onacan itlər bu izin son ucunu haqlayacaqlar.
Elə də elədilər. Tezliklə iz sərt düz bucaq altında yana döndü. Onları yola çıxardı, baĢlarını
yerə sallamıĢ itlər yol boyu bir qədər getdikdən sonra yana döndülər, yoldan aralanıb bir az
aralıda – pambıq tarlasındakı anbara doğru gedən cığıra düĢdülər. Onlar yumĢaq, gurultulu
səsləriylə bərkdən hürməyə, irəli cummağa, o yan-bu yana fırlana-fırlana, səbirsizlikdən diĢlərini
qıcırdada-qıcırdada adamların əllərindən dartınıb çıxmağa çalıĢdılar.
– Bay səni, axmaq! – köməkçi dedi. – Dincəlmək üçün burda oturub: bu da izi – altı diĢ-diĢ
ayaqqabılar. Ġndi bizdən uzaqbaĢı bir mil uzaqlıqda olar! Ġrəli, uĢaqlar! – Ġrəli cumdular: itlər
hürə-hürə qabağa dartınır, adamlar isə onların arxasınca yortma qaçırdılar. ġerif üzü tüklü adama
tərəf döndü.
– Bax indi fərqlənmək imkanın var, hamıdan qabağa qaç, get onu tut, min dollar da sənin
olsun, – o dedi. – Nəyi gözləyirsən?
Adam cavab vermədi; indi heç kimin danıĢmağa halı yox idi, təngnəfəs olmuĢdular,
xüsusilə də itlərin dalınca bir mil qaçandan sonra; onlar hələ də hürə-hürə irəli dartınırdılar;
sonra yoldan kənara sapdılar, ilan kimi qıvrıla-qıvrıla təpəyə dırmaĢan cığırla qaçıb qarğıdalı
tarlasına çıxdılar. Burda səslərini kəssələr də, sürətlərini azaltmadılar; hətta əksinə, daha da
artırdılar; adamlar indi var gücləriylə qaçırdılar. Hündür, adam boyda qarğıdalıların arasında bir
zənci koması vardı.
– O burdadır, – Ģerif tapançasını çıxara-çıxara dedi. – Ehtiyatlı olun, uĢaqlar. Onun da
silahı var.
Məharətlə düĢünülmüĢ hiyləgər bir hərəkət etdilər: tapançalarını çıxarıb, gizlincə evi
mühasirəyə aldılar, Ģerif köməkçinin müĢayiəti altında daxmaya tərəf sıçradı, ĢiĢmanlığına
baxmayaraq, özünü ustalıqla divarın dibinə, pəncərələrin arasındakı ölü zonaya verdi. Divara
20
4
sığına-sığına evin küncünü keçdi, təpiklə vurub qapını açdı və əlində tapança içəri atıldı. Ġçəridə
balaca bir zənci uĢağı vardı. Lüt, çılın-çılpaq idi, soyumuĢ ocağın közü üstündə oturub ağzında
nəsə çeynəyirdi. Deyəsən, tək-tənha idi, amma bir saniyə keçməmiĢ içəri qapıda bir qadın peyda
oldu, Ģerifi görəndə ağzı açıla qaldı, əlindəki çuqun tavanı yerə saldı. Onun ayağında kiĢi
ayaqqabıları vardı, dəstə üzvlərindən biri onların qaçaq adama məxsus olduğunu dərhal anladı.
Qadın onlara ağ bir adamdan söz açdı; onun sübh obaĢdan öz ayaqqabılarını onunkuyla – qadın
həmin an ərininkiləri geyibmiĢ – dəyiĢdiyini bildirdi. ġerif diqqətlə ona qulaq asdı. “Pambıq
anbarının böyründəmi dəyiĢdi?” – deyə soruĢdu. Qadın “Hə” dedi. ġerif öz dəstəsinin, xalta
qayıĢlarını gəmirən itlərin yanına qayıtdı. Ġtlərə tamaĢa elədi, adamlar əvvəlcə onu sorğu-suala
tutdular, sonra susub ona baxdılar. Tapançasını necə cibinə soxduğunu, sonra isə dönüb itlərin
hərəsinə möhkəm bir təpik iliĢdirdiyinə tamaĢa elədilər. – Bu lənətə gəlmiĢ qarınquluları Ģəhərə
göndərin, – o, hirslə dedi.
Ancaq Ģerif çalıĢqan adamdı. Qaçağın pambıq anbarına bir də qayıdacağını öz adamları
kimi o da yaxĢı bilirdi; onun təsəvvürünə görə bütün bu müddət ərzində Kristmas məhz orda
gizlənmiĢdi; ancaq bunu da yaxĢı bilirdi ki, onlar ora çatanda Kristmas artıq orda olmayacaq.
Ġtləri daxmadan zorla ayıra bildilər, onlar ehtiyatla, məharətlə, səssizcə pambıq anbarını
mühasirəyə alaraq, qəfil, lazımi qaydada, amma xeyli ümidsiz halda, əllərində tapança içəriyə
soxulanda orda yalnız qəfil yaxalanmaqdan heyrətə gələrək qorxuya düĢmüĢ çöl siçanını ələ
keçirə bildilər; artıq saat onun istisi adamı ütürdü. Buna rəğmən itlər hələ də Ģerifin ixtiyarında
idi – onlar heç cür anbara yaxın düĢmək, yoldan aralanmaq istəmirdilər, ayaqlarını möhkəm
dirəyərək baĢlarını dartıb xaltadan çıxarmağa, geriyə, bir az əvvəl zorla çıxarıldıqları daxmaya
tərəf qaçmağa can atırdılar; elə bil, bu daxma maqnit kimi onları özünə çəkirdi. Onları anbara
salanacan iki nəfər əməlli-baĢlı tər tökməli oldu, amma qayıĢlarını azca boĢaldan kimi itlər,
sanki, kiminsə əmrilə irəli sıçrayıb, qaçaq adamın kölgəli tərəfdə, Ģehi hələ qurumamıĢ, hündür
otluqdakı ayaq izləri boyu anbarın ətrafına dövrə vurdular, sonra isə yenidən yola qaçıb, xaltaları
boğazlarını kəsə-kəsə, onları dartıb saxlamağa çalıĢan iki nəfəri arxalarınca əlli metr sürüdülər;
bu adamlar, axır ki, fürsət tapıb qayıĢları bir ağaca dolayaraq, onları birtəhər saxlaya bildilər. Bu
dəfə Ģerif onlara təpik də vurmadı.
Nəhayət, təqibin gurultusu, qıĢqırığı, hay-küy və hiddəti yavaĢ-yavaĢ öləzidi, eĢidilməz
oldu. ġerif düz tapmamıĢdı; adamlar itlərlə birlikdə anbarın yanından ötüb-keçəndə Kristmas
orda yox idi. O yalnız ayağındakı ayaqqabıların – qara, qapqara, zənci iyi verən baĢmaqların
bağını bağlamaq üçün orda ayaq saxlamıĢdı. Elə bil, onlar kor balta ilə dəmir filizindən kəsilib
düzəldilmiĢdilər. Bu kor-kobud, ayağını əzən nahamar ayaqqabılara baxaraq, diĢlərini zorla
aralayıb tək bircə kəlmə söz dedi: “Hah”. Sanki, ağ adamların onu, nəhayət ki, qara dibsiz bir