Uġlyam folkner
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
22 5 kimi insanların iradəsinə, ən betəri onların buyruğuna əsasən baĢ verib; halbuki bu adamı da onları yaradan eyni Allah yaradıb; halbuki, onu məhz özləri bu həddə gətirib çıxarıblar, buna görə də indi tikə-tikə parçalamağa hazırdılar. Seçim mənim olmayıb. Bunu unutmayın. – Bilirəm. Çünki seçim etmək insana heç də tez-tez nəsib olmur. Siz bundan xeyli əvvəl öz seçiminizi etmisiniz. – Haytauer ona baxır. – Mən hələ doğulmamıĢdan əvvəl sizə seçim haqqı verilib, siz də nə mən, nə o qadın, nə də o adam hələ həyatda yox ikən öz seçiminizi etmisiniz. Bax onda siz bu yolu seçmisiniz. Məncə, pis adamlar kimi yaxĢılar da öz seçimlərinin haqq- hesabını ödəməlidirlər. O qadın kimi, o adam kimi, mənim kimi. Yerdə qalan bütün insanlar kimi, o biri – digər qadın kimi. – Digər qadın? Bəyəm baĢqa qadın da var? Doğrudanmı, sinnimin bu çağında, altmıĢımda həyatımı iki əxlaqsız qadın korlamalı, rahatlığımı əlimdən almalıdı? – Bu, baĢqa bir qadındı, – özü də əxlaqsız deyil. Otuz ildi yox olubmuĢ. Ġndi üzə çıxıb. Bu qadın onun nənəsidi. – Kimin nənəsidi? – Kristmasın, – Bayron deyir.
Qaranlıq pəncərədən həyət qapısına, ordan da küçəyə baxa-baxa gözləyən Haytauer uzaqdan gələn musiqi səsinə qulaq verir – dərhal, o səs baĢlayan kimi. Hər çərĢənbə, hər bazar axĢamı qaranlıq pəncərə önündə oturarkən o səsi gözlədiyini heç də Ģüurlu Ģəkildə dərk etmir. Amma onun haçan baĢlayacağını saata baxmadan, demək olar ki, saniyə dəqiqliyilə bilir. Artıq iyirmi ildir ki, saatdan istifadə etmir, ona heç ehtiyac da duymur. Mexaniki zamandan daim uzaq qaçır. Ancaq elə buna görə də heç vaxt onu səhv salmır. Sanki, təhtəlĢüurunda əqlin iĢtirakı olmadan, qeyri-ixtiyari doğulan bir neçə dəyiĢməz, kristallaĢmıĢ sabit vaxt ölçüsü vardı və bu gerçək dünyada onun bütün keçmiĢ həyatını indiyəcən məhz bu ölçülər idarə etmiĢ, onlar nizama salmıĢdı. KeçmiĢ həyatında saata baxmadan bazar gününün tezdən və axĢam ibadətləri, çərĢənbə gününün axĢam ibadəti zamanı isə onun əvvəli və axırı bildirən iki an arasında məhz harda olmaq, nə etmək, kilsəyə haçan girmək, oxuduğu duanı və ya moizəni hansı anda yekunlaĢdır- maq lazım gəldiyini dərhal və dəqiq təyin edə bilirdi. Və budur, axĢam toranı hələ qatı qaranlığa çevrilməmiĢ öz-özünə deyir İndi onlar bir yerə yığışırlar, küçə boyu yavaş-yavaş axışır, tini-
idi, demək olar ki, iyimi beĢ il bundan əvvəl vəfat edib) onların arasındadı; indi o, yerindən durub xorun yanına qalxacaq Bazar axĢamı ibadətinə yığıĢıblar. HəmiĢə ona elə gəlib ki, insanın Allaha ən yaxın olduğu vaxt məhz bu saatdır – həftənin yeddi gününün heç bir anında insan Ona 22 6 bu qədər yaxın düĢə bilmir. Bütün kilsə toplantıları arasında yalnız bu ibadət anında Vəd və ali məqsədi təcəssüm etdirən nəsə ruhi bir rahatlıq mövcuddur. Qəlb də, Ģüur da əgər onlara rəva görülübsə, məhz bu vaxt təmizlənir; həftə bütün ağrı-acısı ilə birlikdə baĢa çatıb – arxada qalıb, onun günahları səhər ibadətinin ciddi və təmkinli qeyzi ilə yuyulub; növbəti həftə, öz ağrı-acısı ilə birlikdə hələ doğulmayıb, qəlb hələ ki rahat və dincdir; hələ ki inanc və ümid onu öz Ģirin sərinliyinin ağuĢuna alıb. Qaranlıq pəncərənin önündə əyləĢib, ona elə gəlir ki, onları gerçəkdən görür Budur bir yerə
Ġndi”, – özünü azca qabağa verir; budur, sanki, onun iĢarəsiylə musiqi baĢlanır. Orqanın dərin, gurultulu melodiyası yay gecəsinə yayılır, bu bütövləĢmiĢ, geniĢmiqyaslı melodiya ağır-ağır yüksəlir, boğazdan azad olmuĢ səslər, sanki, çarmıxa çəkilir, çarmıx forması alır; vəcdlə, əzəmətlə ətrafa yayılır, təsir gücü artır. Ancaq indinin özündə belə onda nəsə sərt, qaçılmaz, düĢünülmüĢ bir ahəng eĢidilir və ehtirasdan daha çox fədakarlıq duyulur; o xahiĢ edir, yalvarır – sevgi, həyat üçün yox – hər bir protestant musiqisi kimi o da bunları insanlara qadağan edir – yüksək, təntənəli ahəngdə ölüm tələb edir, sanki, ölüm ən gözəl nemət imiĢ. Onu bəyənərək öz dualarında mədh etmək üçün səslərinə güc verənlər – o musiqinin mədh və simvolizə etdiyi duyğularla tərbiyə alıb böyüyənlər indi, sanki, öz duaları ilə həmin tərbiyə alıb böyüdükləri duyğulardan intiqam alırlar. Bu musiqini dinləyərkən ona elə gəlir ki, öz həyat tarixçəsinin, doğulduğu torpağın, öz tayfa qanının – onu doğuran və əhatə edən, nə nəĢəni, nə acını həzm etməyə, nə də onlardan boyun qaçırmağa dava-dalaĢsız qadir olmayan xalqının apofeozunu eĢidir. NəĢə, sevinc, sanki, bu adamlar üçün dözülməz Ģeylərdir: onlar bundan xilas yolunu dəlisovluqda, sərxoĢluqda, dava-dalaĢda, ibadətdə – acıdan
da elə o cür – görünür, heç vaxt sağalmayacaq dəlisovluq azarında tapırlar Buna görə də mənsub olduqları din axı niyə də onları həm özlərini, həm də bir-birilərini öldürməyə məcbur etməsin? O fikirləĢir. Ona elə gəlir ki, bu musiqidə o, bu adamlar üçün sabaha nələr hazırlandığının, nə etməli olacaqlarının bəyanını, təsdiqini eĢidir və onlar artıq bundan xəbərdardırlar. Ona elə gəlir ki, bundan əvvəlki həftə gur sel axını kimi ötüb-keçib, sabah baĢlayacaq növbəti həftə isə dərin bir uçurumdur və indi o gur axın sərt sıldırımın təpəsindən bu dibsiz uçurumun qaranlığına sıçrayarkən bəraət üçün deyil, son salam atəĢi kimi, tək bircə dəfə, var gücüylə, zildən, qəzəbli bir qiyyə çəkdi və onun bu qiyyəsi hansısa allaha deyil, həbsxana barmaqlığı arasından bu insanlara və bundan savayı iki kilsəyə qulaq kəsilən, edamına da məhz bu adamların xaç qaldıracaqları məhkum insana tuĢlanıb. “Bunu həm də sevinə-sevinə edəcəklər”, – o, qaranlıq pəncərəyə üz tutaraq deyir. Hansısa önduyğudan, nəsə hətta istehzadan da dəhĢətli bir Ģeydən dodaqlarının, ovurdlarının gərildiyini hiss edir. “Zira, ona rəhm eləmək onlar üçün özlərinə Ģəkk gətirmək kimi bir Ģey olardı, onlar özləri rəhmə ümid bəsləyir və ona ehtiyac duyurlar. Onlar bunu sevinə-sevinə edəcəklər, sevinə-sevinə. Bax Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|