Uġlyam folkner
Yüklə 4,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 9 Pencək üstündəki pinələrdən 25 – niĢanlardan tanınmaz hala düĢmüĢdü. Bunlar kiĢi səliqəsiylə, kobudcasına tikilmiĢ dəri pinələr və sapsarı saralaraq ötən ildən qalma xəzəl rəngini almıĢ boz mahud konfederat pinələri idi; onlardan biri isə onun uĢaq qəlbinin, az qala, dayanmasına səbəb oldu: BirləĢmiĢ ġtatlar ordusuna məxsus hərbi mundirdən qoparılmıĢ mavi – tünd-mavi rəngli bir pinə. O dilsiz-ağızsız, naməlum niĢana baxarkən, anayla ata ömrünün payız çağında doğulan, bədən hüceyrələri artıq Ġsveçrə saatının aramsız qayğısına ehtiyac duyan bu oğlan uĢağını qalibiyyət qarıĢıq qəribə bir qorxu hissi sakitcə öz ağuĢuna aldı, sonra o xəstələndi. AxĢam, Ģam zamanı heç nə yeyə bilmədi. Artıq altmıĢ yaĢını haqlamaqda olan atası baĢını qaldıranda oğlunun ürkək, hayıl-mayıl, bir də nəsə qəribə baxıĢlarla onu süzdüyünü gördü. Ondan soruĢdu: “Sənə nə olub?” UĢaq nə cavab verə, nə də danıĢa bildi, onun məsum uĢaq sifətində elə bir ifadə vardı ki, elə bil, dərin, dibsiz bir quyuya baxırdı. Gecə yuxuya gedə bilmədi. Əl-ayağı qıc olmuĢ halda qaranlıq çarpayıda uzanmıĢdı, heç titrətmirdi də, həyatda olan yeganə doğması, atası isə bu vaxt (uĢaqla onun arasında elə bir uzun zaman məsafəsi vardı ki, onu hətta on illərlə də ölçmək mümkün deyildi; bu, onları zahiri oxĢarlıqdan belə məhrum etmiĢdi) ondan xeyli aralıda – divarların, döĢəmələrin o tayında yatmıĢdı. Sabahı gün uĢaq yenə qarın ağrısına düĢdü. Amma bunu heç kimə, hətta onların ev iĢlərini görən, ona ana və dayə əvəzi olan zənci qadına belə demədi. Sonra tədricən gücü bərpa olunmağa baĢladı. Özünə gələn kimi bir gün yenə çardağa çıxdı, sandığı açdı, pencəyi çıxardı, qorxu, qürur və Ģirin bir ürpəĢmə içərisində əlini mavi pinəyə toxundurdu; atasının, bu pinənin kəsilib götürüldüyü mundirin sahibini öldürüb-öldürmədiyi barədə düĢündü, bunu bilmək arzusunun, bunu bilmək qorxusunun onda nə qədər güclü, daimi olduğunu anlayanda daha da dəhĢətə gəldi. Lakin elə həmin günün sabahı, atasının kənddəki xəstələrindən birinə baĢ çəkməyə getdiyini, axĢamacan ordan çətin qayıda biləcəyini öyrənəndə mətbəxə keçib, zənci qadınla söhbət elədi. “Mənə yenə babamdan danıĢ. O nə qədər Ģimallı öldürüb?” Bu dəfə onu dinləyərkən, azacıq da olsa, qorxu hiss etmədi. Heç qalibiyyət hissi də duymadı; sadəcə, fəxr və qürurla qulaq asdı. Öz oğlunun isə bu babanı görməyə gözü yox idi. Oğlu heç zaman belə bir Ģey soruĢmaz və fikirləĢməzdi; buna rəğmən nə oğul özünə baĢqa bir ata, nə də ata özünə baĢqa bir oğul arzulamağı ağlına da gətirməzdi. Onların bir-birinə münasibəti kifayət qədər dinc, hamar idi: oğulunku soyuq, quru, mexaniki bir ehtirama, atanınkı isə canlı, açıq, bir qədər kobud, amma ürəkdən gələn yumora əsaslanırdı və bu yumorda mənasızlıqdan daha çox incəlik çatıĢmırdı. Onların ikimərtəbəli Ģəhər evindəki həyatı sakit-xürrəm və dinclik içərisində keçirdi, amma günlərin bir günü oğul, onu bələk vaxtından saxlayıb böyüdən kölə qadının biĢirdiyi yeməkləri yeməkdən birdən, həm də həmiĢəlik imtina etdi. Zənci qadının hədsiz qəzəbinə baxmayaraq, o gündən öz yeməyini mətbəxdə özü biĢirdi, onu süfrəyə özü gətirib düzdü; süfrə arxasında üzbəüz
25
29 0 əyləĢdiyi atası, bir qayda olaraq, hökmən və təntənəli Ģəkildə onun sağlığına burbon viskisi qaldırardı, amma oğul dilinə bir qram da olsun viski vurmazdı və bütün ömrü boyu da ona yaxın düĢmədi. Oğlunun toy günü ata evi ona bağıĢladı. Gənc bəylə gəlin evə gələndə o artıq əlində açar artırmada dayanmıĢdı. PlaĢını geyinmiĢ, Ģlyapasını baĢına qoymuĢdu. Bütün əĢyaları yanına yığılmıĢdı, bir cüt köləsi isə (xörəkbiĢirən zənci qadın və özündən yaĢca xeyli böyük olsa da, “balaca” deyə çağırdığı, baĢında bir dənə də tükü olmayan kiĢi – o qadının əri) bir qədər arxada dayanmıĢdı. Ata plantator deyildi, hüquqĢünas idi, oğlu sonralar tibbi necə öyrənmiĢdisə, o da hüququ təxminən o cür, özü demiĢkən, “cidd-cəhdlə, hətta Ģeytana yalvara-yalvara” öyrənib mənimsəmiĢdi. O, Ģəhərdən iki mil aralıda özünə təzə ev almıĢdı, artırmadan bir az aralıda eynicinsli bir cüt ata qoĢulmuĢ dördtəkərli araba onları gözləyirdi; oğlu, üzünü ilk dəfə gördüyü gəlini ilə birlikdə həyət qapısından içəri girib evə tərəf gələrkən o – sağlam cüssəli, üst-baĢı bir qədər səliqəsiz, qırmızıburun, bığları soyğunçu-quldur bığına bənzəyən bu adam Ģlyapasını boynunun arxasına ataraq, ayaqlarını bir-birindən aralı qoyub artırmada dayanmıĢdı. AĢağı əyilib gəlini öpdü, kəskin tütün, viski iyi qadının boynunu yaladı. “Mən bilən, sən onun üçün münasib arvad olacaqsan, – dedi. Gözlərindən Ģıltaqlıq, sırtıqlıq yağsa da, onlar mehriban idilər. – Bir də bizim bu mömin oğlana o qədər də çox Ģey lazım deyil, Allahın belə musiqiyə dözə bilmədiyi presviterian himnlərini bəm səslə oxuya bildin, kifayətdi”. Sonra fırçayla rənglənmiĢ dördtəkərli arabaya minib, bütün əmlakı – paltarları, üstü hörməli iri viski ĢüĢəsi və kölələri ilə birlikdə ordan uzaqlaĢdı. AĢpaz qadın hətta yeni evlənənlərə ilk nahar yeməyini hazırlamaq üçün də qalmadı. Bu iĢi ona təklif edən olmadığı kimi, onu bu iĢə götürməkdən imtina edən də olmadı. Ata ömrünün axırına kimi bir də bu evə ayaq basmadı. Gəlsəydi, çox Ģad olardılar. Bu barədə heç vaxt açıq Ģəkildə danıĢmasalar da, ata da, oğul da bunu yaxĢı bilirdi. Gəlin – həyatda elə bir uğur qazana bilməyən, kilsədə isə, görünür, süfrədə çatıĢmayan Ģeylərin əvəzini tapan, tərbiyəli və çoxuĢaqlı bir ailənin qızı olan gəlin isə qayınatasını çox sevirdi; ürkəkcəsinə, gizlincə, üzə büruzə vermədən ona – onun dəlisovluğuna, sadəlövh kiĢilik qanunlarına kor-koranə, sadəlövh inancına məftun idi. Lakin atanın bəzi iĢləkləri də onların qulağına gəlib çatırdı: bir dəfə, kəndə köçdükdən sonra növbəti yay o, qonĢu meĢəlikdə təĢkil olunan dini bir mərasimə müdaxilə edərək onu bir həftəlik həvəskar at yarıĢına çevirmiĢdi; qəzəbli, fanatik kənd keĢiĢləri isə sırası seyrələn dindarlar önündə kənd minbərindən bu islaholunmaz adama olmazın lənətlər yağdırmıĢdılar. Oğluna, gəlininə niyə baĢ çəkmədiyini isə onlara açıq Ģəkildə izah etmiĢdi: “Mən sizi darıxdıracam, siz də məni. Bir də ki qorxuram bu oğlan məni yolumdan azdıra. Bu qoca yaĢımda baĢımı cənnətlə”. Ancaq əsl səbəb bu deyildi, baĢqaydı. Oğul da bunu bilirdi; bilirdi ki, baĢqadı; əgər özgə ağızdan Yüklə 4,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|