17
5
nəfəsi də somsoyuğuydu. Ətrafı bürümüĢ qatı sükut içərisində o, yaĢamıĢ olduğu bütün
zamanların saysız-hesabsız səslərini eĢidirdi – sanki, bütün keçmiĢi birrəngli naxıĢla
bəzədilmiĢdi. Və onun ardı vardı: sabahkı gecə, birrəngli naxıĢa bürünəcək bütün sabahlar onun
davamına, ardına çevriləcəkdi. Bu barədə düĢünür, saysız-hesabsız təkrarlardan ibarət olan bu
davama sakitcə heyran qalırdı; zira haçansa baĢ verənlərin, olanların hamısı bir-birinin eyni olub,
zira sabah da olacaqlar və olmuĢlar eyni olacaq. Vaxt gəlib çatdı.
O, torpağın üstündən qalxdı. Kölgədən çıxıb evin ətrafına dolandı, mətbəxə girdi. Ev
qaranlıq idi. Səhər tezdən daxmadan çıxandan sonra bir daha ora qayıtmamıĢdı, buna görə də
qadının ona məktub qoyub-qoymadığını, indi onu gözləyib-gözləmədiyini bilmirdi. Buna
baxmayaraq, ehtiyatla yeriməyə, səs salmamağa çalıĢmırdı. Sanki, yuxu deyilən Ģey ağlına belə
gəlmirdi, qadının yatmıĢ olub olmadığı vecinə də deyildi. Tələsmədən pilləkənlərlə yuxarı qalxıb
yataq otağına girdi. Demək olar ki, elə o dəqiqə çarpayıdan qadının səsi eĢidildi:
– Çırağı yandır.
– Bunun üçün iĢıq lazım olmayacaq, – o dedi.
– Yandır çırağı.
– Yox, – dedi. Çarpayının qırağında dayanmıĢdı. Ülgüc əlindəydi. Hələ ağzını açmamıĢdı.
Qadın daha heç nə demədi, birdən Kristmas, sanki, bədəninin ondan ayrıldığını hiss elədi.
Bədəni masaya yaxınlaĢdı, əlləri ülgücü onun üstünə qoydu, çırağı axtarıb tapdı, kibriti çəkdi.
Qadın yataqdan qalxıb oturmuĢdu, kürəyini çarpayının baĢ tərəfinə söykəmiĢdi. Gecə köynəyinin
üstündən Ģala bürünüb, uclarını sinəsinə sıxmıĢdı. Əllərini Ģalın üstündən bir-birinə çatıb, onun
qatları altında gizlətmiĢdi. Kristmas masanın yanında dayanmıĢdı. Bir-birinə baxırdılar.
– Sən mənimlə dua etmək üçün diz çökəcəksənmi? – qadın dedi. – Bunu səndən xahiĢ
eləmirəm.
– Yox, – o dedi.
– Mən bunu xahiĢ eləmirəm. Səndən xahiĢ eləmirəm. Mənimlə birlikdə diz çök!
– Yox.
Onlar bir-birinə baxırdılar.
– Co, – qadın dedi. – Son dəfə deyirəm. Mən xahiĢ eləmirəm. Bunu yadında saxla. Diz
çök!
–Yox, – o dedi. Və bu an qadının əllərinin bir-birindən aralandığını, sağ əlin Ģalın altından
çıxdığını gördü. Onda qədimi, demək olar ki, kiçik tüfəng boyda, amma ondan ağır olan bir
atımlıq dayandoldurum tapança vardı. Lakin nə tapançanın, nə onu tutan əlin divardakı kölgəsi
azacıq da olsa tərəddüd içində deyildi, onların hər ikisi qorxunc məxluqa bənzəyirdi; geriyə
dartınaraq hər an öz ovunun üzərinə atılmağa hazır zəhmli ilan baĢına bənzəyən və artıq çəkilmiĢ
olan tətiyin də müdhiĢ kölgəsi onlara qarıĢmıĢdı; o da tərəddüd etmirdi. Qadının da gözlərində
17
6
tərəddüd əlaməti yox idi. Bu gözlər tapança lüləsinin qara dairəsi kimi donub qalmıĢdı. Onlarda
nə ehtiras, nə də qəzəb hiss olunurdu. Təəssüf hissinin, ümidsizliyin, əminliyin özü kimi
hərəkətsiz və sakit idilər. Ancaq Kristmas indi onlara baxmırdı. Ġndi tapançanın divardakı
kölgəsini izləyirdi; elə bu vaxt tətiyin açılmağa hazır kölgəsi birdən gurladı.
Yolun ortasında dayanıb, yaxınlaĢmaqda olan fənərlərin iĢığı altında əlini yuxarı qaldırsa
da qabaqdan gələn maĢının dayanacağına ümidi yox idi. Amma dayandı – gülməli tərzdə qəfil
çığırtı ilə yolu cırmaqlayıb, sanki, burnu ilə yeri dimdiklədi. Balaca, köhnə, əzik-üzük bir maĢın
idi. Ona yaxınlaĢanda Kristmasa elə gəldi ki, iki gənc sifət iki saralmıĢ, çaĢqın Ģar kimi fənər
iĢığında havada üzür; daha yaxın sifət – qızın sifəti qorxudan dəhĢətə gəlib heysiz halda geri
dartındı. Ancaq həmin an o, bunu görmədi.
– Hə, nə deyirsiniz, getdiyiniz yerəcən məni də apara bilərsiniz? – soruĢdu. Heç birindən
səs çıxmadı; onlar lal və anlaĢılmaz bir qorxu içərisində ona baxırdılar, amma o özü bunu hiss
etmədi. Arxa qapını açıb maĢına mindi.
Ġçəridə yerini rahatlayanda, qız boğuq səslə hıçqırmağa baĢladı, qorxunun Ģiddəti artdıqca,
yəqin ki, o da ona uyğun güclənəcəkdi. MaĢın hərəkətə gəldi; sanki, birdən irəli atıldı, yeniyetmə
oğlan isə əlini sükandan çəkmədən, baĢını yana döndərmədən pıçıltıyla qıza acıqlandı: “Sakit ol!
Sus! Yeganə xilas yolumuz bundadır. Susacaqsan, ya yox?” Kristmas bunu da eĢitmədi. O,
arxada oturmuĢdu və qabaqda qorxunun at oynatdığı ağlına da gəlmirdi. Yalnız bir anlığa
fikrindən keçdi ki, bu cavan oğlan maĢını bu qədər dar yolda, deyəsən, yaman bərk sürür.
– Bu yol hara gedir? – o soruĢdu.
Oğlan ona cavab verdi və üç il bundan əvvəl, ilk dəfə Ceffersona gələrkən zənci uĢağın
dediyi Ģəhərin adını çəkdi. Sürücü oğlanın səsi nəsə yüngül, qupquruydu.
– Siz ora getmək istəyirsiniz, rəis?
– Lap yaxĢı, – Kristmas dedi. – Hə. Hə. Yarayar. Bu mənim iĢimə yarayır. Siz də ora
gedirsiniz?
– Əlbəttə, – oğlan yüngül, boğuq səslə dedi. – Siz hara istəsəniz. – Yanındakı qız yenə də
körpə heyvan balası kimi astadan için-için zarımağa baĢladı; oğlan isə taxta kimi qupquru
baxıĢlarını maĢının atlana-atlana Ģütüdüyü yoldan çəkmədən yenə də astadan, pıçıltıyla onun
üstünə çığırdı: – Suss! Sakit ol. Suss! Suss! – Ancaq Kristmas bu dəfə də heç nə görmədi. O,
parlaq fənər iĢığında yalnız önündə taxta kimi quruyub qalmıĢ iki gənc boynu, bir də qarĢıdakı
yolun hərdənbir ağarıb çalxalandığını görürdü. Amma onlara da, hərdənbir ağaran yola da heç
bir maraq göstərmədən baxırdı; hətta birdən-birə oğlanın çoxdan bəri onunla danıĢdığının fərqinə
varanda da buna laqeyd qaldı; azmı-çoxmu getmiĢdilər, indi hardaydılar bilmirdi. Oğlan artıq