67
Çatdırılma problemlərinin həlli elektron biznesin inkişafını xeyli sürətlədirə bilər. İnternet
firmaların apardıqları tədqiqatlar nəticəsində belə qənaətə gəlmişlər ki, kataloqlarda təqdim olunan
malların operativ ehtiyatı saxlanılan şəxsi anbarların yaradılması vacib məsələlərdən biridir. Əgər
çatdırılma müxtəlif şəhərlərdə və ya Bakı kimi iri aqlomerasiyada həyata keçirilirsə, bu zaman bir
iri anbardan əlavə bir neçə zonal anbarların yaradılması daha məqsədəuyğun hesab oluna bilər. İri
anbarların mövcudluğu məhsul çeşidini təmin etmiş olar, zonal anbarlar isə logistik məsələlərin
dəqiq qurulmasına imkan verər. Bu, müştəriyə sürətli xidmətin təmin olunmasında birinci addım
hesab olunur.
Növbəti addım - bu fəaliyyət sahəsini başqa bir kommersiya müəssisəsinə, autsorsinqə
ötürmək və ya müəssisə daxilində xüsusi bölmə yaratmaqdan ibarətdir. Bu iri ticarət müəssisələri
üçün xarakterikdir. Dövriyyəsi böyük olan şirkətə şəxsi çatdırılma xidməti saxlamaq iqtisadi
cəhətdən səmərə vermir. Çünki çatdırılma xidmətinin təşkili çətin və spesifik biznes sahəsi olmaqla,
marşrutlaşdırma, sifarişlərin yerinə yetirilməsinə nəzarət, kadrların seçilməsi, onlara peşə biliklərin
verilməsi, müsbət imicin yaradılması kimi xüsusi biliklər tələb edir.
Kiçik şirkətlər çatdırılma xidmətindən istifadə zamanı nəzərəçarpacaq güzəştlər əldə edə
bilmirlər. Bu isə onların məhsullarının qiymətlərinin rəqabət qabiliyyətini azaldır. Orta ölçüsü,
dövriyyəsi o qədər də böyük olmayan müəssisələr çatdırılma xidmətlərində güzəştlər əldə etmək
məqsədilə yüzlərlə dükanın yerləşdiyi ticarət mərkəzləri çərçivəsində sifarişlərini birləşdirə
bilərlər.
Bu sahədə ən böyük problemlərdən biri də alıcılar, satıcılar və banklar arasında qarşılıqlı
etimadın olmamasıdır. Bu problemin həllini mütəxəssislər müxtəlif cür görürlər. Bəziləri hesab edir
ki, bu məsələnin həllinə vaxt lazımdır. Onlar bu problemin getdikcə öz-özlüyündə həll olunacağına
ümid edirlər. Digərləri isə bu vəziyyətdən çıxış yolunu dövlətin bu sahədə qəbul edəcəyi qanunlar
paketində görürlər. Bu sahədə respublikamızda müəyyən qanunvericilik aktları olsa da, bunlar hələ
problemləri həll etmək gücündə deyillər. Üçüncü qrup mütəxəssislər bütün yükü bankların çiyninə
qoyurlar.
İkincisi, satıcıların və alıcıların bank sisteminə etibarının az olması. Digər tərəfdən bu sahədə
oğruluq və dələduzluq hallarının çox olması barədə qeyri-peşəkarların yaydığı şayiələr də həlledici
rol oynayır. Ödəmə kart sisteminin inkişaf səviyyəsi də onlayn ödəmələrə ciddi təsir göstərir [4].
Bütün çatışmazlıqlarla yanaşı müasir dövrü və cəmiyyətin inkişafını informasiyasız təsəvvür
etmək mümkün olmadığını nəzərə alsaq, internet iqtisadiyyatının tətbiqinin və inkişafının labüd
olduğu məlum olacaq. Başqa bir tərəfdən, istənilən müəssisənin inkişafının onun informasiya
təminatından birbaşa asılı olmasını da nəzərə alsaq, qeyd olunan fikrin təsdiqini görərik. Bütün
qeyd olunanlarla bərabər, nəzərə almaq lazımdır ki, həm elektron biznesin, həm də elektron ticarətin
yaranması və inkişafı məhz internetin və internet iqtisadiyyatının məhsuludur. Əslində elektron
biznesin prinsipləri ənənəvi biznesin prinsipləri ilə eynidir, lakin internet ona çeviklik və daha
yüksək sürət əlavə etmişdir. Bu üstünlüklərə görə hazırda biznesin elektron variantının inkişafı daha
perspektivlidir. Bu sahənin inkişfında marketinq tədqiqatlarının mühüm bir vasitə olduğunu daha
aydın görmək olar.
Elmi yeniliyi: məqalədə internet iqtisadiyyatın üstün və çatışmayan cəhətlərinə və inkişaf
etdirilməsi istiqamətlərinə toxunulmuş, bu sahədə marketinq tədqiqatlarının rolu araşdırılmışdır. və
onların həlli yollarının müəyyənləşdirilməsinin zəruriliyi qeyd olunmuşdur.
Tətbiqi əhəmiyyəti: Marketinq tədqiqatları təkcə iri kompaniya və təşkilatlara lazım deyil.
Yaradıcı tədqiqatın hazırlanması sayəsində hətta kiçik büdcəli təşkilatlar da marketinq
tədqiqatlarının aparılmasından fayda əldə edə bilərlər. İnternet şəbəkəsinin və hər yerdə mövcud
olan elektron poçtlarının meydana gəlməsilə marketinq tədqiqatının yeni metod və prinsiplərinin
tətbiqi üçün çoxlu yollar açılmışdır. Bütün bunlar internet biznesin inkişafında marketinq
tədqiqatlarının rolunun araşdırılmasının çox mühüm vəzifələrdən biri olduğunu göstərir.
Qasımova Z.M.
68
ƏDƏBİYYAT
1. Burenina T.A. İnternet texnologiyaları əsasında marketinq. Rus dilindən tərcümə. Bakı: İqtisad
Universiteti, 2009, 224 s.
2. Kərimov S. Q. İnformasiya sistemləri. Bakı: Elm, 2008, 412 s.
3. Əliyeva T.Ə. İdarəetmənin informasiya texnologiyaları. Bakı: İqtisad Universiteti, 2012, 370 s.
4. Хохлачева Н. В. Электронная коммерция. М.: Эко-Трендз, 2005, 563 с.
РЕЗЮМЕ
РОЛЬ ИНТЕРНЕТ БИЗНЕСА В РАЗВИТИИ МАРКЕТИНГОВЫХ
ИССЛЕДОВАНИЙ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ
Гасымова З.М.
Ключевые слова: интернет, маркетинг, экономика, электронный бизнес, инновация,
информация, рынок
В последее время одной из основных развитых отраслей интернет экономики является интернет
бизнес. Развитие интернет бизнеса происходит не только в микроэкономике, а также в обновлении и
соверштсвовании всех экономических отношении. Рациональная организация маркетинговой
деятельности представляет собой как эффективное средство в развитие интернет бизнеса
SUMMARY
THE
ROLE OF INTERNET BUSINESS DEVELOPMENT MARKETING
RESEARCH IN AZERBAIJAN
Qasımova Z.M
Keywords: internet, marketing, economy, electron business, innovation, information, market
Recently internet business is supposed the most developed area of internet economy. The tendency of
internet business creation is observed not only in micro economy, but also in reorganization and
improvement of economic relations thoroughly. The productive arrangement of marketing as a main field of
present-day economy is one of efficient means in development of internet business.
Daxil olma tarixi:
İlkin variant
02.03.2016
Son variant
16.03.2017
Azərbaycanda internet biznesin inkişafında marketinq tədqiqatlarının rolu