Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»

MA’RUZA № 2 
Mavzu: Oziqa vitaminlari va antibiotiklar ishlab chiqarish. B
2
 (riboflavin) 
ishlab chiqarish. 
Reja: 
1.
Vitaminlarning kimyoviy tuzilishi. 
2.
B
2
(riboflavin) ishlab chiqarish. 
Tayanch atamalar: 
vitamin, riboflavin, zamburug’, bacillus 
Vitaminlarning kimyoviy tuzilishi 
Vitaminlar xar xil kimyoviy tuzilishiga ega biologik aktiv moddalar bo‘lib, 
ular tirik organizmning xayot faoliyatini ta’minlashda muxim rol o`ynaydi. 
Vitaminlarning biologik faolligi shu bilan belgilanadiki, ular faol guruxlar 
sifatidafermentlarning katalitik markazi tarkibiga kiradi. Bu moddalar etishmasligi 
oqibatidafermentlar faolligi pasayadi, natijada belgilangan fermentlar ishtirokida 
kechadiganbiokimyoviy jarayonlar pasayadi yoki butunlay to‘xtaydi. Bu esa 
organizmlardavitaminlar etishmasligi oqibatida jiddiy kasalliklar kelib chiqishiga 
sabab bo‘ladi. Ma’lumki, inson va xayvon organizmlari vitaminlar sintez qilish 
qobiliyatiga egaemas, lekin o‘simliklar esa qulay sharoitda o‘zining vitaminga 
bo‘lgan extiyojinito‘liq qoplash xususiyatiga ega (vitamin B
12
dan tashqari). 
Mikroorganizlar xamo‘zlari uchun zarur bo‘lgan vitaminlarning ko‘pchiligini 
o‘zlari sintez qilishqobiliyatiga egadirlar. SHulardan ko‘rinib turibdiki, o‘simlik 
vamikroorganizmlarning ishlab chiqargan maxsulotlari inson va xayvonlar 
uchunvitaminlar manbai xisoblanadi. 
Mikrobiologiya sanoatida ikki xil oziqa vitamin preparatlari ishlab 
chiqariladi. Tarkibida B
2
vitamini bo‘lgan oziqa riboflavini va tarkibida B
12
vitamini 
bo‘lgan KMB-12 preparati. Vitaminlar organik birikmalar bo‘lib, ularning tirik 
organizmlar xayot kechirishlari uchun axamiyati beqiyosdir.Oziq ovqat maxsulotlari 

---

tarkibidagi vitaminlarni miqdori juda kam bo‘lganliklari (100 gramm ozuqa 
maxsulotlari tarkibida bor yo‘g‘i 10−100 mg uchraydi, xalos),xamda tez parchalanib 
ketishlarini e’tiborga olib ularga vitaminlar qo‘shib turishtavsiya etiladi. SHuning 
uchun xam vitaminlarni sanoat sharoitida ishlab chiqarishallaqachonlar yo‘lga 
qo‘yilgan. SHuni xam ta’kidlab o‘tish lozimki, vitaminlar ishlab chiqarishni 
ananaviyusullari, katta xajmdagi maxsulotlarni qayta ishlashga yoki kimyoviy 
yo‘llargaasoslangan bo‘lib, iqtisodiy kam rentabellik soxa xisoblanadi. Keyingi 
davrda (o‘tganasrning 4-choraklaridan boshlab) vitaminlar ishlab - chiqarishni 
rentabellik ya’nimikrobiologik asosga qo‘yishga kirishildi. 
Genetik monipulyasiya (metabolizmni boshqarishga ta’sir etish orqali) 
yordamida, o‘sishi uchun zarur bo‘lgan miqdoridan 10000 va undan xam ko‘proq 
miqdordavitaminlar xosil qilish imkoniyatiga ega bo‘lgan mikrorganizmlar 
shtammlariyaratildi. Riboflavin sintez qiluvchi