Uşaqlarda epilepsiYA

 

7

İstifadə edilən terminlər: 

 

Tutma — (a) epileptik mənşəli, (b) sinkop nəticəsində və ya (c) 

başqa etioloji mexanizmlə keçən beyin funksiyasının paroksizmal 

pozulması. 

 

Konvulsiv tutma — müəyyən hərəki (motor) fəaliyyət ilə keçən 

tutma (məsələn, klonik, mioklonik və ya tonik epileptik tutmaları). 

Konvulsiv tutmanın etioloji mexanizmi epileptik və ya qeyri-

epileptik olur. 

 

Qeyri-konvulsiv tutma — müəyyən hərəki (motor) fəaliyyət 

olmadan keçən tutma (məsələn, absans tutmaları). Qeyri-konvulsiv 

tutma etioloji mexanizmi epileptik və ya qeyri-epileptik olur. 

 

Epileptik tutma — baş beyin neyronlarının epileptik (həddən 

artıq güclü, hipersinxron) boşalmasının nəticəsi olan tutma. 

 

Qeyri-epileptik tutma — baş beyin neyronların epileptik (həddən 

artıq güclü, hipersinxron) boşalmasının nəticəsi olmayan tutma 

(məsələn, hipoksiya nəticəsində sinkop tutması  və ya konversion 

pozuntusu nəticəsində olan tutma). 

---

 

8

Protokol nevroloqlar, psixiatrlar, ilkin səhiyyə  səviyyəsində 

çalışan həkimlər üçün nəzərdə tutulmuşdur. 

 

Pasiyent qrupu: epilepsiya xəstəliyi olan uşaqlar.  

 

Protokolun məqsədləri: 

►

 

Müxtəlif ixtisaslardan olan həkimlərə  uşaqlarda epilepsiyanın 

diaqnostika və müalicəsi üzrə sübutlu təbabətə  əsaslanan 

tövsiyələr təqdim etmək. 

►

 

Epilepsiyanın erkən aşkar edilməsi və onun müalicə 

keyfiyyətinin yüksəldilməsi. 

►

 

Epilepsiyalı  xəstə  uşaqların həyat keyfiyyətinin və sosial 

adaptasiyasının yaxşılaşdırılması. 

ÜMUMİ MÜDDƏALAR 

Epilepsiya – təkrarlanan və adətən provokasiya olunmayan 

(refleks epilepsiyalar istisna olmaqla) epilepsiya tutmaları (ET) ilə 

müşahidə olunan, müəyyən sindromlar zamanı  şəxsiyyətin 

dəyişilməsinin xüsusi tipi və psixi pozuntularla müşayiət edilən 

müxtəlif etiologiyalı heterogen xəstəlikdir. ET-nin klinik mənzərəsi 

epileptik boşalmalara cəlb olunmuş baş beyin şöbələrinin funksional 

vəziyyətindən asılıdır. ET zamanı hərəki (motor), hissi (sensor) və ali 

qabıq funksiyalarının pozulması müşahidə olunur.  

Epidemiologiya 

Epilepsiya ilə xəstələnmənin rast gəlmə tezliyi il ərzində 100 000 

nəfər əhaliyə 30–50 hadisə təşkil edir. Epilepsiya xəstələrinin 70%-

ində  xəstəliyin debütü 20 yaşa qədərdir. Uşaqların 5%-i 20 yaşa 

qədər  ən azı 1 konvulsiv tutma keçirir. Onların  əksəriyyəti febril 

tutmalardır və yalnız ¼ epilepsiya diaqnozunun meyarlarına cavab verir.  

XBT-10 ÜZRƏ TƏSNİFAT 

G40  

Epilepsiya 

G41 Epileptik 

status 

G40 və F02.8.2 

Epilepsiya ilə bağlı demensiya 

G40 və F06.2  

Epilepsiya zamanı şizofreniyayabənzər psixoz 

G40 və F06.3  

Üzvi mənşəli əhval (affektiv) pozuntuları 

G40 və F06.8  

Əlavə göstərişlər olmadan epileptik psixoz 

G40 və F07.0  

Üzvi mənşəli şəxsiyyət pozuntusu 

---

 

9

DİAQNOSTİKA 

►

 

Paroksizmal hadisənin təsviri 



 

Baş vermiş tutmanın epileptik tutma olub-olmadığı  təyin 

edilməlidir (yəni tutmanın inkişaf mexanizminin əsasında 

beyin qabığı neyronlarının həddən artıq güclü, hipersinxron 

boşalması olub-olmadığının təyin edilməsi). Uşaqlardan 

dəqiq məlumat almaq çətin olduğuna görə tutmanı müşahidə 

edən şəxsdən tutmanın təsviri alınmalıdır. 

►

 

Tutmanın təsnifatı (anamnez, klinika, EEQ) 



 

Tutmanın növü və ya növləri təyin olunmalıdır (bax cədvəl 

1). Yadda saxlamaq lazımdır ki, yenidoğulmuşlarda 

tutmaların klinik mənzərəsi fərqlənir və  təsnifatda  əks 

olunmayan tutmalar qeyd olunur.  

►

 

Tutmanın etiologiyasının müəyyənləşdirilməsi (neyrovizuali-

zasiya, kariotipləşdirmə, biokimyəvi tədqiqatlar,  əzələlərin 

biopsiyası və s.) 

Tutma epileptik tutmadırsa, o zaman onun idiopatik  və ya 

simptomatik olması təyin edilməlidir: 



 

əlavə müayinələr vasitəsi ilə ET-nin səbəbi müəyyən edilirsə 

(yəni həmin səbəblə bilavasitə  əlaqəlidir və  səbəb aradan 

qaldırıldıqda təkrarlanmır), onda həmin ET-nə  simptomatik 

deyilir (məsələn, neyroinfeksiya və kəllə-beyin travmalarının 

kəskin dövründə epileptik tutmalar; şişlər, serebrovaskulyar 

patologiya zamanı epileptik tutmalar; yaxud bir sıra 

xəstəliklərin – xroniki alkoqolizm, narkomaniya və 

toksikomaniyalar, maddələr mübadiləsi pozulmaları, yuxunun 

deprivasiyası gedişi zamanı meydana çıxan tutmalar). 



 

heç bir səbəb müəyyən edilmirsə, onda həmin ET-yə 

idiopatik deyilir. Bəzi xəstələrdə  səbəbin olmağı güman 

olunsa da səbəbin təsdiqi tapılmır, onda həmin ET-yə 

kriptogen deyilir.  

►

 

Epilepsiya sindromunun diaqnostikası (anamnez, klinika, 

EEQ, video-EEQ monitorinq, neyrovizualizasiya) 



 

Əgər xəstədə 2 və ya ondan çox epileptik tutma baş 

verirsə, o zaman epilepsiya diaqnozu qoyulmasına  əsas 

vardır. Epilepsiya diaqnozu qoyulduqdan sonra epileptik 

sindromu müəyyən edilməlidir (bax cədvəl 2).  

---