Узбекистон республикаси олий ва урта

1.5. Don mahsulotlarining sifatini yomonlashtirmasdan saqlash. 
Don mahsulotlarining sifatini yomonlashtirmasdan saqlash -ikkinchi vazifa. 
Don mahsulotlari va urug`larning sifatini tushiradigan holatlar saqlash rejimlarining 
bajarilmasligi,zarur parvarishning yukligi sababli yuzaga kelishi mumkin.
Mahsulot sifatining yomonlashuvi bilan boglik bo`lgan nobudgarchilik evaziga 
juda katta zarar kurilishi mumkin. Saqlashda don tetikligining yukolishi (rangi, xidi 
va mazasining o`zgarishi) undan olinadigan yorma, un va non sifatining 
yomonlashuviga olib keladi, ba`zan esa ularni iste`molga yaroksiz qilib kuyadi. 
 
 
 

---

8 
Biologik nobudgarchilik 
Mas
sa
d
a 
y
u
k
o
li
sh
1. Nafas olishi 
Si
fa
td
a 
y
u
k
o
li
sh
2. Donning kukarishi 
3. Mikroorganizmlarning rivojlanishi 
4. Zararkunanda va kanalarning rivojlanishi 
5. Uz - uzidan kizish 
6. Kemiruvchilar tomnidan kirilishi 
7. Qushlar tomonidan kirilishi 
Mexanik nobudgarchilik 
1. SHikastlanish 
2. CHanglanib yukolish 
3. Sochilish 
1-rasm. Saqlashda don nobudgarchiligiga olib keluvchi sabablar. 
Don mahsulotlari sifatining pasayishiga olib keladigan boshqa bir sabab uning 
xaddan tashqari uzok muddat saqlanishi bilan boglikdir. Har kanday mahsulot xatto 
optimal sharoitda saqlanganda har ma`lum bir uzok muddatga chidamlilik 
xususiyatini namoyon qiladi. Kandaydir muddatga saqlanishi muljallanib, undan 
ortikcha saqlanib eskira boshlagan mahsulotning haridorgirlik xususiyati yukoladi. 
Ko`pgina un va yorma turkumi ikkinchi-uchinchi saqlanish yilida uz sifatini keskin 
yukotadi. Ikki-turt yil ichida esa don urug`lik xususiyatlarining pasayishi kuzatiladi. 
Oziq-ovqat va omixta em ishlab chiqarishga muljallangan boshoqli va dukkakli ekin 
donlari uzok muddatga chidamlirok bo`lib hisoblanadi. Birok ularda vakt utishi bilan 
(7...15 yildan keyin) odatda texnologik va oziq-ovqatga yaroklilik xususiyatlarining 
pasayishi kuzatiladi. SHunday qilib, eskirish holati saqlanayotgan don mahsulotlari 
va urug`larning davriy almashinuvi, hamda sifatining sezilarli yomonlashuviga kadar 
uz vaktida sotilishiga bo`lgan zarurat mukarrarligiga olib keladi. Sifatini 
yomonlashtirmasdan saqlash - zaruriy shartdir.